Đội tuyển Việt Nam đã để thua Indonesia và bị loại ở Asian Cup 2023 dù còn trận đấu cuối cùng với Iraq ngày 24/1. Kết quả này thật đáng thất vọng. Theo ông, đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại này? Sai lầm sơ đẳng của hậu vệ? Sự thiếu may mắn? Phong độ của các cầu thủ hay lối chơi của HLV Troussier thiếu hiệu quả?

- Thất bại của đội tuyển Việt Nam trước Indonesia cần được đánh giá qua hai khía cạnh. Thứ nhất là hiệu suất thi đấu và hiệu quả chiến thuật. Thứ hai là tâm lý thi đấu.

Thứ nhất, rõ ràng tuyển Việt Nam không thành công trong việc áp đảo đối phương trên mọi yếu tố, bao gồm tỷ số chung cuộc, hiệu suất thi đấu và hiệu quả chiến thuật.

Đúng hơn là tuyển Việt Nam không thể đối phó được chiến thuật biến hóa của Indonesia, vì thế đối thủ chiếm ưu thế về mặt thế trận. Nói cách khác, thầy trò HLV Troussier đã thua từ mặt thực thi đấu pháp.

Thứ hai, các cầu thủ áo đỏ tuy thể hiện tinh thần chiến đấu không bỏ cuộc đến cùng nhưng vẫn lép vế trước Indonesia về tâm lý chiến. Không phải cứ khát khao chiến thắng đến cháy bỏng là đủ. Cầu thủ vào sân còn phải duy trì được ý chí mạnh mẽ và sự tập trung cao độ suốt 90 phút.

Đặc biệt, Indonesia đã đọc được đặc điểm chiến thuật và ý đồ trong lối chơi của đội tuyển Việt Nam. Thế nên họ đã phong tỏa thầy trò Troussier bằng áp lực tấn công chủ động. Ví dụ cụ thể là Quang Hải gần như mất hút trong suốt thời gian có mặt trên sân. Cậu ấy không thể phát huy được vai trò lẫn khả năng vốn có.

Như vậy tuyển Việt Nam đã bị bất ngờ trước Indonesia?

- Trước trận đấu, truyền thông lẫn người hâm mộ Việt Nam đều rất kỳ vọng thầy trò Troussier sẽ đánh bại Indonesia một cách dễ dàng. Tuy nhiên, thực tế Indonesia làm chủ trận đấu thông qua cách tạo áp lực tấn công mạnh mẽ và triển khai lên bóng ở nhịp độ, cường độ cao.

Bóng đá là môn thể thao khó lường nhất. Dù vậy, việc phân tích đối phương càng tỉ mỉ, càng chi tiết thì càng tăng cơ hội giành chiến thắng. Điều tôi nhận thấy chỉ là tuyển Việt Nam quá bối rối trước lối chơi và đấu pháp bất ngờ từ Indonesia.

Ngược lại, Indonesia chuẩn bị rất chỉn chu để ngăn chặn các đặc điểm đội hình và đấu pháp chiến thuật của Việt Nam.

Thất bại của đội tuyển Việt Nam không đơn giản chỉ là sai lầm sơ đẳng của hậu vệ trong tình huống cụ thể (kéo áo dẫn đến phạt đền), sự thiếu may mắn hay chuyện đấu pháp của huấn luyện viên trưởng. Sau thất bại này, bóng đá Việt Nam cần nhìn nhận lại, nỗ lực nghiên cứu, thẳng thắn chỉ ra và giải quyết mọi vấn đề dẫn đến thất bại.

Chỉ cần nhìn vào kết quả những lần chạm trán gần đây giữa Indonesia và Việt Nam thì ai cũng thấy đội tuyển Việt Nam chiếm ưu thế như thế nào. Tuy nhiên, sự khác biệt về kết quả tại Asian Cup nằm ở quá trình chuẩn bị.

Trả lời phỏng vấn sau trận đấu, HLV Troussier đã bày tỏ quan điểm rằng các cầu thủ đã nỗ lực hết mình và đánh giá cao màn trình diễn của các học trò. Tuy nhiên, liên quan đến kết quả trận đấu là trách nhiệm và nghĩa vụ của chính HLV.

Những phát biểu của HLV Troussier là thiếu trách nhiệm và chưa đúng vai trò. Trước khi bình luận về các học trò, ông ấy cần nói về mình. Bởi vì tuyệt đại đa số người hâm mộ bóng đá Việt Nam cảm thấy vô cùng thất vọng và chờ một câu trả lời. Hơn nữa, kết quả trận đấu chính là thước đo của huấn luyện viên trưởng.

Tuy bàn thua của đội tuyển Việt Nam có yếu tố may mắn nhưng không thể phủ nhận thầy trò HLV Troussier có màn trình diễn đáng thất vọng. Sau thất bại của đội tuyển Việt Nam, ông có thể phân tích sâu hơn về sự thiếu hiệu quả của tuyển Việt Nam trong khâu lên bóng? HLV Troussier luôn nhấn mạnh lối chơi kiểm soát nhưng dường như ông ta chưa xây dựng được kế hoạch tấn công hiệu quả?

- Trước nhất, không thể nói Indonesia ghi bàn vào lưới tuyển Việt Nam nhờ may mắn, trận đấu với Nhật Bản lại càng không. Nhìn vào 4 bàn thắng của Nhật Bản có thể thấy đó là những pha phối hợp nhanh, gọn và chính xác. Bàn thắng của Indonesia đến từ lỗi rõ ràng của hậu vệ Việt Nam.

Điều đó cho thấy hàng phòng ngự của tuyển Việt Nam có vấn đề về khâu tổ chức và phối hợp, cũng như thiếu đi sự tập trung. Ngoài ra, xuất hiện nhiều sai lầm cá nhân trong hàng thủ đội tuyển Việt Nam và hệ thống phòng ngự cũng thường xuyên bị đảo lộn, dẫn đến sự mất cân bằng. Và cuối cùng, hàng thủ này không hỗ trợ nhiều cho việc tấn công.

Sự mất cân bằng của hàng thủ và thiếu hiệu quả trong nhiệm vụ hỗ trợ tấn công có thể gây hỗn loạn cho toàn bộ đội hình. Nguyên do là hàng thủ bất ổn đồng nghĩa tạo cơ hội cho hàng công đối phương có nhiều cơ hội để khai thác tấn công.

Lý do khiến tiền vệ tổ chức tấn công như Quang Hải mờ nhạt không chỉ vì phong độ, cậu ấy còn thiếu sự hỗ trợ từ các đồng đội. Nói cách khác là bởi đội hình tuyển Việt Nam mất cân bằng.

Về mặt con người, ông đánh giá những cầu thủ nào của đội tuyển Việt Nam chưa đạt được hiệu suất tốt trước Indonesia? Ngoài hậu vệ Thanh Bình phạm lỗi dẫn đến phạt đền thì hiệu suất của Quang Hải cũng gây thất vọng lớn?

- Trong bóng đá, việc đánh giá cầu thủ dựa trên sai sót là rất tồi. Bóng đá là môn thể thao đồng đội, đòi hỏi sự phối hợp của toàn đội. Ngay cả khi Thanh Bình mắc sai lầm dẫn đến phạt đền, cũng không nên trách cứ hay chỉ trích cậu ấy. Kết quả ấy là lỗi của toàn đội và huấn luyện viên phải chịu trách nhiệm.

Thực ra trong tình huống ấy, các cầu thủ trên hàng công đã không hỗ trợ phòng ngự đầy đủ và thích hợp bên phần sân đối phương, trong khi các tiền vệ trung tâm cũng không thực hiện tròn nhiệm vụ.

Kết quả là Thanh Bình phạm sai lầm trong tình huống đối phương thâm nhập rất nhanh vào vòng cấm. Vậy mới nói cả trận đấu là một quá trình liên thông và kết nối. Không thể bóc tách ra từng tình huống rồi đưa ra phán xét.

Về phần Quang Hải, cậu ấy đã có màn trình diễn kém chưa từng thấy trong trận đấu với Indonesia. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phân tích một cách tổng thể. Sơ đồ 3-4-3 có lợi thế quân số ở hàng hậu vệ và tiền vệ, từ đó xây dựng hàng phòng ngự vững chãi.

Ưu điểm của hệ thống này là khả năng chuyển trạng thái để tạo ra các đợt tấn công chớp nhoáng. Ngoài ra, 3-4-3 là sơ đồ tạo ra sự cân bằng nhất về vị trí trên sân, có thể tạo ra ưu thế quân số cho nhiều vị trí khác nhau trên sân, từ trung lộ cho đến hai biên.

Nếu các hậu vệ không tạo ra được nhiều sự hỗ trợ cho mặt trận tấn công và các tiền vệ không tổ chức được nhiều phương án tấn công khác nhau, đội tuyển Việt Nam không còn lựa chọn nào khác là chờ đợi cơ hội từ các tình huống cố định.

Khác với trước đây, phương án tấn công của Việt Nam trở nên đơn giản đi đáng kể. Tương tự, bức tường phòng ngự cũng trở nên yếu đuối. Tôi không hề nhìn thấy khả năng tổ chức phòng ngự mạnh mẽ và chặt chẽ như trước đây. Đó là vấn đề đòi hỏi huấn luyện viên và các cộng sự phải có sự chuẩn bị kỹ càng trong quá trình tập luyện.

Việc các cầu thủ trẻ Việt Nam liên tục di chuyển dâng cao để tổ chức tấn công một cách quyết liệt và không ngừng nghỉ là dấu ấn tốt đẹp về tinh thần chiến đấu lẫn sự quả cảm. Tuy nhiên, bóng đá đâu chỉ dựa trên tinh thần. Một đội bóng muốn chiến thắng phải tạo được sự vượt trội về trình độ lẫn hoàn thiện về đấu pháp.

Asian Cup không phải là giải đấu để kiểm tra hay thử nghiệm tài năng trẻ. Việc đó cần được thực hiện ở các trận giao hữu. Đội tuyển quốc gia phải là tập hợp những cầu thủ xuất sắc nhất đất nước, đã chứng minh được năng lực tại giải vô địch quốc gia (VĐQG).

Ông đánh giá như thế nào về màn trình diễn của đội tuyển Indonesia? Trong 20 phút đầu trận, họ khiến cho đội tuyển Việt Nam gần như không thể lên bóng?

- Trong trận đấu này, ban huấn luyện lẫn các cầu thủ của đội tuyển Indonesia ý thức được một cách rõ ràng họ nên làm gì và làm như thế nào để đánh bại Việt Nam.

Để làm chủ trận đấu bằng lối chơi kiểm soát bóng và phong cách chuyền bóng ban bật, về tổng thể phải cân bằng. Đội tuyển Việt Nam cần có sự kết hợp hài hòa giữa tấn công và phòng ngự. Thế nên tiền vệ trung tâm giữ vai trò tối quan trọng trong lối chơi này.

Indonesia đã tạo ra sức ép khủng khiếp lên hàng tiền vệ của đội tuyển Việt Nam. Trong mọi tình huống, cứ mỗi khi bóng được hàng thủ tuyển Việt Nam đưa lên cho các tiền vệ trung tâm, Indonesia đều tổ chức vây ráp và gây áp lực kịch liệt.

Lối chơi gây áp lực quyết liệt tầm cao này khá lợi hại nếu đối thủ thiếu kỹ thuật hay thua sút về thể lực. Nếu xét về trình độ, đáng ra tuyển Việt Nam được đánh giá cao hơn Indonesia. Dù vậy đội bóng này vẫn chủ động sử dụng chiến thuật này trong suốt cả trận đấu một cách hiệu quả.

Điều đó cho thấy họ đã nghiên cứu rất kỹ và hiểu được ưu, nhược điểm từ lối chơi đến con người của tuyển Việt Nam. Trong đó, rõ ràng Indonesia nhận ra họ chiếm ưu thế về thể lực.

Để gây khó khăn cho Indonesia, đáng ra tuyển Việt Nam phải có những pha phản công chớp nhoáng hoặc tổ chức những đợt lên bóng uyển chuyển, lớp lang thông qua việc cầm bóng.

Theo tôi, đội tuyển Việt Nam đã sử dụng chiến thuật 3-4-3 với cầu thủ chơi cao nhất là một "số 9 ảo". Hệ thống và vị trí này không hề dễ sử dụng, vì đòi hỏi "số 9 ảo" là cầu thủ đặc biệt xuất sắc. Do đó tuyển Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong việc đưa bóng tiếp cận khung thành vì thiếu đi một trung phong là mục tiêu của những đường chuyền.

Ngoài ra, theo quan điểm của tôi, đội tuyển Việt Nam chưa có sự chuẩn bị đủ tốt và cũng không có được tâm lý thi đấu mạnh mẽ nhất.

Đội tuyển Indonesia đang thành công phần nào nhờ chính sách nhập tịch các cầu thủ có gốc gác Indonesia. Bóng đá Việt Nam cũng có một vài thử nghiệm nhưng chưa đẩy mạnh kế hoạch nhập tịch này. Dù vậy thủ môn Filip Nguyễn có vẻ là điểm sáng hiếm hoi của tuyển Việt Nam tại Asian Cup 2023. Ông nhận định ra sao về khía cạnh này?

- Filip Nguyễn đã chứng minh được cậu ấy là một thủ môn giỏi tại Asian Cup. Dù vậy, chính sách nhập tịch luôn là con dao hai lưỡi. Trung Quốc thất bại như thế nào với chính sách này, ai cũng nhận thấy.

Cầu thủ nhập tịch chỉ đảm bảo về mặt trình độ chuyên môn nhưng không phải ai cũng có thể hòa nhập về văn hóa, tư tưởng hay tinh thần dân tộc. Việc thiếu hòa hợp với đồng đội, không thể thích nghi với môi trường, thiếu nhất quán với đồng đội, hay khác biệt về tâm lý sẽ gây ra rất nhiều chuyện phức tạp.

Đối với chính sách nhập tịch, cần có sự thảo luận giữa huấn luyện viên trưởng, Liên đoàn bóng đá và cả sự hỗ trợ, định hướng và chủ trương từ Chính phủ.

Những quyết định dùng người và thay người của HLV Troussier bị chỉ trích là bất hợp lý. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào? Từ phong độ sa sút của Quang Hải cho đến thất bại của đội tuyển Việt Nam, có thể nhận thấy trình độ của đội tuyển Việt Nam đang đi xuống. HLV Troussier thiếu những lựa chọn nhân sự chất lượng như HLV Park Hang Seo từng có được?

- Chúng ta luôn cần phải đánh giá mặt tích cực và tiêu cực của đội bóng dựa trên kết quả trận đấu, cũng như lối chơi, phong cách của toàn đội và màn trình diễn của từng cầu thủ.

Ngoài ra, kết quả trận đấu trước có thể làm thay đổi bầu không khí trong phòng thay đồ, hoặc những dấu hiệu bất mãn có thể xuất hiện nếu HLV đặt cầu thủ không đúng vị trí sở trường. Vì thế, đội hình thi đấu phải được xem xét cẩn thận cùng đấu pháp chiến thuật.

Không ai biết được tình hình thực tế của đội bóng ngoại trừ người trong cuộc. Do đó, HLV trưởng phải là người hiểu rõ nhất và chịu trách nhiệm chính. Ông ta phải đưa ra quyết định dựa trên sự thận trọng tối đa, với các yếu tố như thể trạng, tâm lý hay phong độ của các cầu thủ trước trận.

Việc đặt Quang Hải vào vị trí "lõi chiến thuật" là quyết định cần đặt dấu hỏi đối với HLV Troussier. Phong độ không đạt yêu cầu của Quang Hải trong trận đấu với Indonesia đã khiến toàn đội không thể thi đấu trôi chảy. Cậu ấy thiếu đi khả năng tạo đột biến bằng những đường chuyền hay cú dứt điểm sắc bén như trước đây.

Chọn Quang Hải đá chính và chơi ở vị trí quan trọng là do HLV trưởng. Trong các buổi tập, chắc chắn HLV phải đặt các cầu thủ vào nhiều vị trí khác nhau, lặp đi lặp lại bài kiểm tra và tiến hành điều chỉnh cho đến khi chọn ra được đội hình ưng ý nhất. Ngoài ra, huấn luyện viên cũng cần phương án dự phòng hữu hiệu.

Mọi so sánh đều là khập khiễng, nhưng nếu HLV Park Hang Seo dẫn dắt tuyển Việt Nam, ông ấy sẽ làm gì để chuẩn bị cho các trận đấu, đặc biệt những đối thủ quen mặt như Indonesia?

- Như tôi đã nói, sơ đồ 3-4-3 đòi hỏi sự hài hòa và bắt buộc đặt các tiền vệ vào vị trí quan trọng nhất. Đó là lý do tại sao ông Park trước đây luôn coi trọng việc kiểm soát khu vực giữa sân.

Ông Park luôn chuẩn bị rất chi tiết cho toàn bộ giải đấu và từng trận đấu. Mọi đối thủ đều được phân tích tỉ mỉ. Từ đó, các buổi tập luôn có nhiều mảng miếng được rèn giũa đi, rèn giũa lại cho đến khi thành thục.

Ông ấy cũng chọn lọc những phương pháp đào luyện đơn giản nhưng hiệu quả. Đặc biệt nhấn mạnh việc duy trì tính ổn định của hệ thống.

Dù đối thủ mạnh hay yếu, HLV Park Hang Seo yêu cầu các cầu thủ phải giữ vững hệ thống và sử dụng đấu pháp sao cho hữu hiệu nhất. Vì thế, tuyển Việt Nam không dễ gì bị đánh bại dù đương đầu nhiều đối thủ trên cơ.

Các cầu thủ trẻ có sự quả cảm, quyết tâm nhưng lại thiếu kinh nghiệm nên không thể ứng phó hiệu quả và phối hợp nhịp nhàng trong cả trận đấu. Sơ đồ 3-4-3 của ông Park tập trung vào sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự, và sẵn sàng cầm nhiều bóng nếu đối thủ yếu hơn. Vì vậy, các đối thủ tại Đông Nam Á như Indonesia rất khó thắng Việt Nam.

Nếu Indonesia dâng cao gây áp lực tấn công, ông Park sẽ tăng cường kiểm soát bóng và xuyên thủng hàng thủ đối phương bằng những đường chuyền ngắn, nhanh, đa dạng và khó lường. Kết quả hàng thủ Indonesia bị đặt vào thế báo động và không thể tiếp tục gia tăng áp lực tấn công.

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Nội dung: Ngọc Trung

Thiết kế: Patrick Nguyễn