Thành tựu 80 năm hợp tác quốc tế của ngành Nội vụ
(Dân trí) - Qua 80 năm phát triển, đặc biệt là trong hơn 30 năm đổi mới và hội nhập, ngành Nội vụ đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong lĩnh vực hợp tác quốc tế.
Xuyên suốt chiều dài lịch sử 80 năm độc lập của đất nước, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đã không ngừng phấn đấu vì tình đoàn kết, quan hệ hợp tác và hữu nghị, vì sự phát triển với các dân tộc trên thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng. Trong những nỗ lực chung này có sự đóng góp quan trọng và tích cực của ngành Nội vụ.
1945-1975: Đặt nền móng trong bối cảnh kháng chiến
Ở giai đoạn đầu, công tác đối ngoại của ngành đã hình thành và phát triển, tập trung tranh thủ sự hợp tác và giúp đỡ từ bạn bè quốc tế.
Việt Nam đã trao đổi kinh nghiệm với Trung Quốc và hợp tác với Liên Xô trong các lĩnh vực tiền lương, quản lý nhân công, phân bổ nguồn nhân lực, bảo hiểm xã hội và bảo trợ xã hội.
Đặc biệt, từ năm 1960, Việt Nam đã tiếp thu kinh nghiệm để xây dựng hệ thống lương chức vụ cho cán bộ, công chức; các thang bảng lương cho công nhân viên chức; hợp tác với Trung Quốc đào tạo cán bộ chuyên môn về chỉnh hình, phục hồi chức năng.
Với chủ trương chuẩn bị một đội ngũ cán bộ chuyên môn và công nhân kỹ thuật đủ chất và lượng cho một nước Việt Nam thống nhất sau này, ngay từ năm 1966, Đảng và Nhà nước ta đã có chính sách và kế hoạch gửi cán bộ và công nhân ta sang các nước Liên Xô, Trung Quốc, Cộng hòa Dân chủ Đức, Ba Lan... để đào tạo và nâng cao trình độ nghề nghiệp.
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác đào tạo cán bộ (Ảnh: Tư liệu).
Những thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đã thu hút sự ủng hộ của bạn bè quốc tế, nhiều chính phủ và tổ chức nhân đạo quốc tế (NGO) đã viện trợ dụng cụ, thiết bị y tế, thuốc, tiền để điều trị thương binh và bệnh binh; giúp xây dựng các cơ sở chỉnh hình, phục hồi chức năng quy mô lớn như Trung tâm chỉnh hình Việt - Đức tại Ba Vì và Trung tâm chỉnh hình Kiến An.
Giai đoạn này, ngành Nội vụ tập trung vào việc củng cố chính quyền non trẻ và đặt nền móng cho các hoạt động đối ngoại dù trong điều kiện chiến tranh khó khăn.
Mục tiêu chính của hợp tác quốc tế trong giai đoạn này là tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế, đặc biệt là các nước xã hội chủ nghĩa cho cuộc đấu tranh giành độc lập và thống nhất đất nước.
1975-1986: Mở rộng quan hệ và tái thiết đất nước
Sau khi đất nước thống nhất, hoạt động hợp tác quốc tế trong giai đoạn này tập trung vào việc mở rộng quan hệ, tranh thủ nguồn lực để khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thiết lập quan hệ với các nước, các tổ chức quốc tế.
Quan hệ với các tổ chức phi chính phủ của Mỹ và Châu Âu được nối lại và tăng cường để giải quyết các vấn đề nhân đạo xã hội khẩn cấp như trợ giúp nạn nhân chiến tranh và cứu trợ khẩn cấp tại các vùng đặc biệt khó khăn.
Đây cũng là bước khởi đầu phá thế bao vây, cấm vận, tạo cầu nối để các Chính phủ, đặc biệt là Mỹ và các nước phương Tây, tiến tới thiết lập và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam thông qua các hoạt động hợp tác của một số NGO Mỹ.
Giai đoạn này, quan hệ song phương với các nước phương Tây với Việt Nam đã được triển khai. Việt Nam đã khởi động hợp tác với UNICEF từ năm 1975 để trợ giúp trẻ em khẩn cấp, khắc phục hậu quả chiến tranh, hỗ trợ y tế, dinh dưỡng, cung cấp nước sạch, giáo dục mẫu giáo, tiểu học.
Ngay sau giải phóng, ngành lao động xã hội (nay thuộc Bộ Nội vụ) đã kết nối với các tổ chức quốc tế như Unicef để tìm nguồn tài trợ cho các hoạt động an sinh xã hội và duy trì cho đến nay (Ảnh: Unicef Việt Nam).
Đồng thời, ngành Nội vụ hợp tác chặt chẽ với các nước xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là với Lào và Campuchia qua việc cử chuyên gia sang chia sẻ kinh nghiệm trong các lĩnh vực của ngành; ký kết các Hiệp định hợp tác lao động với CHDC Đức, Bungari, Tiệp Khắc và Liên Xô.
Các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức tại nước ngoài cũng được quan tâm. Bộ đã cử các đoàn cán bộ đi học tập, nghiên cứu kinh nghiệm quản lý nhà nước ở các nước phát triển trong các lĩnh vực mới như cải cách hành chính, quản lý công...
Bộ Nội vụ duy trì sự hợp tác sâu rộng với ngành nội vụ các nước trong khu vực từ nhiều năm nay (Ảnh: Bộ Nội vụ).
1986-2010: Đổi mới, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế
Với công cuộc đổi mới năm 1986, Việt Nam đã mở cửa và hội nhập quốc tế. Ngành Nội vụ cũng đã chuyển mình mạnh mẽ, chủ động và tích cực tham gia vào các hoạt động hợp tác quốc tế.
Hợp tác quốc tế không chỉ để tranh thủ nguồn lực mà còn để hỗ trợ công cuộc cải cách hành chính nhà nước thông qua các dự án hỗ trợ kỹ thuật, góp phần nâng cao năng lực, xây dựng thể chế và khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Chính phủ Việt Nam đã chính thức gia nhập lại Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) vào năm 1992, mở ra một dấu mốc quan trọng trong hợp tác và hội nhập quốc tế của đất nước trong lĩnh vực lao động.
Bộ đã tiếp nhận và triển khai thực hiện trên 30 dự án hỗ trợ kỹ thuật về cải cách hành chính thí điểm tại một số Bộ, ngành và một số tỉnh thành với sự hỗ trợ kỹ thuật của các nước như Đức, Thụy Sĩ, Đan Mạch, Hà Lan, Pháp… Nhiều tổ chức quốc tế như UNDP, ADB, SIDA, WB tham gia tài trợ cho các hoạt động này.
Trong lĩnh vực lao động, việc làm, dự án VIE/90/017 xây dựng Bộ luật Lao động đầu tiên của Việt Nam năm 1994 do UNDP và ILO hỗ trợ. Nhiều dự án khác trong lĩnh vực này cũng được các tổ chức quốc tế tài trợ như: Đào tạo bảo hiểm xã hội Việt Nam (ILO/Hà Lan), Phát triển năng lực Trung tâm dịch vụ việc làm (ILO/Nhật Bản)...
Quan hệ hợp tác song phương được đẩy mạnh; thiết lập quan hệ hợp tác song phương với nhiều nước trên thế giới; ký các bản ghi nhớ hợp tác với Lào, Singapore, Indonesia, Pháp, Bỉ trong các lĩnh vực công chức, công vụ...
Ngoài ra, Bộ còn xúc tiến đàm phán, ký kết nhiều văn bản thoả thuận về hợp tác lao động, đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài học tập, làm việc với các nước trên khắp thế giới, đặc biệt là các địa bàn lớn như Liên bang Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc...
Từ những ký kết hợp tác lao động trong giai đoạn này và duy trì đến nay, hàng trăm ngàn lao động Việt Nam đã ra nước ngoài làm việc (Ảnh: Bộ Nội vụ).
Bộ còn hợp tác thực hiện công tác đào tạo ngắn hạn và dài hạn cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Việt Nam qua việc tổ chức nhiều đoàn cán bộ, giảng viên sang nghiên cứu, học tập tại các nước có quan hệ như Singapore, Úc, Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc; tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn và dài hạn cho nước bạn Lào và Campuchia.
Hợp tác đa phương và hợp tác ASEAN cũng được Bộ triển khai tích cực. Bộ đã trở thành thành viên chính thức của 3 tổ chức lưu trữ quốc tế và 3 tổ chức quốc tế lớn về hành chính...
Trong hợp tác ASEAN, Bộ đã khẳng định vai trò một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của ASEAN ngay từ khi mới gia nhập với việc tổ chức Hội nghị không chính thức các Bộ trưởng Lao động ASEAN năm 1995, Hội nghị Bộ trưởng Lao động ASEAN năm 1998; đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội nghị cấp Bộ trưởng Hợp tác ASEAN về các vấn đề công vụ lần thứ 11 (ACCSM 11) năm 2001-2002...
Hội nhập quốc tế được thúc đẩy qua đóng góp tích cực vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế để Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), bắt đầu nghiên cứu việc tham gia các cam kết quốc tế. Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã tham gia 9/10 công ước cơ bản của ILO và 16 công ước quản trị, kỹ thuật khác.
2011 đến nay: Hội nhập quốc tế sâu rộng và nâng cao vị thế ngành Nội vụ
Trong bối cảnh Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện cải cách hành chính, coi cải cách hành chính là nhiệm vụ trọng tâm, Bộ đã kết nối thực hiện nhiều dự án, hoạt động hỗ trợ kỹ thuật về cải cách hành chính được thực hiện bằng viện trợ nước ngoài.
Hợp tác song phương tiếp tục được ngành Nội vụ phát triển mạnh với hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ thông qua các Bộ tương ứng, cơ quan hợp tác phát triển quốc tế; tích cực tham gia hoạt động của 20 ủy ban hợp tác với các nước...
Qua đó, Bộ Nội vụ thúc đẩy hợp tác của Việt Nam với các đối tác trong lĩnh vực lao động và xã hội; ký nhiều bản ghi nhớ hợp tác song phương trên các lĩnh vực công tác.
Ngành Nội vụ còn tiến hành ký kết các bản ghi nhớ hợp tác để đảm bảo việc quản lý việc đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài; đặc biệt trên cơ sở bản ghi nhớ với Bộ Lao động Hoa Kỳ, đã tiến hành đối thoại lao động Việt Nam - Hoa Kỳ đến nay được 17 phiên.
Đối thoại lao động Việt Nam - Hoa Kỳ năm 2023 được tổ chức dưới hình thức trực tuyến (Ảnh: Sơn Nguyễn).
Bộ còn thực hiện một số cơ chế hợp tác song phương định kỳ như Hội nghị Bộ trưởng Lao động và Phúc lợi xã hội Việt Nam - Lào (2 năm một lần), Hội nghị lao động Việt Nam - Đài Loan (2 năm một lần), đối thoại lao động Việt Nam - Thụy Sỹ (thường niên)...
Trong lĩnh vực lao động, hợp tác đa phương phát triển mạnh mẽ với sự đóng góp của các tổ chức trong hệ thống Liên hợp quốc như UNDP, ILO, UNHCR, UN WOMEN, UNFPA, IOM... cũng như với các định chế tài chính như WB, ADB, IMF...
Bộ cũng tham gia tích cực các tổ chức, diễn đàn quốc tế như các Hội nghị Bộ trưởng Việc làm trong khuôn khổ Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM), các hội nghị cấp cao về lao động, an sinh xã hội, bình đẳng giới trong khuôn khổ Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC)...
Bộ Nội vụ còn tích cực tham gia nhiều tổ chức quốc tế như: Ứng cử làm thành viên chính thức của Hội đồng Quản trị ILO giai đoạn 2011-2014; cử đại diện làm Tham tán lao động tại Phái đoàn Thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, WTO và các tổ chức quốc tế khác; chủ trì tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Á - Âu về Lao động và Việc làm lần thứ 4 (ASEM LEMC 4)...
Bộ tiếp tục thực hiện tốt vai trò chủ trì Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN tại Việt Nam; đầu mối hợp tác ASEAN về các vấn đề công vụ (ACCSM); đầu mối hợp tác trong cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Lao động, Bộ trưởng về Phúc lợi Xã hội và Bộ trưởng phụ trách vấn đề Phụ nữ trong ASEAN; đầu mối hợp tác ASEAN trong lĩnh vực nhân quyền như quyền phụ nữ và lao động di cư...
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà chủ trì Hội nghị những người đứng đầu nền công vụ Hợp tác ASEAN+3 về các vấn đề công vụ lần thứ 6 (ACCSM+3) vào ngày 5/8/2022 tại Hà Nội (Ảnh: Bộ Nội vụ).
Tiếp tục khẳng định vai trò đi đầu và dẫn dắt trong ASEAN, với vai trò Chủ tịch Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN, Bộ đã tổ chức thành công Hội nghị trực tuyến Hội đồng Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN lần thứ 23 và 24, dẫn dắt ASEAN xây dựng và được Cấp cao ASEAN thông qua Tuyên bố về Phát triển nguồn nhân lực trong một thế giới đang thay đổi.
Là thành viên trong Ban Chỉ đạo về Nhân quyền của Chính phủ, ngành Nội vụ đã tham gia tích cực trong công tác nhân quyền; làm tốt công tác tuyên truyền đối ngoại về thành tựu Việt Nam trên lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo; tổ chức các đoàn liên ngành tham gia Đối thoại với Ủy ban CEDAW về Báo cáo thực hiện Công ước Liên hợp quốc về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ...
Bên cạnh đó, để vận động nguồn lực và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế, Bộ Nội vụ còn tích cực triển khai công tác thông tin đối ngoại, đấu tranh phản bác các thông tin sai sự thật về đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực của ngành như: Quyền của người lao động; quyền của phụ nữ; hỗ trợ phát triển hình ảnh của Việt Nam trên thế giới...
* Tài liệu: Tham luận “Những thành tựu và kết quả hoạt động hợp tác quốc tế, hội nhập quốc tế của ngành Nội vụ qua 80 năm xây dựng và phát triển” của Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nội vụ tại Hội thảo khoa học “Lịch sử, truyền thống và định hướng phát triển của Bộ Nội vụ giai đoạn 2025-2045”.
