Chi hơn 50 tỷ đồng nắn thẳng đèo ở Đà Lạt và bài học "giật gấu vá vai"

Bộ Xây dựng vừa phê duyệt điều chỉnh dự án, bổ sung 50,3 tỷ đồng để thi công cầu cạn kiên cố qua vị trí đứt gãy trên đèo Mimosa (phường Xuân Hương - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng).

Trong đó, chi phí xây dựng cầu cạn và đường nối là 40,93 tỷ đồng; chi phí giải phóng mặt bằng 0,77 tỷ đồng; các chi phí quản lý dự án, tư vấn... khoảng 8,6 tỷ đồng.

Tăng vốn, lùi tiến độ sau một mùa mưa

Số tiền trên được trích từ chi phí còn lại trong tổng mức đầu tư dự án cải tạo đèo Mimosa và quốc lộ 20, do Ban Quản lý dự án 85 (PMU 85) làm chủ đầu tư, đảm bảo không vượt tổng vốn ban đầu đã được duyệt.

Trước đó, dự án cải tạo đèo Mimosa và quốc lộ 20 có tổng mức đầu tư 441,090 tỷ đồng, bao gồm thi công 11 cầu, nắn chỉnh tim đường và thảm bê tông nhựa bổ sung một số đoạn trên đèo Mimosa và đèo D'ran. Nhiều hạng mục của dự án đã hoàn thành. Chủ đầu tư đang kỳ vọng đưa dự án về đích vào cuối năm 2025 thì một loạt sự cố sạt lở xảy ra.

Theo thiết kế mới, chủ đầu tư sẽ xây một cầu cạn cắt qua vị trí đường cong hiện hữu, tim đường mới cách tim đường cũ 34m, qua đó nắn thẳng đường đèo. Hai đầu cầu cạn sẽ được vuốt nối vào phần đường cũ, đảm bảo êm thuận. 

Về lý do bổ sung chi phí, theo báo cáo của PMU 85, do mưa lớn kéo dài nhiều tháng, đặc biệt sau đợt mưa từ hoàn lưu bão số 13, đoạn đèo Mimosa đã bị lún trượt và đứt gãy hoàn toàn vào ngày 20/11.

Dự kiến, cầu cạn mới cơ bản hoàn thành, thông xe kỹ thuật trước Tết Bính Ngọ 2026, khánh thành trong quý I/2026. Trong thời gian thi công cầu mới, phương tiện tiếp tục sử dụng phần đường cũ đã được sửa chữa tạm để lưu thông.

Trước đó, Sở Xây dựng Lâm Đồng xác định nước lũ dồn qua cống ngang đã gây xói lở hạ lưu cống, dẫn đến taluy âm và toàn bộ mặt đường đèo Mimosa trôi xuống thung lũng vào ngày 20/11. Phần mặt đường bị sạt bao gồm cả lớp bê tông nhựa mà nhà thầu vừa thảm tăng cường.

PMU 85 đã huy động lực lượng sửa chữa khẩn cấp, nối lại vị trí đứt gãy vào ngày 30/11. Tuy nhiên, chỉ 4 ngày sau, mưa lớn tiếp tục khiến taluy dương sạt lở. Đất đá lấp kín phần đường vừa được sửa chữa khiến giao thông gián đoạn trong nửa ngày.

Bài học thiết kế non, giật gấu vá vai

Trao đổi với phóng viên Dân trí, TS Bùi Mẫn, kỹ sư cao cấp, chuyên gia địa chất tại Dubai (UAE), đánh giá việc bổ sung hạng mục cầu cạn trên đèo Mimosa là phương án hợp lý, bền vững để ngăn "điệp khúc" sạt lở tái diễn.

"Đối với đường đèo, thiết kế cầu cạn làm tăng chi phí, nhưng đổi được nhiều lợi ích như ngăn ngừa sạt lở do mưa lũ, nắn thẳng tuyến giúp rút ngắn quãng đường lưu thông... Quan trọng hơn, đây là sự thay đổi tư duy, từ bị động chống sạt lở sang chủ động né rủi ro", TS Bùi Mẫn chia sẻ.

Chuyên gia cho rằng việc vá víu từng đoạn đèo sạt lở sẽ tốn kém hơn việc khảo sát địa chất kỹ lưỡng và đưa ra phương án thiết kế kiên cố ngay từ đầu. Tuy nhiên, tâm lý tiết kiệm, thói quen thiết kế "non" (thiết kế dưới ngưỡng chống chịu thiên tai) đã sinh ra những công trình dễ hư hỏng khi gặp thời tiết cực đoan.

"Với các tuyến đèo như tại Đà Lạt, Lâm Đồng, sau mỗi lần sạt lở lại phải sửa chữa kiểu giật gấu vá vai. Thực ra chi phí sửa chữa còn tốn kém gấp nhiều lần việc lựa chọn phương án kiên cố hóa ngay từ đầu", TS Bùi Mẫn chia sẻ.

Thiết kế cầu cạn làm tăng chi phí, nhưng đổi được nhiều lợi ích như ngăn ngừa sạt lở do mưa lũ, nắn thẳng tuyến giúp rút ngắn quãng đường lưu thông...

Từ bài học sạt lở đèo Mimosa, ông Mẫn cũng đặc biệt lưu ý việc thiết kế cống ngang thoát lũ qua đường đèo. Về cơ bản, những đoạn đèo được thiết kế cầu cạn sẽ giảm được nguy cơ tích tụ dòng chảy gây xói lở. Trường hợp không thể làm cầu cạn, nhà chức trách cần gia cố mái taluy kết hợp thiết kế cống ngang đảm bảo chống sói lở hạ lưu cống.

Không chỉ tại vị trí đèo vừa bị đứt gãy, chuyên gia kiến nghị rà soát, khảo sát toàn bộ các tuyến đèo tại Lâm Đồng, đánh giá vị trí có nguy cơ tương tự để kiên cố hóa trước mùa mưa lũ năm sau.