(Dân trí) - Asian Cup 2023 đang cận kề. Kỳ vọng lẫn hoài nghi đều xuất hiện trong lần thứ ba tuyển Việt Nam tham dự VCK giải bóng đá châu Á. Vậy đâu là vị thế phù hợp của "Những chiến binh sao vàng" tại châu lục?
Năm 2023, đội tuyển Việt Nam không tham dự quá nhiều sự kiện. Ngoại trừ AFF Cup 2022 diễn ra vào đầu năm và dưới sự dẫn dắt của HLV Park Hang Seo, đấu trường duy nhất "Những chiến binh sao vàng" tham dự dưới sự dẫn dắt của tân HLV Philippe Troussier là hai lượt trận mở màn tại bảng F vòng loại thứ hai World Cup 2026 khu vực châu Á.
Ở hai trận đấu cũng là cuối cùng của năm 2023 này, kết quả thầy trò Troussier thu về là chấp nhận được, bằng chiến thắng 2-0 trên sân Philippines và trận thua 0-1 ở phút bù giờ trước Iraq, đội bóng mạnh nhất bảng, trên sân Mỹ Đình.
Với 3 điểm có được sau hai lượt trận, tuyển Việt Nam tạm đứng thứ hai tại bảng F, xếp dưới Iraq, đứng trên Philippines lẫn Indonesia và tạo ra khoảng cách 2 điểm.
Trước khi bước vào chiến dịch vòng loại World Cup và chuẩn bị cho Asian Cup 2023 sắp diễn ra, thầy trò Troussier đã tham dự 6 trận giao hữu, 3 thắng và 3 thua, ghi được 4 bàn thắng và nhận 10 bàn thua.
Đội tuyển Việt Nam lần lượt giành chiến thắng và giữ sạch lưới trước 3 đối thủ dưới cơ là Hong Kong (Trung Quốc), Syria và Palestine, tuy nhiên lại để thua và không ghi được bàn thắng nào trước 3 đội bóng được đánh giá cao hơn là Trung Quốc, Uzbekistan và Hàn Quốc.
Với những kết quả này, đội tuyển Việt Nam đã tiến 2 bậc so với năm 2022, từ vị trí 96 lên vị trí 94 trên bảng xếp hạng FIFA. Đây cũng là vị trí cao nhất "Những chiến binh sao vàng" từng đạt được trong lịch sử, tái lập thành tích của năm 2019.
Tuy không tham gia nhiều sự kiện trong năm 2023 nhưng đội tuyển Việt Nam lại trải qua nhiều biến động về mặt nhân sự. Đầu tiên là việc chia tay ông Park Hang Seo, HLV thành công nhất lịch sử đội tuyển và xứng đáng được ghi nhận là tượng đài đưa bóng đá Việt Nam lên tầm cao mới.
Người kế nhiệm ông Park là HLV Troussier, một nhà cầm quân giàu kinh nghiệm và gặt hái được nhiều thành công trong quá khứ. Dẫu vậy, vị chiến lược gia người Pháp đã và đang tạo ra những cuộc tranh luận gay gắt trên các diễn đàn, cùng những ý kiến trái chiều về việc dụng binh.
Không giống người tiền nhiệm sử dụng lối chơi phòng ngự phản công, HLV Troussier hướng tuyển Việt Nam tới lối chơi kiểm soát bóng. Đồng nghĩa, phong cách cũng thay đổi, từ phối hợp nhanh ít chạm sang cầm bóng nhiều chạm và triển khai tấn công từ sân nhà.
Thay đổi lối chơi kèm theo xáo trộn về mặt nhân sự. Trong năm 2023, vị chiến lược gia người Pháp đã triệu tập hơn 80 cầu thủ lên đội tuyển quốc gia (ĐTQG). Nhiều trụ cột dưới thời HLV Park Hang Seo bị lung lay chỗ đứng tại đội tuyển, trong khi khá nhiều cầu thủ trẻ được trao cơ hội. Đây chính là vấn đề gây nhiều tranh cãi nhất.
Dẫn chứng trực quan nhất là so với đội hình tham dự Asian Cup 2019, danh sách sơ bộ tới 34 cầu thủ tham dự Asian Cup 2023 của HLV Troussier chỉ có 8 cầu thủ từng góp mặt ở giải đấu 4 năm trước.
Những cái tên này bao gồm 8 cầu thủ nói trên: thủ môn Đặng Văn Lâm, các hậu vệ Nguyễn Thành Chung, Quế Ngọc Hải, Đỗ Duy Mạnh, các tiền vệ Nguyễn Quang Hải, Đỗ Hùng Dũng, cùng bộ đôi tiền đạo Nguyễn Văn Toàn và Nguyễn Tiến Linh.
Với việc Thành Chung, Văn Lâm, Quế Ngọc Hải, Tiến Linh chấn thương và phải chia tay, hậu vệ biên Hồ Tuấn Tài được triệu tập bổ sung, quân số "cựu trào" chỉ còn lại 5 người.
Số lượng này là quá ít nếu đặt trong bối cảnh dàn cầu thủ tham dự Asian Cup 2019 có nòng cốt là thế hệ làm nên "cổ tích Thường Châu", với danh hiệu á quân giải U23 châu Á 2018.
Hơn 4 năm trước, thầy trò Park Hang Seo tham dự giải với độ tuổi trung bình 23,1, trẻ nhất giải. Đến hiện tại, nếu theo đúng lộ trình, đội tuyển này chỉ mới trên dưới 27, độ tuổi được xem là sung mãn nhất sự nghiệp.
Tất nhiên, sự thay đổi chóng mặt của tuyển Việt Nam không chỉ đến từ nguyên nhân chủ quan, đơn cử như một số tuyển thủ ít được "ngó ngàng" vì không phù hợp triết lý.
Nguyên nhân khách quan có thể đề cập là sự sa sút của chính lứa cầu thủ Thường Châu. Xuân Trường, Công Phượng hay Đức Chinh đã quá sa sút. Trọng Hoàng, Đình Trọng, Văn Hậu bị ảnh hưởng bởi chấn thương hoặc tuổi tác.
Bởi vậy, việc làm mới nhân sự của đội tuyển quốc gia (ĐTQG) là nhiệm vụ cấp bách HLV Troussier phải làm. Có chăng, cái cách vị chiến lược gia người Pháp thực hiện và kết quả thử nghiệm chưa thật "hợp nhãn" với một số người hâm mộ.
Trong quá khứ, đội tuyển Việt Nam mới chỉ hai lần góp mặt tại vòng chung kết Asian Cup, vào các năm 2007 và 2019. Điều thú vị và đáng chờ đợi là cả hai kỳ phó hội, "Những chiến binh sao vàng" đều thi đấu thành công, để lại ký ức tươi đẹp.
Tại Asian Cup 2007, tuyển Việt Nam tham dự với tư cách là đồng chủ nhà. Trên sân Mỹ Đình, thầy trò Alfred Riedl đã làm nức lòng người hâm mộ bằng chiến thắng 2-0 trước đối thủ mạnh UAE ở lượt trận mở màn. Quang Thanh và Công Vinh là tác giả các bàn thắng cho tuyển Việt Nam.
Đến lượt trận thứ hai, cánh cửa vượt qua vòng bảng mở toang với "Những chiến binh sao vàng" nhờ trận hòa quý giá 1-1 trước Qatar. Tiền đạo Phan Thanh Bình là tác giả bàn mở tỷ số, trong khi Sebastian Soria, chân sút gốc Uruguay chỉ kịp ghi bàn san bằng tỷ số cho đội bóng Tây Á ở phút 79.
Ở lượt trận cuối, tuyển Việt Nam thua ngược Nhật Bản với tỷ số 1-4, kết quả phản ánh chênh lệch trình độ giữa hai đội, nhưng vẫn giữ được vị trí nhì bảng để tiến vào tứ kết.
Người hâm mộ nức lòng hơn nữa bởi trong số 4 đội tuyển Đông Nam Á đồng đăng cai Asian Cup 2007, chỉ có Việt Nam lọt vào tứ kết. Thái Lan, Malaysia và Indonesia đều bị loại ngay từ vòng bảng. Tại tứ kết, chuyến phiêu lưu của đoàn quân HLV Riedl khép lại trước Iraq, đội sau đó đã lên ngôi vô địch.
12 năm sau, thế hệ Thường Châu tái lập thành tích lọt vào tứ kết của các đàn anh trong một hành trình dài hơi hơn. Tại Asian Cup 2019, thầy trò Park Hang Seo khởi đầu bằng trận thua ngược đáng tiếc trước Iraq, dù 2 lần vượt lên và chỉ chịu thất bại ở phút 90 bởi cú đá phạt thần sầu của Ali Adnan.
Sau lượt trận thứ hai để thua gã khổng lồ Iran, tuyển Việt Nam đánh bại Yemen với tỷ số 2-0 ở lượt trận cuối để giành vé vào vòng đấu loại trực tiếp với tư cách là một trong 4 đội xếp thứ ba có thành tích tốt nhất.
Từ năm 2019, vòng chung kết giải bóng đá châu Á được mở rộng từ 16 lên 24 đội, các đội chia làm 6 bảng thi đấu vòng tròn một lượt, chọn ra 16 đội vào vòng đấu loại trực tiếp.
Tại vòng 1/8, tuyển Việt Nam hòa Jordan 1-1 sau 120 phút và giành chiến thắng 4-2 trong loạt sút luân lưu. Đến tứ kết, thầy trò Park Hang Seo dừng chân khi phải chạm trán Nhật Bản. Như vậy, tuyển Việt Nam tham dự Asian Cup 2023 với tư cách là đội bóng đã lọt vào tới tứ kết giải đấu trước đó.
Tất nhiên, 4 năm là quãng thời gian đủ dài để chứng kiến nhiều sự thay đổi và đội tuyển Việt Nam vừa trải qua năm 2023 rất nhiều biến động. Hơn nữa, không thể thậm xưng theo kiểu "Những chiến binh sao vàng" là một trong 8 đội mạnh nhất châu Á vì đã lọt vào tứ kết Asian Cup 2019.
Thực tế đội tuyển Việt Nam chưa thể nằm trong top 8 đội hàng đầu châu lục. Trên bảng xếp hạng Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA), tuyển Việt Nam dù đang có được thứ hạng cao nhất trong lịch sử song chỉ đứng thứ 15 châu Á.
Dẫu cho bảng xếp hạng này chỉ phản ánh tương đối đi chăng nữa thì khoảng cách từ vị trí thứ 15 đến top 8 là rất lớn. Hiện đội đứng thứ 8 châu Á là UAE, xếp hạng 64 thế giới. 6 đội tuyển mạnh nhất châu Á hiện tại là Nhật Bản, Iran, Hàn Quốc, Australia, Saudi Arabia, Qatar.
Xếp ngay trên UAE chính là Iraq, thứ hạng 63. Iraq nằm chung bảng với đội tuyển Việt Nam ở cả vòng loại World Cup lẫn vòng chung kết Asian Cup. Trận thua tại Mỹ Đình hồi tháng 11 vừa qua cũng đã phản ánh phần nào thực lực của hai đội.
Ngoài Iraq, tại bảng D còn có Nhật Bản và Indonesia. Nhìn vào tương quan lực lượng, có thể dễ dàng phân định Indonesia là đối thủ chính của tuyển Việt Nam để giành vị trí thứ ba, qua đó hy vọng đoạt được tấm vé vào vòng trong nhờ thành tích là một trong 4 đội đứng thứ ba có thành tích tốt nhất.
Cơ hội đi tiếp của tuyển Việt Nam sẽ trở nên rõ ràng hơn nếu kiếm được điểm trước Iraq. Tất nhiên để làm được điều này, thầy trò Troussier cần màn trình diễn tốt hơn tại Mỹ Đình, từ thể lực cho đến sự rõ ràng, mạch lạc và sắc sảo hơn trong các mảng miếng phối hợp tấn công.
Một giải đấu khác phần nào phản ánh vị thế của tuyển Việt Nam trên trường châu lục là vòng loại World Cup. Nếu hành trình hướng đến World Cup 2026 chỉ mới đi qua 2 trận vòng bảng thì ở vòng loại World Cup 2022, tuyển Việt Nam đã tiến đến giai đoạn ba, tức là vòng cuối, quy tụ 12 đội chia làm hai bảng.
Tại vòng đấu này, Việt Nam nằm chung bảng Saudi Arabia, Nhật Bản, Australia, Oman và Trung Quốc. Kết quả thầy trò Park Hang Seo kết thúc ở vị trí cuối bảng khi chỉ có được 4 điểm, ghi 8 bàn thắng và nhận 19 bàn thua. Điểm số có được là từ trận thắng Trung Quốc và hòa Nhật Bản.
Như vậy có thể nhận định tuyển Việt Nam hiện tại đang mấp mé ở top 10 đội bóng hàng đầu châu Á. Nếu đạt được sự chín muồi nhất về cả trình độ lẫn phong độ mới có hy vọng chen chân vào tốp 8. Hiện tại đội tuyển Việt Nam chưa có sự chín muồi ấy, với một HLV mới và những con người mới.
Tương tự năm 2019, đội tuyển Việt Nam dự kiến vẫn là đội bóng có độ tuổi trung bình trẻ nhất giải, khoảng chừng 24 tuổi nhìn từ danh sách sơ bộ hiện tại. Tuy nhiên, dàn cầu thủ này không có bàn đạp kiểu Thường Châu hay bệ đỡ sân nhà. Đó là thực tế cần thừa nhận.
Thiết kế: Đức Bình
