Những cán bộ xã, phường bật khóc tại cuộc họp mang lại đổi thay ở TPHCM

Thử thách lớn với công chức

Để hỗ trợ địa phương tháo gỡ các khó khăn khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đầu tháng 9, Bộ Nội vụ đã cử 34 công chức tăng cường đến các tỉnh thành trên cả nước. Ông Mai Đức Thiện, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và bà Nguyễn Thị Hoa, Chuyên viên chính Vụ Kế hoạch - Tài chính, được tăng cường đến TPHCM.

Trong 2 tháng làm việc tại TPHCM, tổ công chức tăng cường đã khảo sát trực tiếp tại 58/168 đơn vị hành chính cấp xã với đa dạng đặc thù như: Có quy mô dân số rất đông (hơn 200.000 dân); có quy mô dân số vừa (từ 150.000-200.000 dân); có địa bàn giáp địa giới tỉnh khác; hình thức đặc thù (xã Cần Giờ cách biệt bởi khu sinh quyển, đặc khu Côn Đảo xa đất liền, xã đảo Thạnh An biệt lập), các xã giữ nguyên hiện trạng như trước ngày 1/7/2025...

Qua đó, tổ công chức tăng cường ghi nhận rất nhiều khó khăn của chính quyền địa phương trong 2 tháng đầu vận hành mô hình mới.

Ở chính quyền cấp xã, dù bộ máy đã được vận hành thử nhưng khi triển khai vẫn không tránh khỏi lúng túng, vướng mắc vì rất nhiều nguyên nhân.

Thứ nhất là cấp xã gặp áp lực khối lượng công việc do tiếp nhận hàng loạt nghiệp vụ chuyên môn, thẩm quyền mới mà trước đây thuộc cấp huyện, cấp tỉnh, thậm chí là của cấp trung ương.

Thứ hai là xã, phường phát sinh số lượng lớn công việc sự vụ thủ tục hành chính mới mà người dân đề nghị giải quyết do việc thay đổi địa giới hành chính (giấy tờ đất, địa chỉ nhà, thủ tục liên quan đến nơi cư trú...).

Thứ ba là cấp xã phải thực hiện nhiều công việc về nhân sự, thống kê, báo cáo sau thực hiện chính quyền 2 cấp theo yêu cầu của cơ quan cấp trên và yêu cầu nội bộ khi thành lập xã mới.

Thứ tư là có sự thay đổi về cách thức, phương pháp làm việc so với trước đây, yêu cầu cán bộ công chức xã phải làm quen.

Cuối cùng là việc yêu cầu xử lý công việc trực tuyến, chuyển đổi số khi giải quyết công việc hành chính trong điều kiện cơ sở dữ liệu số và phần mềm chưa hoàn thiện.

Ở chính quyền cấp tỉnh, TPHCM cũng gặp nhiều áp lực trong thực hiện chuyên môn sau khi sáp nhập 3 tỉnh, thành.

Nguyên nhân đầu tiên là có sự khác nhau về chính sách, cơ chế và phương pháp làm việc, cách thức điều hành giữa 3 tỉnh trước hợp nhất. Việc này cần có thời gian để điều chỉnh cho thống nhất.

Thứ hai là số đầu mối khi triển khai công việc ở cấp xã tăng cao so với trước đây, tạo áp lực lớn đối với công chức cấp thành phố. Những hoạt động thường xuyên đều nặng nề hơn do phải kết hợp với cả 168 đầu mối.

Thứ ba là áp lực thực hiện nhiều công việc gấp về tổ chức, biên chế, nhân sự, thống kê, báo cáo... trong giai đoạn tổ chức bộ máy theo mô hình mới.

Việc sắp xếp nhân sự, thay đổi nơi làm việc, giám sát bộ máy liên tục… cũng ảnh hưởng mạnh đến tâm lý, động lực thực thi công vụ của công chức.

Nỗ lực của cán bộ cơ sở

Tuy gặp nhiều khó khăn trong 2 tháng đầu sau sáp nhập nhưng bộ máy chính quyền TPHCM đã nhanh chóng điều chỉnh, cơ bản vận hành ổn định từ tháng thứ ba.

Báo cáo của tổ công chức tăng cường ghi nhận: “Sau gần 4 tháng thực hiện, việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại TPHCM đã tương đối vào "khuôn", bước đầu nhịp nhàng, đi vào nền nếp và phát huy hiệu quả”.

Theo báo cáo, cơ bản 168 xã, phường tại TPHCM đã vận hành tương đối trơn tru, bài bản trong việc thực hiện các thủ tục hành chính phục vụ công dân và hỗ trợ trực tiếp người dân trên địa bàn.

Ở cấp tỉnh, các chủ trương, chính sách vận hành chính quyền 2 cấp trên địa bàn đã được Thành ủy chỉ đạo sát sao, Hội đồng nhân dân ban hành nhiều Nghị quyết điều chỉnh kịp thời và UBND Thành phố nỗ lực triển khai thực hiện nên công việc cơ bản đã quay trở lại quỹ đạo vận hành ổn định, thông suốt, phát huy hiệu quả.

Để bộ máy ổn định được như hiện nay, tổ công chức tăng cường ghi nhận nỗ lực rất lớn của đội ngũ cán bộ, công chức thành phố.

Khi đến TPHCM, tổ công chức tăng cường được bố trí làm việc tại Sở Nội vụ Thành phố nên nắm bắt nhịp điệu làm việc hàng ngày của công chức tại đây.

Theo báo cáo của tổ tăng cường, các công chức Sở Nội vụ thời gian vừa qua thường xuyên phải làm đêm để chuẩn bị các đề án liên quan đến công tác hợp nhất, điều chỉnh địa giới hành chính; sắp xếp, bố trí lại công chức; sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập…

Bà Nguyễn Thị Hoa cho biết: “Nhiều hôm công chức các phòng chuyên môn cùng lãnh đạo Sở đến 19h mới kết thúc cuộc họp ở UBND TPHCM, về đến cơ quan hoàn thiện báo cáo đến 20h-21h mới về nhà”.

Ở cấp cơ sở, chuyện công chức ban ngày xử lý hồ sơ thủ tục hành chính cho dân, ban đêm nhập liệu số hóa đến 21h mới rời công sở, hay đem việc về nhà làm là chuyện rất bình thường.

Trong 2 tháng tăng cường tại TPHCM, bà Nguyễn Thị Hoa thường xuyên cùng Phòng chuyên môn của Sở Nội vụ đến trực tiếp phòng Văn hóa - Xã hội các phường, xã để hướng dẫn trực tiếp công chức phụ trách quản lý, sử dụng kinh phí thực hiện chính sách, chế độ người có công nên hiểu rõ nỗi vất vả của công chức cơ sở.

“Có chị bật khóc ngay tại cuộc họp vì áp lực quá, công việc nhiều hụt cả thời gian chăm sóc gia đình, con cái, có chị thì chồng doạ bỏ vì đi làm về muộn, không chăm lo được cho gia đình...”, bà Nguyễn Thị Hoa chia sẻ.

Những tháo gỡ kịp thời

Qua quá trình đồng hành cùng Sở Nội vụ TPHCM khảo sát các phường xã, tổ công chức tăng cường không chỉ ghi nhận những khó khăn của địa phương mà còn lắng nghe và trao đổi trực tiếp với cán bộ, công chức cấp xã.

Điều này không những giúp đội ngũ công chức cấp xã hiểu thêm công việc đang triển khai mà mọi người còn cởi mở, chủ động trao đổi, chia sẻ về những khó khăn và áp lực công việc thực tế.

Ông Mai Đức Thiện cho biết: “Những chia sẻ tại cơ sở giúp công chức tăng cường trải nghiệm kiến thức thực tiễn, kiểm nghiệm tính khả thi của chính sách. Từ đó, thu hoạch kiến thức giúp ích cho công tác hoạch định chính sách và kiến nghị tham mưu báo cáo Bộ giải quyết các đề xuất của địa phương”.

Thực tiễn 2 tháng làm việc tại TPHCM, tổ công chức tăng cường đã hỗ trợ ghi nhận, tham mưu lãnh đạo Bộ Nội vụ giải quyết kịp thời nhiều vướng mắc mà thành phố, đặc biệt là ở cấp xã đang gặp phải.

Tổ công chức tăng cường không chỉ làm cầu nối giữa địa phương và lãnh đạo Bộ mà còn trực tiếp hỗ trợ địa phương nhiều hoạt động nhằm vận hành bộ máy ổn định.

Nhiều hoạt động hỗ trợ được Sở Nội vụ ghi nhận như: Tham gia xây dựng “Cẩm nang quản lý và sử dụng kinh phí người có công”, “Quy chế phân cấp quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách trung ương”; chuẩn bị các đề án của thành phố về rà soát sắp xếp lại công chức viên chức cấp xã theo chuyên môn, sắp xếp lại đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn thành phố, sắp xếp số lượng cấp phó; tập huấn nghiệp vụ người có công cho công chức cấp xã...

Bà Nguyễn Thị Hoa kể một ví dụ điển hình: “Từ kết quả khảo sát, chúng tôi ghi nhận chỉ có 17/168 cán bộ có kinh nghiệm và đã từng làm chuyên môn quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện chính sách chế độ ưu đãi người có công với cách mạng, còn lại là mới nhận nhiệm vụ, chưa rõ nhiệm vụ khi thực hiện mô hình mới, thậm chí có cán bộ nhận nhiệm vụ mà không có chuyên môn về lĩnh vực quản lý tài chính - kế toán...”.

Từ thực trạng trên, bà tham mưu Sở Nội vụ TPHCM tổ chức 3 buổi tập huấn cho công chức và lãnh đạo phụ trách công tác trên của 168 phường, xã, đặc khu và các đơn vị sự nghiệp liên quan. Sở Nội vụ mời bà làm báo cáo viên hướng dẫn nghiệp vụ tại 3 buổi tập huấn này.

Trong mỗi buổi tập huấn, báo cáo viên giải đáp cụ thể từng vướng mắc mà học viên gặp phải trong quá trình làm việc. Đối với những nghiệp vụ cụ thể, bà Hoa cùng các chuyên viên phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Nội vụ TPHCM hướng dẫn trực tiếp trên máy theo hình thức “cầm tay chỉ việc”.

Những hoạt động, cách thức làm việc trên của tổ công chức tăng cường được các xã phường, lãnh đạo Sở Nội vụ và UBND Thành phố đánh giá cao, thực sự đồng hành, trải nghiệm và đã góp phần giải quyết kịp thời nhiều vướng mắc phát sinh tại cơ sở.