Đề xuất linh hoạt số phòng chuyên môn cấp xã và phó trưởng phòng

Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 150/2025/NĐ-CP, trong đó có những thay đổi quan trọng về cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã.

Đáng chú ý, các đề xuất hướng tới việc phân quyền mạnh mẽ hơn cho cấp tỉnh để tổ chức bộ máy cấp xã một cách linh hoạt, phù hợp với quy mô, dân số và điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể.

Linh hoạt số lượng phòng và cấp phó theo đặc thù

Thay vì áp dụng một mô hình cứng nhắc cho mọi địa phương, dự thảo Nghị định đã đưa ra nguyên tắc khung về tổ chức, đồng thời trao quyền quyết định cụ thể cho UBND cấp tỉnh. Đây là thay đổi lớn nhất nhằm tháo gỡ vướng mắc trong việc sắp xếp bộ máy tại cấp cơ sở.

Theo dự thảo, UBND cấp tỉnh sẽ là cơ quan quyết định số lượng phòng chuyên môn và trung tâm phục vụ hành chính công thuộc UBND cấp xã. Tuy nhiên, việc quyết định này phải đảm bảo số lượng tổ chức không vượt quá mức bình quân 4,5 tổ chức/đơn vị hành chính cấp xã trên toàn tỉnh. Đối với Hà Nội và TPHCM, con số bình quân này được phép nới lỏng hơn, không quá 4,7 tổ chức/đơn vị.

Nguyên tắc tương tự cũng được áp dụng đối với số lượng cấp phó. Dự thảo quy định số lượng phó trưởng phòng thuộc UBND cấp xã được tính trên nguyên tắc bình quân 2 cấp phó/phòng. Dựa trên nguyên tắc này, UBND cấp tỉnh sẽ có thẩm quyền quyết định số lượng phó trưởng phòng cụ thể cho từng xã.

Cơ sở để UBND cấp tỉnh đưa ra quyết định là các tiêu chí chi tiết về đặc thù địa phương, bao gồm: quy mô diện tích, dân số, phân loại đơn vị hành chính, Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP), thu ngân sách và tính chất phức tạp của công việc quản lý.

Sự linh hoạt này giúp các xã có quy mô lớn, tính chất công việc phức tạp, hoặc các đơn vị hành chính loại I có thể được bố trí nhiều phòng và cấp phó hơn so với các xã miền núi, vùng sâu, vùng xa có quy mô dân số và công việc đơn giản hơn.

Phòng cấp xã có con dấu và mở rộng quyền hạn

Bên cạnh việc linh hoạt về số lượng, dự thảo còn bổ sung các quy định nhằm tăng cường vị thế và hiệu quả hoạt động của các cơ quan chuyên môn cấp xã.

Điểm mới đáng chú ý là việc bổ sung quy định về vị trí và chức năng của phòng thuộc UBND cấp xã, theo đó, phòng chuyên môn cấp xã được sử dụng con dấu. Việc có con dấu riêng sẽ giúp các phòng chủ động và thuận tiện hơn trong việc thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn, giải quyết công việc, đồng thời nâng cao trách nhiệm của trưởng phòng trong hoạt động quản lý, giao dịch hành chính.

Cùng với đó, quyền hạn quản lý của UBND cấp xã cũng được đề xuất mở rộng. Dự thảo bổ sung trách nhiệm cho UBND cấp xã trong việc quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cấp xã. Điều này cho thấy sự phân cấp mạnh mẽ hơn, trao quyền tự chủ lớn hơn cho chính quyền cấp cơ sở trong việc tổ chức các đơn vị phục vụ công tác chuyên môn, nghiệp vụ tại địa phương.

Dự thảo Nghị định cũng điều chỉnh về chức năng, nhiệm vụ của văn phòng HĐND và UBND cấp xã.

Cụ thể, văn phòng cấp xã sẽ được bổ sung nhiệm vụ tham mưu, giúp UBND cấp xã quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại địa phương.

Việc bổ sung này nhằm thể chế hóa các chủ trương, kết luận mới nhất của Đảng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, qua đó nâng cao vai trò của chính quyền cơ sở trong việc kiểm soát quyền lực, phòng ngừa và xử lý các hành vi tiêu cực, tham nhũng ngay từ cấp xã.

Theo Bộ Nội vụ, các đề xuất sửa đổi trong Dự thảo Nghị định là kết quả của việc tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, nhằm tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, đảm bảo tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt để các địa phương tự quyết định cơ cấu tổ chức phù hợp với điều kiện thực tế của mình. Các quy định này được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước tại cấp cơ sở.