Nga tạo "nồi hầm" mới, gây thiệt hại nặng cho Ukraine mà không cần hợp vây

Robotine đang trở thành "nồi hầm" hay "cối xay thịt" mới đối với Kiev, khi đây là vị trí chiến lược Ukraine không thể bỏ, mà cố giữ thì phải trả giá đắt bằng sinh mạng binh sĩ và khí tài quân sự được phương Tây viện trợ.

Tại sao Ukraine phải chiếm và giữ bằng được Robotine?

Ngay khi cuộc phản công chưa bắt đầu, giới chuyên gia quân sự phương Tây và NATO đã dự đoán về hướng tấn công chiến lược tại mặt trận Zaporizhia với mục tiêu chính là mở đường tiến xuống biển Azov, cắt đôi vùng kiểm soát của Nga ở miền Đông và cuối cùng là Crimea.

Thực tế chiến trường đã chứng minh, mặt trận này đã nóng ngay ngày đầu tiên, khi Quân đội Ukraine sử dụng ồ ạt những lữ đoàn mạnh mẽ nhất hay còn được mệnh danh là "những nắm đấm thép" do phương Tây đào tạo và trang bị vũ khí hiện đại của NATO.

Cụm binh lực này tập trung tấn công trên hướng Orekhov tiến tới Tokmak với tâm điểm là ngôi làng chiến lược Robotine ở tiền tiêu, đứng ngay trước tuyến phòng thủ đầu tiên trong "trận đồ Surovikin".

Sau hơn 3 tháng phản công không đạt kết quả đáng kể và phải hứng chịu thiệt hại nặng nề, Bộ Tổng tham mưu Ukraine đã nhiều lần phải thay đổi chiến thuật nhưng chiến dịch phản công vẫn bị đình trệ.

Cuối cùng điều gì đến cũng phải đến, Kiev đã "tất tay" khi ném những đơn vị tinh nhuệ cuối cùng thuộc lực lượng dự bị chiến lược vào tham chiến, gồm lữ đoàn dù số 82 và lữ đoàn 46.

Chuyên gia quân sự David Axe của tạp chí Forbes (Mỹ) đã nhận định, lữ đoàn 82 với khoảng 2.000 binh sĩ được trang bị 14 xe tăng Challenger 2, 40 xe chiến đấu bộ binh Marder và 90 xe Stryker - những vũ khí trang bị hiện đại nhất của NATO viện trợ cho Kiev. Ông nói: "Việc triển khai Lữ đoàn 82 vừa là tin tốt vừa là tin xấu đối với chiến dịch phản công của Ukraine".

Tin tốt là, việc những đơn vị này cuối cùng cũng tham gia vào cuộc phản công được kỳ vọng sẽ giúp tăng đáng kể hỏa lực của Ukraine dọc theo một trong những trục phản công chính kéo dài hơn 80km từ Rabotino đến Melitopol ở phía bắc bờ Biển Đen.

Tuy nhiên, tin xấu là, đến một thời điểm nào đó, cả Lữ đoàn 46 và Lữ đoàn 82 đều cần lui về phía sau để khôi phục lực lượng, khi đó Ukraine sẽ không còn các đơn vị có năng lực tương xứng để thay thế. Nếu kịch bản đó xảy ra, chiến dịch phản công có thể mất đà.

Việc triển khai lữ đoàn dù 82 vừa là tin tốt vừa là tin xấu đối với chiến dịch phản công của Ukraine.

Mặt khác, nếu Nga tiếp tục kháng cự ở Rabotino ngay cả khi Kiev bổ sung lực lượng, họ có thể nhanh chóng phản kích gây thiệt hại nặng cho đối phương vào thời điểm các lữ đoàn tinh nhuệ tạm lui về sau mà không có đơn vị thay thế.

Orekhov là mũi phản công Ukraine đạt được thành công nhất khi xuyên sâu vào vùng xám hơn, kiểm soát hoàn toàn ngôi làng Robotine sau nhiều tuần giao tranh ác liệt và thực tế đã áp sát lớp phòng thủ chính đầu tiên của Nga.

Việc giành được ngôi làng chiến lược này được coi là bước ngoặt của cuộc phản công. Ukraine và đồng minh có quyền ăn mừng, tuy nhiên cái giá phải trả cho chiến thắng này phải trả giá sinh mạng của hàng chục nghìn binh sĩ Ukraine và hàng nghìn phương tiện chiến đấu được Mỹ và phương Tây viện trợ.

TASS đưa tin, tại Diễn đàn kinh tế phương Đông ngày 12/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tuyên bố: "Ukraine đang tiến hành cái gọi là phản công. Tất nhiên là không có kết quả. Kể từ khi bắt đầu cuộc phản công này, đã có 71.500 người thiệt mạng".

Theo ông, Kiev đã mất 543 xe tăng và gần 18.000 xe bọc thép các loại. Con số thiệt hại trên, có một phần đáng kể là tại mặt trận Zaporizhia với tâm điểm là Robotine.

Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nga, Đại tướng Sergei Shoigu tuyên bố: "Bất chấp những tổn thất to lớn, chính quyền Kiev đã cố gắng tiến hành cuộc phản công trong tháng thứ 3. Lực lượng vũ trang Ukraine đã không đạt được mục tiêu theo bất kỳ hướng nào". 

Cũng chẳng quá khó hiểu tại sao Ukraine phải bằng mọi giá, tập trung mọi nguồn lực để giành lại Robotine, không chỉ vì vị trí hiểm yếu của khu định cư này trên bản đồ chiến thuật mặt trận, mà còn do sau 3 tháng phản công, Ukraine chưa giành được bất kỳ vị trí có giá trị chiến thuật, chiến lược nào theo kỳ vọng của "các nhà đầu tư" Mỹ và phương Tây.

Ukraine buộc phải giành và giữ được Robotine để Mỹ và phương Tây có thể thuyết phục các nhà lập pháp gật đầu có những gói viện trợ "sống còn" đối với Kiev khi mùa Thu đang đến gần.

Bên nào đang nắm thế chủ động trên chiến trường?

Trong tác chiến, điều quan trọng nhất chính là nắm được ý đồ, hướng tiến công chủ yếu của đối thủ để có phương án đối phó phù hợp. Vậy trên mặt trận phản công của Ukraine, ai đang là bên đã bộc lộ ý đồ và mũi tấn công chiến lược, ai vẫn đang giữ được lực lượng dự bị đủ lớn để chuẩn bị cho các hành động quân sự tiếp theo? Rõ ràng điều này không quá khó nhận ra.

Cách đánh của Nga có nhiều nét giống với các trận đánh của kỵ binh Mông Cổ thời trung đại. Trên chiến trường khi đối phó với các đối thủ mạnh, kỵ binh Mông Cổ thường giả thua để dụ địch, lôi kéo khối chủ lực địch rời xa khỏi tiền tuyến để bao vây tiêu diệt.

Chiến thuật này vừa hạn chế thiệt hại, lại tận dụng được tối đa ưu thế của cung nỏ. Còn trong xung đột hiện đại, cung nỏ đã được thay thế bằng pháo binh, không quân và bãi mìn.

Lực lượng phòng thủ Nga chủ yếu là các đơn vị cơ động, họ không cố gắng giữ trận địa, mà thường chủ động rút lui khi bị tấn công mạnh, qua đó dụ đối phương vào những trận địa hỏa lực chuẩn bị trước để tối đa hóa thiệt hại.

Chiến thuật này cũng làm chậm bước tiến của phía Ukraine bởi họ không thể nắm rõ thực lực của bên phòng thủ và phải dừng tấn công để tái củng cố lực lượng.

Ukraine đang muốn áp dụng biện pháp "nước chảy đá mòn" với mục tiêu là từng bước xuyên thủng tuyến phòng thủ. Rất tiếc là tính toán của họ chỉ là tưởng tượng. Nếu thiếu hỏa lực và không quân, kể cả quân đội NATO cũng không có khả năng xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Nga.

Đây cũng là lý do giải thích tại sao sau hơn 3 tháng, dù tung vào trận lực lượng đông đảo, trang bị hiện đại, nhưng lực lượng Kiev vẫn cơ bản không đạt được lợi thế trước lực lượng phòng thủ của Nga có quân số ít hơn.

"Dù còn nhiều vấn đề phát sinh, nhưng tính đến thời điểm hiện tại, hàng phòng thủ của Nga đã được tổ chức tốt để tận dụng tối đa ưu thế về hỏa lực và không quân. Đối phương không có phương tiện để áp chế hay vô hiệu hóa.

Giới chức quân sự Ukraine đang muốn áp dụng biện pháp "nước chảy đá mòn" với mục tiêu là từng bước xuyên thủng tuyến phòng thủ của Nga chậm rãi và hiệu quả. Rất tiếc là tính toán của họ chỉ là tưởng tượng", chuyên gia quân sự Nga Konstantin Sivkov khẳng định với  Topwar.

Ông nói, "nếu thiếu hỏa lực và không quân, kể cả quân đội NATO cũng không có khả năng xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Nga".

Báo Mysl Polska của Ba Lan cũng đưa ra kết luận rằng vị thế của lực lượng vũ trang Ukraine ở mặt trận đã trở nên tồi tệ hơn trong mùa hè và các chiến thuật do Tổng Tham mưu trưởng Ukraine, tướng Valery Zaluzhny lựa chọn đều không mấy hiệu quả.

"Khoảng hai tuần trước, lực lượng vũ trang Ukraine đã tiếp cận Robotino và kể từ đó, các đơn vị xung kích của họ đã cố gắng làm hai việc: Mở rộng đầu cầu và vượt qua chiến tuyến này. Tuy nhiên, chiến thuật này đã thất bại", bài báo viết.

Robotine chính là "nồi hầm" mới?

Trái ngược với những tuyên bố của Kiev về việc đã giành quyền kiểm soát ngôi làng Robotine, thì phía Nga lại lên tiếng xác nhận việc rút lui chiến thuật khỏi vị trí này, khi nó đã không còn giá trị phòng thủ.

Quyền thống đốc vùng Zaporizhia Evgeniy Balitsky do Nga bổ nhiệm ngày 6/9 thông tin, toàn bộ lực lượng phòng thủ Nga trong khu vực làng Robotine đã rút lui sau khi khu vực này bị phá hủy sau nhiều tháng giao tranh.

"Lực lượng phòng thủ Nga về mặt chiến thuật đã không còn hiện diện ở Robotine. Việc duy trì phòng thủ ở khu định cư tan hoang và không còn nơi ẩn nấp này là không cần thiết…", ông Balitsky thông báo.

Hãng thông tấn RIA Novosti dẫn lời một sĩ quan Quân đội Nga đang tham chiến ở mặt trận Robotine đã giải thích cái gọi là chiến thắng của Ukraine tại vị trí chiến lược này.

Theo đó, những tuyên bố về việc chọc thủng tuyến phòng ngự của Nga là không thực tế. Đó không phải là khu vực bàn đạp, mà thực tế là vùng xám, nơi diễn ra giao tranh giữa hai bên trong suốt nhiều tháng qua. Tại đây, các đơn vị phòng thủ Nga với lợi thế về điểm cao thường chủ động rút lui và phản công để gây thiệt hại tối đa cho phía Ukraine.

"Ukraine không đạt được tiến bộ đáng kể nào ở mặt trận Zaporizhia. Họ đang cố gắng thiết lập quyền kiểm soát tại Robotine, nhưng không thể duy trì được các vị trí bàn đạp. Bất kỳ động thái chuyển quân của đối phương vào ngôi làng đều bị phát hiện và đáp trả bằng hỏa lực áp chế mạnh mẽ", sĩ quan Nga cho biết.

Xét về địa hình, ngôi làng Robotine là vị trí thấp so với các điểm cao ở phía Đông, Đông Nam và Tây xung quanh. Các trận địa hỏa lực kiên cố của Quân đội Nga được triển khai tại đây liên tục rót hỏa lực xuống ngôi làng từ nhiều tuần qua.

Điều này cũng giúp giải thích tại sao phía Nga không cố gắng giữ làng Robotine bằng mọi giá, mà lùi lại trấn thủ các điểm cao phía sau. Robotine sau nhiều tháng giao tranh đã bị phá hủy hoàn toàn và không còn vị trí ẩn nấp cho phía tấn công.

Chủ tịch phong trào "Chúng tôi sát cánh cùng nước Nga", Vladimir Rogov cho biết, Quân đội Ukraine đang cố gắng tấn công ở hướng làng Robotine đang bị kẹt lại trong vùng hỏa lực dầy đặc của Nga và liên tục bị thiệt hại.

Kịch bản tại làng Robotine giống như đang lặp lại của khu làng Pyatykhatky nằm ở gần vùng Kherson, khi Quân đội Nga kiểm soát toàn bộ các điểm cao xung quanh khu định cư và chỉ thị hỏa lực pháo binh, không quân oanh tạc các đơn vị Ukraine cố gắng bám trụ trong ngôi làng.

Sau khi lực lượng đối phương trong Robotine bị "làm mềm" bởi bom pháo, thì Quân đội Nga mới tổ chức các đợt phản kích đẩy lực lượng đồn trú Ukraine gần như rút khỏi vị trí này. Và kịch bản này cứ lặp đi, lặp lại với con số thiệt hại nhân lên mỗi ngày cho Ukraine.

Ngoài ra, con đường hậu cần cho Robotine rất trống trải khiến việc tiếp vận và luân chuyển lực lượng mang đầy rủi ro. Các đoàn xe có thể trúng phục kích, mìn và nhiều nguy cơ khác và dần bị bào mòn lực lượng.

Ukraine đã tung vào mặt trận này 8 lữ đoàn dù và bộ binh cơ giới mới đạt được bước tiến nhỏ, việc tạo ra tình thế bất ngờ khiến quân Nga không kịp trở tay là không có và họ rất khó có thể tiếp tục phát triển được đà tiến quân.

Khi các cơn mưa mùa Thu tại Ukraine đang tới gần, Ukraine có thể sẽ phải rời bỏ Robotine để tránh nguy cơ lực lượng đồn trú bị phía Nga bao vây, tiêu diệt. Cái được gọi là chiến thắng tại ngôi làng chỉ còn trên bản đồ này sẽ mang tính truyền thông nhiều hơn là giá trị chiến thuật trên chiến trường.

Dù vô tình hay hữu ý, thông tin về việc Bộ Quốc phòng Nga đã điều 2 sư đoàn đổ bộ đường không, trong đó có sư đoàn xung kích đường không cận vệ số 76 đặc biệt tinh nhuệ tham gia mặt trận Robotine cho thấy Nga bít chặt con đường tiến lên của Ukraine và có thể họ còn đang toan tính mở một cuộc phản công lớn ở mặt trận này với quyết tâm đánh quỵ triệt để các "nắm đấm thép" của Ukraine trước khi những cơn mưa dai dẳng ập đến.

Các đơn vị chiến đấu có khả năng cơ động mạnh, độc lập tác chiến cao như lực lượng đổ bộ đường không khiến phía Ukraine không thể tạo các mũi tiến công thọc sâu kể cả khi đã tung vào trận các đơn vị tinh nhuệ nhất.

Thực tế chiến trường dường như đã minh chứng cho điều này khi có thông tin Ukraine đã rút lữ đoàn dù 82 về tuyến sau để củng cố do thiệt hại nặng. Có ít nhất 2 xe tăng Challenger 2 trong biên chế của lữ đoàn này đã bị Nga phá hủy ngay khi chúng vừa tham chiến được ít ngày. Thành tích bất bại của "Kẻ thách thức" đã tan thành mây khói.

Lữ đoàn bộ binh cơ giới độc lập 47, một "nắm đấm thép" khác của chủ lực Ukraine cũng thiệt hại nặng, nhiều lần phải rút về tuyến sau để bổ sung quân số và vũ khí trang bị. Chính lữ đoàn này hồi đầu tháng 6, chỉ trong vài ngày đầu phản công đã mất toàn bộ xe chiến đấu bộ binh M2 Bradley do Mỹ sản xuất.

Ngày 11/6, một binh sĩ nói với AFP rằng họ được biên chế 9 xe Bradley, trong đó 6 chiếc bị phá hủy, ba xe còn lại bị hỏng nhưng có thể sửa chữa được. Lữ đoàn phải rút về thành phố Orekhov ở tuyến sau để ổn định lực lượng.

Cuối tuần qua, chỉ huy Lữ đoàn cơ giới độc lập 47 của Ukraine đã bị cách chức, chính phủ nước này thông báo nhưng không giải thích lý do cụ thể, tuy nhiên có thể đoán được rằng nguyên nhân là do thành tích chiến đấu kém cỏi.

Theo giới chuyên gia Nga, không có thành công cục bộ nào có thể cho phép bộ chỉ huy Ukraine đạt được kết quả mong muốn là vượt qua hơn 80km đường bộ để tiếp cận tới Biển Azov.

Cơ hội của Lực lượng vũ trang Ukraine đã bị bỏ lỡ vào đầu tháng 6, khi họ bắt đầu cuộc phản công với việc phân tán lực lượng ra nhiều hướng khác nhau dẫn tới việc các mũi tấn công dễ dàng bị Nga bẻ gãy. Thậm chí là hiện nay Lực lượng vũ trang Ukraine ở tình thế tồi tệ hơn so với ba tháng trước.

Vào thời điểm đó, họ có lợi thế trong việc chọn hướng tấn công, nhưng bây giờ họ không còn sự lựa chọn, mà sống chết phải phát triển tấn công theo hướng Rabotino nơi quân Nga đã thiết lập sẵn thế trận, và phải chăng cơ hội của Nga đang đến!