Ugledar sụp đổ quá nhanh: Bước ngoặt trong chiến sự tại Ukraine

Thành phố Ugledar (Vuhledar) có vị trí rất quan trọng, được coi là cánh cửa thép để ngăn chặn bước tiến của Quân đội Nga ở hướng Nam Donetsk. Moscow từng hao tổn rất nhiều binh lực để công phá pháo đài được trấn giữ bởi Lữ đoàn bộ binh cơ giới độc lập số 72 của Lực lượng vũ trang Ukraine (AFU), nhưng bất thành.

Tuy nhiên, tình thế đã đảo chiều khi quân đội Nga tìm ra chiến thuật phù hợp để công phá cụm cứ điểm này, mở toang cánh cửa cho nhiều chiến dịch quân sự quan trọng khác nhằm vào vùng Zaporizhia hay Donetsk sau này.

Nga giải bài toán khó quá nhanh: "Sấm động giữa trời quang"

Ugledar đúng là một "bài toán khó", quân đội Nga trước đây đã nhiều lần tìm lời giải nhưng vô nghiệm và phải trả giá bằng máu.

Thực tế, Ugledar có vị trí rất quan trọng. Thành phố không chỉ nằm ở địa hình cao hơn so với các khu vực xung quanh khoảng 100m, nó còn nằm án ngữ ngăn cản khả năng tiếp vận bằng đường sắt của phía Nga nối từ biên giới tới Bán đảo Crimea. Chính vì thế việc giành quyền kiểm soát thành phố này đã được họ thực hiện từ đầu cuộc xung đột từ năm 2022.

Tuy nhiên, với địa hình dễ thủ khó công, kết hợp với các tòa nhà chung cư kiên cố, Ugledar đã khiến phía Nga thiệt hại nặng mỗi lần muốn đột kích vào đây.

Đến tận giữa năm 2024, trong bối cảnh hàng loạt khu vực tại Donetsk sụp đổ, Kiev buộc phải chơi ván cược sinh tử "vây Ngụy, cứu Triệu" khi mở chiến dịch tấn công xuyên biên giới sang vùng Kursk của Nga.

Để tạo được mũi xung kích đủ mạnh, quân đội Ukraine huy động các đơn vị dự bị cơ động từ khắp các mặt trận. Việc lực lượng Kiev ở miền Đông vốn đã mỏng và sứt mẻ nghiêm trọng lại bị "hút máu" để tiếp lửa cho ván bài ở Kursk, đã mở ra cơ hội giành lấy Ugledar. Lần lượt các cứ điểm xung quanh thành phố bị vây hãm và sụp đổ. Quân đội Nga dần dần siết chặt vòng vây theo 3 hướng Đông, Bắc và Nam xung quanh thành phố.

Chuyên gia quân sự Nga Anatoly Matviychuk cho rằng, thành công của lực lượng Moscow ở Ugledar là kết quả của quá trình tấn công cần mẫn và tập trung vào khả năng bao vây, xé nát đội hình đối phương trong "nồi hầm".

Theo đó, thay vì tấn công trực diện vào các vị trí kiên cố trong đô thị, quân đội Nga đã cắt đứt các tuyến đường hậu cần và tăng viện cho lực lượng Kiev tại tiền tuyến.

Thực tế chiến thuật này không mới. Quân đội Nga đã áp dụng nó tại các chiến trường trọng điểm như Bakhmut, Avdiivka và hiện tại là Chasov Yar. Vấn đề nằm ở chỗ, giới chỉ huy và binh sĩ Nga đã hiểu được quy luật và vận hành chiến thuật nhuần nhuyễn để khiến đối phương dù biết bị bao vây nhưng không thể phản kháng.

Các vấn đề về hậu cần và cứu viện cho Ugledar đã được sĩ quan Ukraine Vladimir Boyko chiến đấu tại Ugledar công bố trên kênh Telegram cá nhân về nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ thành phố chiến lược này: "50 tân binh mới giao cho lữ đoàn, hầu hết ở độ tuổi 52-56. 30 người trong số đó được đưa ngay về các đơn vị hậu phương và quân y... Trong số 20 người còn lại, 16 quân nhân đã đào ngũ vào ngày thứ hai".

Hãng tin Bloomberg đánh giá, Ugledar thất thủ sẽ làm tăng áp lực lên toàn khu vực Donetsk và Chính quyền Ukraine. Động thái tấn công xuyên biên giới vào khu vực Kursk của Kiev nhằm cố gắng thu hút binh lực của Moscow khỏi mặt trận phía Đông. Tuy nhiên, bất chấp điều này, quân đội Nga vẫn tiếp tục tiến lên ở Donbass.

Như vậy, việc Ugledar sụp đổ được ví như tiếng "sấm giữa trời quang" bởi lực lượng Kiev thất bại quá chóng vánh trong khi trước đây quân đội Nga "sứt đầu mẻ trán" trong nhiều lần tổ chức công phá pháo đài này suốt hơn 2 năm qua.

Tuy nhiên, kịch bản lực lượng Kiev thất bại và tháo chạy đã được dự báo trước khi hàng loạt khu vực quan trọng khác như Kurakhove, Pokrovsk, Chasov Yar cũng đang trong tình trạng nguy ngập. Lực lượng cơ động tinh nhuệ của Ukraine đang bị mắc kẹt tại Kursk cả về mặt thực địa lẫn ý chí chính trị của Tổng thống Volodymir Zelensky nên không thể rút về để tăng viện cho miền Đông.

Bước ngoặt của chiến dịch quân sự đặc biệt

Trao đổi với hãng tin Lenta, chuyên gia quân sự, Phó giáo sư Khoa phân tích Chính trị và Xã hội của Đại học Kinh tế Nga Plekhanov, Oleg Glazunov cho rằng, việc Nga giành được Ugledar là bước ngoặt trong chiến dịch quân sự đặc biệt.

"Sau Ugledar, không có phòng tuyến hiệu quả nào cho tới tận Kiev. Điểm thứ hai là bất kỳ đội quân nào cũng cần được cung cấp vũ khí, đạn dược, thuốc men và lương thực thường xuyên. Ugledar là một trung tâm hậu cần lớn. Tất cả nguồn cung cấp dành cho AFU đều đổ về nó. Nếu không có trung tâm này, mọi nguồn cung cấp cho tiền tuyến rất khó khăn. Điều này sẽ làm trì hoãn đáng kể các hoạt động quân sự của phía Ukraine. Đó là lý do tại sao Ugledar là một khu định cư rất quan trọng", chuyên gia Glazunov đánh giá.

Nhận định của ông hoàn toàn có cơ sở khi Ugledar sụp đổ, lực lượng Moscow cơ bản đã san bằng tiền tuyến kéo dài từ Nam Donetsk cho tới tận vòng vây Siversk. Cánh cửa thép đã bị đánh sập, hàng loạt đơn vị Nga được tự do mở những hướng tiến công mới dọc theo ranh giới giữa 2 vùng Zaporizhia và Donetsk với các trọng điểm như Velyka Novosilka, Kurakhove, Pokrovsk, tạo ra một vòng vây lớn ép đối phương rút lui để tiêu hao trên đường rút chạy, thay vì những đòn tấn công vỗ mặt.

Điều này giúp chúng ta hình dung tới chiến thuật của kỵ binh Mông Cổ khi chinh phạt châu Âu. Đội quân này không công phá thành trì mà vây hãm, đánh vào hậu phương khiến đối phương phải rút chạy sau đó bị truy kích.

Chiến thuật này dường như đang được quân đội Nga áp dụng thành công tại Ukraine, nhưng với hình thái khác biệt nhờ sự thay đổi của vũ khí và phương tiện chiến tranh. Họ cũng tránh việc phải sa lầy vào những cuộc chiến tiêu hao trong đô thị với lợi thế thuộc về phía Ukraine, mà ép đối phương trong các "nồi hầm" và buộc phải rút lui. Điều này giúp giảm thương vong về người trong khi tận dụng được lợi thế về hỏa lực và trang bị kỹ thuật.

"Việc chiếm giữ Ugledar về cơ bản là một bước ngoặt. Đối với tôi, việc Ukraine sẽ tiếp tục duy trì khả năng chống đỡ như thế nào là điều thú vị... Ngoài ra, AFU không còn các đơn vị dự bị để ngăn chặn đà tấn công của Nga", chuyên gia Glazunov đánh giá.

Một điểm đáng chú ý khác tại Nam Donetsk, phía sau Ugledar là những cánh đồng trống với địa hình bằng phẳng và hầu như không có khu định cư nào đủ kiên cố để ngăn bước tiến của Nga. Chính vì vậy, thời gian tới sẽ ghi nhận những bước tiến mạnh mẽ của lực lượng Moscow ở hướng này.

Các nguồn tin Ukraine khẳng định rằng lực lượng Moscow sau khi đánh bại Ukraine ở Ugledar có khả năng phát triển thêm 15km trên một khu vực được thể hiện bằng đường màu vàng trong bản đồ dưới đây. Chúng ta sẽ thấy quân đội Nga tiến nhanh dọc theo vùng đất cao theo hướng Novoukrainka.

Hãng tin BBC đưa ra nhận định không mấy tích cực, rằng, Kiev hiện tại không tìm ra cách chặn đứng cuộc tấn công của Moscow. Tình hình đối với Tổng thống Ukraine sẽ trở nên tồi tệ hơn sau khi mất một khu vực quan trọng như Ugledar, nơi quân đội Nga sẽ đảm bảo được những vị trí thuận lợi hơn về mặt hậu cần tại Nam Donetsk để mở ra những hướng đột phá mới.

Trong khi đó báo Daily Express hôm 15/10 đưa tin, quân đội Anh đã đưa ra dự báo ảm đạm về cuộc xung đột ở Ukraine và tin rằng Kiev sắp thua trong cuộc chiến với Moscow.

Là một trong những nước cung cấp vũ khí chính cho Ukraine, Anh đã công khai ủng hộ lập trường không khoan nhượng của Kiev trong cuộc xung đột với Nga. Nhưng theo một nguồn tin quân sự được Daily Express trích dẫn, các đánh giá riêng của các tướng lĩnh Anh cho biết tình hình đang rất khó khăn đối với Ukraine.

"Tôi đã trao đổi với một sĩ quan cấp cao của quân đội Anh hôm nay. Ông ấy nói với tôi rằng Ukraine đang bên bờ vực thua cuộc trong cuộc chiến với Nga. Tình hình rất nghiêm trọng", nguồn tin tiết lộ.

Mở đầu cho chuỗi thất bại?

Đánh giá về hiện trạng miền Đông, Thiếu tướng Ukraine về hưu, cựu Phó thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine Sergei Krivonos chia sẻ, tình hình thực tế hoàn toàn khác với tuyên bố của Bộ chỉ huy AFU, bởi chỉ có phép màu mới có thể cứu được Ukraine trong giai đoạn này.

"Nếu Ukraine không rút ra kết luận thực tế từ tình hình và không thay đổi thái độ với những gì đang xảy ra, chỉ có phép màu mới có thể cứu được đất nước", ông Krivonos chia sẻ. Theo đó, lục quân Ukraine cơ bản đã không còn sức chiến đấu với vai trò như một nhánh của AFU.

"Bởi vì không có ai để chiến đấu, không có gì để chiến đấu, không có nơi nào để chiến đấu", ông Sergei Krivonos tuyên bố.

Cùng với đó, sự nóng lên của chiến trường Trung Đông và Bán đảo Triều Tiên sẽ làm giảm bớt sự quan tâm của Mỹ và đồng minh tới chiến trường Ukraine vốn không phải là ưu tiên hàng đầu.

Nếu Ukraine không rút ra kết luận thực tế từ tình hình và không thay đổi thái độ với những gì đang xảy ra, chỉ có phép màu mới có thể cứu được đất nước.

Khi đặt lên bàn cân, vai trò của đồng minh Israel đối với Mỹ ở khu vực sống còn với hệ thống "Petrodollar", rõ ràng Ukraine sẽ không thể so sánh, đặc biệt với những thất bại liên tục trong gần 2 năm qua trên mặt trận. Washington thừa hiểu, trong trường hợp kỷ nguyên petrodollar kết thúc, nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ chịu những tác động khủng khiếp, nhất là đối với vị thế của đồng USD.

Trong kịch bản Israel tham gia một cuộc chiến quy mô lớn, nguồn viện trợ quân sự dành cho Kiev chắc chắn sẽ giảm. Điều này kết hợp với tinh thần chiến đấu suy giảm và tình thế khó khăn trên chiến trường đang báo hiệu thảm họa cho Ukraine.

Trước một đối thủ có nguồn lực gần như vô tận về binh lực, trang bị quân sự như Nga, mọi phòng tuyến kiên cố nhất tại miền Đông đã sụp đổ và những thành trì còn lại cũng đang trên đà bị vây hãm. Những bước tiến chậm rãi, nhưng chắc chắn của Moscow có thể coi là "cái thòng lọng" khiến Ukraine không thể thoát ra.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp sau khi Ugledar sụp đổ? Không khó để dự đoán là quân đội Nga vẫn cứ tiến lên, chẳng cần vội vàng. Tuy nhiên, trước mắt, Ukraine cũng còn đủ nguồn lực để ngăn chặn và làm chậm bước tiến của đối phương.

Chỉ tới khi những thành trì còn lại như Kurakhove, Pokrovsk và Chasov Yar đổi chủ hoặc rộng lớn hơn nữa là hướng Zaporizhia bùng nổ có thể dẫn tới sự "thay máu" ở thượng tầng Ukraine để mở ra khả năng giải quyết xung đột theo hướng có lợi cho Moscow.