Asian Cup đã chứng kiến 4 nhà vô địch khác nhau trong 4 vòng chung kết gần nhất. Đáng nói, chỉ một trong số 4 nhà vô địch này nằm trong top 3 đội hàng đầu châu Á tính theo bảng xếp hạng FIFA. Bởi vậy, dự đoán đội tiếp theo đăng quang không hề đơn giản. Đơn cử như cách đây 4 năm, có lẽ không nhiều người nghĩ Qatar vô địch.

Ngoài vị thế đương kim vô địch, Qatar còn dự giải với tư cách chủ nhà năm nay và họ đã có trận thắng tưng bừng Lebanon 3-0 ở ngày khai mạc. Cho dù vậy, dám chắc vẫn ít ai dám đặt niềm tin vào đội bóng là chủ nhà World Cup 2022 duy nhất thua cả 3 trận vòng bảng này. Cần nhấn mạnh, từ sau giải vô địch bóng đá thế giới, Qatar cũng chỉ thắng 6 trong số 17 trận đã đấu trong năm 2023.

Ở kỳ Asian Cup gần nhất Qatar đăng cai vào năm 2011, Nhật Bản đã bước lên ngôi vô địch. Bước vào Asian Cup 2023, Samurai Xanh là đương kim á quân và được đánh giá như ứng cử viên số một. Nhật Bản sở hữu đội hình chất lượng và đồng đều, với dàn hảo thủ đa số đang chơi bóng tại châu Âu và chỉ có 5 gương mặt thi đấu tại giải trong nước.

Ngôi sao Kaoru Mitoma của Brighton cũng được triệu tập dù đang chấn thương và hy vọng sớm bình phục để thi đấu. Tuy nhiên, vị trí thủ môn của đội tuyển Nhật Bản lại thiếu kinh nghiệm thi đấu quốc tế một cách khó tin.

Cụ thể, cả 3 thủ thành được triệu tập lại chỉ có tổng cộng 5 trận khoác áo đội tuyển quốc gia. 4 trong số đó thuộc về Zion Suzuki, "người gác đền" 21 tuổi sinh ra ở Mỹ và được cho từng từ chối gia nhập Man Utd.

Đội hình Nhật Bản chất lượng tới mức một số cầu thủ đang chơi bóng tại châu Âu vẫn không được triệu tập. Đáng kể như Ao Tanaka, tiền vệ đang khoác áo Fortuna Dusseldorf (Đức) và từng sút tung lưới Tây Ban Nha tại World Cup 2022, hay Kyogo Furuhashi, tiền đạo chủ lực của Celtic.

Đối thủ đáng gờm và cũng là kình địch láng giềng của Nhật Bản là Hàn Quốc. Tuy chưa thể vô địch châu Á trong suốt 60 năm qua nhưng HLV Jurgen Klinsmann rất lạc quan về cơ hội đăng quang của ông và các học trò.

Nền tảng để huyền thoại người Đức tự tin phần nào đến từ thành tích ấn tượng của tuyển Hàn Quốc thời gian gần đây. Tính đến hết năm 2023, thầy trò Klinsmann đã thắng 5 trận liên tiếp.

Sức mạnh của đội bóng này cũng chẳng hề kém cạnh Nhật Bản, thậm chí có một vài tên tuổi còn nổi bật hơn. Đó là ngôi sao Son Heung Min đang khoác áo Tottenham hay trung vệ Kim Min Jae của Bayern Munich.

Nếu Son Heung Min đã quá nổi tiếng thì Kim Min Jae là cầu thủ châu Á duy nhất lọt vào danh sách đề cử Quả bóng vàng 2023, thậm chí còn là hậu vệ có thứ hạng cao nhất. Trước khi đầu quân cho gã khổng lồ của bóng đá Đức, cầu thủ này là thủ lĩnh hàng phòng ngự Napoli, đội bóng đoạt chức vô địch Serie A đầu tiên kể từ thời Diego Maradona.

Với Kim Min Jae chốt chặn nơi hàng thủ và Son Heung Min dẫn dắt hàng công, đội hình Hàn Quốc thực sự nổi trội. Ngoài ra, tuyến trên của đội bóng này càng đáng gờm hơn với sự hiện diện của Lee Kang In, cầu thủ đang khoác áo Paris Saint Germain.

Không sở hữu nhiều gương mặt nổi bật như các ông lớn Đông Á, Iran, gã khổng lồ Tây Á, bước vào Asian Cup với thành tích bất bại cả 11 trận trong năm 2023. Dù vậy, các đối thủ của Iran trong năm qua đều không được đánh giá cao. Hơn nữa, những ngôi sao của đội bóng này đều không có phong độ cao.

Đơn cử như Mehdi Taremi của Porto và Alireza Jahanbakhsh của Feyenoord đều chật vật để ghi bàn ở mùa giải này. Không chỉ vậy, Iran là đội bóng có độ tuổi trung bình cao nhất trong số 6 đội hàng đầu châu Á hiện nay và cao hơn Nhật Bản tới 3,5 tuổi.

Trong khi đó, Saudi Arabia là ông lớn hiếm hoi dự giải với đội hình gồm toàn những cầu thủ đang thi đấu ở giải quốc nội. Tuy nhiên Saudi Pro League có chất lượng rất cao nhờ quy tụ nhiều cầu thủ nổi tiếng thế giới như C.Ronaldo, Neymar, Benzema...

Vì thế, HLV Roberto Mancini kỳ vọng ánh hào quang từ những ngôi sao hàng đầu sẽ giúp cho các tuyển thủ Saudi Arabia nâng cao trình độ. Dường như hiệu ứng ngôi sao phần nào ảnh hưởng đến Salem al-Dawsari. Thủ quân của Al-Hilal đang chơi rất bùng nổ trong mùa giải này với 9 bàn thắng và 4 pha kiến tạo.

HLV Mancini cũng là nhà cầm quân đã khẳng định được năng lực ở cả cấp CLB lẫn đội tuyển quốc gia (ĐTQG). Ông đã vô địch Premier League cùng Man City và đăng quang Euro 2020 cùng đội tuyển Italy. Dù vậy, phong độ của Saudi Arabia dưới sự dẫn dắt của vị chiến lược gia người Italy khá thất vọng, khi thua tới 8 trận trong năm 2023.

Ứng viên sáng giá đáng kể khác là Australia, đội bóng đã đăng quang Asian Cup 2015 trên sân nhà. Socceroos đang có xáo trộn lớn về mặt nhân sự, họ chỉ còn 9 cầu thủ từng góp mặt tại World Cup 2022, và lọt vào tới vòng 1/8, được triệu tập tham dự giải vô địch bóng đá châu Á kỳ này.

Thay vào đó, 14 cầu thủ lần đầu cùng tuyển Australia tham dự giải đấu lớn, bao gồm lão tướng Bruno Fornaroli, cầu thủ đã 36 tuổi sinh ra ở Uruguay. Đội bóng đến từ xứ sở Kangaroo không còn hùng hậu với nhiều tên tuổi lớn như xưa nhưng vẫn đủ mạnh để mọi đối thủ phải kiêng dè.

Tóm lại, với quá nhiều biến số từ lịch sử đến tương quan lực lượng giữa các đội bóng hàng đầu châu lục tranh hùng, dự đoán nhà vô địch Asian Cup 2023 là điều rất khó.

Bị đánh giá là vùng trũng song thật sai lầm nếu cho rằng bóng đá Đông Nam Á sinh sau đẻ muộn so với châu lục. Đông Ấn Hà Lan, nay là Indonesia, là đội tuyển châu Á đầu tiên tham dự World Cup vào năm 1938.

Malaysia là chủ nhà Merdeka Cup, giải bóng đá lâu đời nhất "lục địa vàng" và có những năm tháng mà sự danh giá còn vượt cả Asian Cup. Trong khi đó, Thái Lan từng đăng cai Asian Cup 1972 và 8 lần dự giải. Tuy nhiên, như thường lệ, cơ hội tiến xa của các đội bóng Đông Nam Á tại Asian Cup 2023 là dấu hỏi lớn.

Thái Lan lâu nay vẫn được đánh giá là ngọn cờ đầu của khu vực, song từ thập niên 1990 đến nay, thành tích tốt nhất của đội bóng xứ sở chùa vàng chỉ là lọt vào vòng 1/8 ở Asian Cup 2019. 5 lần tham dự liên tiếp từ 1992 đến 2007, Thái Lan đều dừng chân ở vòng bảng.

Ở Asian Cup 2023, Thái Lan nằm tại bảng đấu được đánh giá tương đối dễ thở. Ngoại trừ Saudi Arabia đẳng cấp vượt trội, hai đối thủ còn lại là Oman và Kyrguzstan đều ở mức ngang tầm. Tuy nhiên, sự chuẩn bị của Thái Lan cho giải đấu trước mắt không tốt, thậm chí có thể nói là khá tệ.

Về mặt nhân sự, khâu quan trọng nhất, Voi chiến vừa thay tướng "không theo mong muốn" của các cầu thủ. Hệ quả là một số cầu thủ quan trọng vắng mặt. Mới nhất là trường hợp tiền vệ Ekanit Panya của Urawa Red Diamonds xin rút dù không chấn thương.

Về mặt thành tích, Thái Lan đang trải qua mạch 5 trận chỉ thắng 1, hòa 1 và thua 3, bao gồm 2 thảm bại 0-8 trước Georgia và 0-5 mới đây trước Nhật Bản. Với tình hình rối ren như vậy, cho dù thế cục trong bảng đấu không đến nỗi bị lép vế đi chăng nữa, việc tiến xa của đội bóng xứ chùa vàng là khó khả thi.

Cái tên có lẽ đáng để chờ đợi tạo bất ngờ lại là Malaysia. Tuy vị trí trên bảng xếp hạng FIFA không cao (130 thế giới) và chỉ mới lần đầu dự giải kể từ năm 2007, đội bóng này lại có sự chuẩn bị khá tốt về mặt nhân sự. Đó là đội hình gồm nhiều cầu thủ có chất lượng đồng đều và gắn bó với nhau trong màu áo JDT (Johor Darul Ta'zim).

Thành tích thi đấu của Malaysia thời gian gần đây khá ấn tượng. Đội bóng này đánh bại Kyrgyzstan và Đài Loan (Trung Quốc) tại vòng loại World Cup 2026 và cầm hòa Syria với tỷ số 2-2 ở trận giao hữu trước thềm Asian Cup.

Tuy nhiên, bảng đấu của Malaysia lại khá xương xẩu, với sự hiện diện của Hàn Quốc, Bahrain và Jordan. Để có thể tạo nên bất ngờ và tiến vào vòng trong, thầy trò HLV Kim Pan Gon cần sự nỗ lực trên 100% khả năng và rất nhiều sự may mắn.

Hy vọng lớn nhất cho bóng đá Đông Nam Á đến từ bảng D, với hai đại diện là Indonesia và Việt Nam. Với thể thức có 4 trong 6 đội xếp thứ ba có thành tích tốt nhất sẽ vượt qua vòng bảng, Đông Nam Á ít nhất chắc một suất thứ ba để cạnh tranh suất đi tiếp. Tuy nhiên, cơ hội đến đâu phải chờ hạ hồi phân giải.

Từ khi hội nhập trở lại, đội tuyển Việt Nam chỉ mới 2 lần góp mặt ở vòng chung kết Asian Cup vào các năm 2007 và 2019. Tuy nhiên, trong cả hai kỳ tham dự, "Những chiến binh sao vàng" đều trở thành hiện tượng của giải với thành tích lọt vào tứ kết.

So với 4 năm trước, đội tuyển Việt Nam hiện tại có nhiều sự thay đổi. Bên cạnh một HLV mới, một triết lý mới thì chỉ có 4 cầu thủ từng góp mặt tại Asian Cup 2019 góp mặt trong đội hình tham dự Asian Cup 2023.

Nếu nhìn dưới góc độ tích cực, thầy trò Troussier là một ẩn số đối với mọi đối thủ. Chúng ta không còn là đội bóng chơi phòng ngự phản công như dưới thời HLV Park Hang Seo.

Xét về tương quan lực lượng tại bảng đấu, Nhật Bản rõ ràng quá vượt trội về đẳng cấp và có lẽ sẽ giành trọn 9 điểm tối đa. Cuộc tranh đua sẽ diễn ra chủ yếu giữa Iraq, Việt Nam và Indonesia. Iraq nhỉnh hơn nhưng Indonesia bị đánh giá dưới cơ.

Cuộc chạm trán cuối năm ngoái tại vòng loại World Cup 2026 phần nào phản ánh trình độ giữa Việt Nam và Iraq. Iraq ở trình độ cao hơn nhưng mảng miếng chiến thuật không hẳn sắc nét.

Thực tế tại Mỹ Đình, Iraq chỉ có thể giành chiến thắng ở phút cuối cùng và tỏ ra bế tắc trước thế trận phòng ngự HLV Troussier giăng ra. Vì vậy, hy vọng giành điểm và cạnh tranh vị trí nhì bảng của tuyển Việt Nam không hẳn không có.

Trong khi đó ở trận gặp Indonesia, Iraq đã giành chiến thắng tưng bừng 5-1, phản ánh chênh lệch trình độ rất lớn giữa hai đội. Đội tuyển Việt Nam có lẽ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc đánh bại Indonesia vì sự hiểu nhau giữa đôi bên.

Hơn nữa, HLV Troussier mất khá nhiều lựa chọn chất lượng trên mặt trận tấn công. Dù vậy, về bản lĩnh trận mạc và chất lượng đội hình, tuyển Việt Nam vẫn được đánh giá cao hơn. Thống kê từ We Global Football, cơ hội vượt qua vòng bảng của thầy trò Troussier sẽ là 44,28%, tỷ lệ tương đối cao.

Nếu vượt qua được vòng bảng, dù ở vị trí thứ hai hay thứ ba, Việt Nam nhiều khả năng phải đụng độ những đội bóng hàng đầu châu lục như Qatar hay Australia. Đó là thử thách nhưng cũng là cơ hội để "Những chiến binh sao vàng" thể hiện năng lực, đồng thời để HLV Troussier ghi điểm trong mắt người hâm mộ.

Thiết kế: Đức Bình

Nội dung: Ngọc Trung