Thế sự xoay vần: Ukraine phải tự chiến đấu, Nga ào ạt tấn công khắp nơi

Sau hơn 21 tháng giao tranh khốc liệt, giờ đây xung đột Nga - Ukraine đang mờ dần dưới bóng tối của cuộc chiến tranh ở Trung Đông.

Cuộc phản công được ca ngợi nhiều đang tan thành mây khói với rất ít kết quả đạt được như dự tính trong khi tiêu tốn hàng tỷ USD hỗ trợ quân sự của đồng minh. Kiev vốn đang ở thế khó lại còn bị bao vây bởi những bất đồng nội bộ ngày càng gia tăng.

Sắp tới đây sẽ là một mùa đông dài đầy khó khăn, Kiev đang phải gồng mình chiến đấu trên nhiều mặt trận.

Volodymyr Fesenko, một nhà phân tích chính trị ở Kiev cho biết: "Có sự mệt mỏi nghiêm trọng do xung đột".

Ông nói với NBC News: "Nhiều người thất vọng vì không đạt được chiến thắng nhanh chóng... Tuy nhiên, đại đa số người Ukraine đều đoàn kết để đương đầu với Nga."

Kiev suy yếu, Moscow đẩy mạnh tấn công ở khắp nơi

Sau chiến dịch phản công chớp nhoáng vào năm ngoái với thành công vang dội, giành lại được nhiều vùng lãnh thổ ở miền đông cũng như miền nam Ukraine, Kiev và các đồng minh phương Tây đã dành phần lớn thời gian đầu năm 2023 để chuẩn bị cho một cuộc phản công lớn.

Các nhà quan sát quân sự coi đây là một chiến dịch mang tính quyết định nhằm giành lại các vùng lãnh thổ bị kiểm soát của Ukraine, thậm chí có thể đe dọa bán đảo Crimea quý giá, vốn nằm dưới sự kiểm soát của Nga kể từ năm 2014 sau cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi.

Tuy nhiên, cuộc phản công rầm rộ mà Kiev phát động vào tháng 6 chỉ giành được kết quả rất khiêm tốn trước các tuyến phòng thủ hết sức kiên cố của Nga, giao tranh phần lớn rơi vào bế tắc còn những đợt tuyết lạnh mới lại đang đến, mùa chiến đấu sắp kết thúc.

Frank Ledwidge, cựu sĩ quan tình báo quân đội Anh, đồng thời là giảng viên cao cấp về nghiên cứu chiến tranh tại Đại học Portsmouth, cho biết: "Chúng ta đang ở trong cái gọi là cuộc giao tranh giữ vị trí, trái ngược với tấn công cơ động... Về cơ bản, chúng ta đang ở trong tình huống Chiến tranh thế giới thứ nhất, nơi bạn có hai đội quân cố thủ, không bên nào có thể đánh bại được bên kia".

Chiến sự có thể sẽ dừng lại một cách dứt khoát hơn khi thời tiết khắc nghiệt kéo đến, với dấu hiệu là một cơn bão mùa đông chết người đã tàn phá khu vực vào tuần trước.

Lưới điện của Ukraine vẫn dễ bị tổn thương, Moscow có thể sẽ một lần nữa nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng năng lượng của đất nước này sau khi phát động cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất vào Kiev kể từ khi xung đột bắt đầu.

Hai đầu mối đã nổi lên trong những tuần gần đây.

Ở phía đông, đang diễn ra một trận chiến nhằm giành thành phố nhỏ Avdiivka, nơi mà Điện Kremlin dường như có ý định giành bằng được với bất kể giá nào khi Nga nỗ lực mở rộng quyền kiểm soát một phần đối với vùng công nghiệp Donbass.

Phía Ukraine cho biết, người Nga đang cố gắng bao vây thành phố, nhưng lực lượng phòng thủ vẫn "giữ vững trận địa".

Một dấu hiệu cho thấy các cuộc xung đột ngày càng gia tăng là việc Nga đột ngột đẩy mạnh tấn công ở khắp nơi với binh lực rất mạnh, khiến Kiev bị thất thế trên mặt trận.

Đứng trước nguy cơ thất thủ ở một số điểm nóng như Avdiivka, Bakhmut hay Kupyansk, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã kêu gọi nhanh chóng xây dựng các công sự ở các khu vực then chốt dưới áp lực của lực lượng Nga, đặc biệt là ở miền đông Ukraine, sau khi ông đi thị sát tiền tuyến.

Trong khi đó, Ukraine đã nỗ lực thiết lập một chỗ đứng vững chắc ở tả ngạn sông Dnieper ở phía nam vùng Kherson, nơi Nga đã kiểm soát kể từ những ngày đầu của cuộc xung đột.

Lực lượng Nga đã rút lui về bờ bên kia sau khi Ukraine giành lại thành phố Kherson vào năm ngoái.

Thống đốc vùng Kherson do Nga bổ nhiệm cho biết, hoạt động đổ bộ đã gặp phải "địa ngục rực lửa", nhưng Kiev cho biết quân đội của họ đang duy trì vị trí của mình. Văn phòng Tổng thống cho biết hôm 29/11, ông Zelensky đã đến thăm quân đội trong khu vực và nghe báo cáo cập nhật về tiến trình của họ ở bờ trái.

Các nhà phân tích cho rằng, nỗ lực mới nhất này rõ ràng là nhằm thổi sức sống vào cuộc phản công của Kiev, nó sẽ chỉ có khả năng tạo ra sự khác biệt nếu lực lượng Kiev thành công trong việc thiết lập một đầu cầu - một con đường an toàn qua sông - có thể cho phép họ mang theo xe thiết giáp cùng các hỗ trợ khác.

Chúng tôi hiểu rằng cuộc xung đột sẽ không dễ dàng, nhanh chóng. Nhưng chúng tôi đã cho thế giới thấy rằng ngay cả cỗ máy chiến tranh đáng sợ của Nga cũng có thể bị ngăn chặn, chúng tôi có thể buộc nó phải chịu những tổn thất khủng khiếp.

Rajan Menon, nhà phân tích của Defense Priorities, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cho biết: "Thành công của Ukraine có thể thay đổi tình hình hiện được nhiều người coi là bế tắc".

Chuyên gia Menon cho biết, cuộc xung đột đã đi vào bế tắc vì nhiều lý do, bao gồm cả sự mâu thuẫn lẫn sự thiếu khẩn trương từ các đồng minh của Kiev, điều đó có nghĩa là một số nguồn cung cấp quan trọng đã đến quá muộn để cuộc phản công có hiệu quả.

Tuy nhiên, ông Menon nói thêm rằng việc thiếu lực lượng yểm trợ đường không thích hợp là trở ngại lớn nhất khi lực lượng không quân Ukraine vốn hạn chế lại bị áp đảo hoàn toàn bởi Nga. Ông nói: "Bạn không thể làm điều đó trên địa hình bằng phẳng mà quân đội của bạn không được che chắn từ trên không".

Sviatoslav Yurash, thành viên Quốc hội Ukraine, là quân nhân tại ngũ, cho rằng cuộc phản công vẫn đang đạt được một mục tiêu quan trọng: làm Nga kiệt sức về mặt quân sự.

Ông chỉ ra sự thành công của Ukraine trong việc phá vỡ sự phong tỏa Biển Đen của Nga bằng các cuộc tấn công vào hải quân nước này ở miền nam nước Nga và bán đảo Crimea vào mùa hè.

Ông Yurash nói tại một quán cà phê ở trung tâm thủ đô Kiev: "Chúng tôi hiểu rằng cuộc xung đột sẽ không dễ dàng, nhanh chóng. Nhưng chúng tôi đã cho thế giới thấy rằng ngay cả cỗ máy chiến tranh đáng sợ của Nga cũng có thể bị ngăn chặn, chúng tôi có thể buộc nó phải chịu những tổn thất khủng khiếp".

Tất nhiên, theo NBC News:, cả Nga cũng như Ukraine đều tuyên bố phía bên kia có tổn thất nhân sự cao, nhưng chưa báo cáo thương vong của chính họ.

Ông Yurash cho biết, cuộc tấn công Dnieper mới nhất là một bất ngờ đối với người Nga, đồng thời chứng tỏ rằng Ukraine vẫn chưa hết "thủ đoạn và ý tưởng" về cách đánh bại Điện Kremlin.

Nếu không có viện trợ, Ukraine đã sớm sụp đổ

Trong phần lớn cuộc xung đột, Kiev đã thúc giục các đồng minh phương Tây của mình mở rộng, tăng tốc cung cấp viện trợ quân sự, nếu không có điều đó thì cuộc chiến của Kiev chống lại Moscow đã sớm kết thúc từ lâu.

Nhưng khoản viện trợ đó - bị bao vây trong nhiều tháng do lo ngại về tình trạng mệt mỏi do xung đột ngày càng gia tăng ở châu Âu song hành cùng tranh cãi chính trị ở Washington - giờ đây phải đối mặt với một mối đe dọa hiện hữu hơn: một cuộc xung đột khác thu hút sự chú ý của toàn cầu.

Ông Menon nói: "Chiến tranh Gaza xảy ra vào thời điểm khủng khiếp đối với Ukraine... Nó hút rất nhiều oxy chính trị ra khỏi phòng. Luôn có sự cạnh tranh về tài nguyên cho dù bạn cắt nó như thế nào".

Mỹ cung cấp viện trợ quân sự cho cả Israel lẫn Ukraine, nhưng việc bùng nổ một cuộc chiến mới đã làm dấy lên lo ngại về việc liệu đạn pháo hay tên lửa phòng không, vốn từng được dành cho Kiev, có được chuyển hướng sang Israel hay không.

Viện trợ cho cả hai nước phải đối mặt với con đường không chắc chắn do Quốc hội Mỹ bị chia rẽ sâu sắc, riêng Ukraine còn đang phải đối mặt với sự thiếu hụt những gì Liên minh châu Âu đã hứa.

Trong một nỗ lực rõ ràng để trấn an rằng Ukraine vẫn là ưu tiên hàng đầu của Washington, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã có chuyến thăm bất ngờ tới Kiev vào tháng trước, nói rằng cuộc chiến đấu của Ukraine là "một cuộc chạy đua marathon - không phải là một cuộc chạy nước rút", đồng thời công bố khoản viện trợ quân sự mới trị giá 100 triệu USD.

Nhưng các quan chức Kiev không hề ảo tưởng.

Chúng ta không được cho phép mọi người quên đi cuộc chiến ở đây... Sự chú ý tương đương với sự giúp đỡ".

"Về mặt chiến thuật, việc chuyển sự chú ý từ Ukraine sang Israel khiến tình hình của chúng tôi trở nên khó khăn hơn một chút, vì cuộc chiến của chúng tôi không còn là điểm nóng nhất trên hành tinh", Yehor Chernev, thành viên Quốc hội kiêm Phó chủ tịch Ủy ban An ninh, quốc phòng và tình báo quốc gia Ukraine nói với NBC News.

"Mọi người nói nhiều hơn về Israel, đó là nơi ưu tiên viện trợ của Mỹ hướng tới", ông nói.

Trong cuộc họp với các phóng viên vào tháng trước, Tổng thống Zelensky thừa nhận sự thay đổi trong sự chú ý của thế giới đối với Trung Đông và cho biết Ukraine không có chỗ cho sai lầm khi mất vị trí trong chương trình nghị sự quốc tế, điều này có thể gây "chết người" cho đất nước.

"Chúng ta không được cho phép mọi người quên đi cuộc chiến ở đây... Sự chú ý tương đương với sự giúp đỡ", ông nói với hãng tin AP trong một cuộc phỏng vấn.

Mới đây nhất, hôm 6/12, lại có thêm "tin xấu" cho Kiev khi Thượng viện Mỹ chặn dự luật viện trợ Ukraine, Israel vì thiếu các điều khoản tăng cường an ninh biên giới phía nam của Mỹ. Những mâu thuẫn trong nội bộ Mỹ làm dấy lên lo ngại rằng tình trạng bế tắc trong việc phê duyệt ngân sách có thể kéo dài sang năm 2024.

Căng thẳng, rạn nứt trong nội bộ Ukraine

Thêm vào những rắc rối của Ukraine, Tổng thống dường như có mâu thuẫn với vị tướng hàng đầu của mình, Tổng tham mưu trưởng Valeriy Zaluzhny.

Trong một bài bình luận đăng trên The Economist vào tháng trước, ông Zaluzhny đã bày tỏ quan điểm được chia sẻ bởi nhiều người ở Ukraine cũng như ở phương Tây, xung đột đang ở thế bế tắc và "rất có thể sẽ không có bước đột phá sâu, rộng và đẹp đẽ".

Ngay sau đó ông Zelensky vội vàng bác bỏ nhận định của vị tướng, phủ nhận rằng cuộc xung đột đã đi đến tình trạng bế tắc.

Tuy vậy, theo NBC News, các đồng minh của Tổng thống đã công khai chỉ trích ông Zaluzhny vì sự lãnh đạo của ông trong cuộc xung đột, trong đó một nhà lập pháp đã tung ra một chỉ trích gay gắt trên mạng xã hội cáo buộc ông không có kế hoạch chắc chắn về cách giành chiến thắng và yêu cầu tướng Zaluzhny từ chức.

Tổng thống cũng đang phải đối mặt với sự chỉ trích từ một số giới vì đã phát tín hiệu rằng ông phản đối việc tổ chức cuộc bầu cử tổng thống dự kiến vào năm tới trong bối cảnh chiến sự tiếp diễn, và Thị trưởng thủ đô Kiev Vitali Klitschko tuần trước thậm chí còn nói với hãng tin Der Spiegel của Đức rằng, đất nước đang phải trả giá vì những sai lầm của Tổng thống Zelensky, người mà ông cho là "ngày càng độc đoán và chuyên quyền".

Vì vậy, việc loại bỏ tướng Zaluzhny có thể sẽ gây ra hậu quả nặng nề cho Tổng thống Zelensky.

Nhà phân tích người Ukraine Fesenko cho biết: "Zaluzhny là người nổi tiếng thứ hai ở Ukraine và đội ngũ tổng thống coi ông ấy là một đối thủ tiềm năng. Và bây giờ, có vẻ như họ muốn đổ lỗi cho Tổng Tham mưu trưởng về những vấn đề ở mặt trận.

Tuy nhiên, với sự nổi tiếng của Zaluzhny cả trong quân đội và xã hội, việc sa thải hoặc từ chức của ông có thể gây ra những hậu quả rất mơ hồ, bao gồm cả việc làm suy yếu vị thế của chính ông Zelensky".

Theo chuyên gia Fesenko, "chẩn đoán thực tế" của vị tướng này về tình hình ở tiền tuyến đã gây ra nhiều cảm xúc ở Ukraine.

Ông nói thêm, "văn phòng của Tổng thống đã đưa ra những lời chỉ trích công khai hiếm hoi vì những bình luận này được phương Tây đón nhận "quá gay gắt" và điều này có thể gây ra vấn đề cho Ukraine... Và chúng có tác dụng như một "gáo nước lạnh" đối với nhiều người ở Ukraine".

Ông Fesenko nhấn mạnh: "Nó đã giúp nhiều người Ukraine thoát khỏi những kỳ vọng thổi phồng và không thỏa đáng về sự kết thúc sắp xảy ra của xung đột".