Xóa tình trạng giữ "ghế" nhờ... ngạch, công chức phải làm việc được ngay
(Dân trí) - Bộ trưởng Bộ Nội vụ chỉ rõ tới đây ngạch công chức chỉ là công cụ phụ trợ cho việc quản lý công chức, vị trí việc làm là cơ chế trung tâm. Với cơ chế mới, công chức có động lực phấn đấu.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thuyết minh đây là điểm mới đột phá trong dự thảo Luật Cán bộ, công chức sửa đổi, tại phiên thảo luận tại Quốc hội chiều 14/5.
Thay mặt cho cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý sâu sắc, toàn diện, tâm huyết của các đại biểu Quốc hội.
Đổi mới để quản trị quốc gia hiện đại, minh bạch, hiệu quả
Từ các ý kiến thảo luận sôi nổi, Bộ trưởng tóm lược 2 nội dung lớn của việc sửa đổi, bổ sung Luật Cán bộ, công chức.
Đầu tiên, người đứng đầu ngành nội vụ nhấn mạnh, dự thảo luật xác lập cơ sở pháp lý liên thông về cán bộ, công chức cấp xã, cấp tỉnh. Từ đó, xây dựng chế độ, tiêu chuẩn quản lý chung của hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (Ảnh: Phạm Thắng).
Việc sửa luật lần này nhằm đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời thực hiện cơ cấu lại cán bộ, công chức, gắn với vị trí việc làm, nâng cao chất lượng đội ngũ.
Mục tiêu lớn thứ hai được Bộ trưởng nhấn mạnh là đảm bảo thống nhất, đồng bộ trong việc thể chế hóa chủ trương của Đảng liên quan đến cán bộ, công chức.
Đây cũng là dịp sửa đổi toàn diện Luật Cán bộ, công chức nhằm đổi mới chế độ công vụ của Việt Nam, theo hướng tiếp cận nền công vụ tiên tiến trên thế giới. Bộ trưởng kỳ vọng việc sửa đổi lần này sẽ đáp ứng được yêu cầu quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
Tính năng động trong sử dụng công chức
Cùng với việc tiếp thu tối đa ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng giải trình thêm về 4 nội dung trọng tâm, đổi mới, đột phá của dự thảo luật.
Đầu tiên, vị tư lệnh ngành thông tin về mối quan hệ giữa vị trí việc làm và ngạch công chức. Dự thảo luật đã xác lập chế độ công vụ theo nguyên lý lấy vị trí việc làm là trung tâm, nền tảng, cốt lõi để vận hành xuyên suốt bộ máy hành chính.
Vị trí việc làm chi phối toàn bộ vòng đời quản trị nhân lực khu vực công như xác định biên chế, phân bổ nhân lực, là căn cứ duy nhất để tuyển dụng, sử dụng, đào tạo bồi dưỡng, khen thưởng, trả lương...
Cùng với vai trò then chốt của vị trí việc làm, theo Bộ trưởng, ngạch công chức được giữ với tính chất là công cụ phụ trợ có tính kỹ thuật để phân định thứ bậc, trình độ chuyên môn trong công vụ. Hệ thống ngạch bậc cũng được thu gọn, linh hoạt hóa, tích hợp vào nội dung mô tả khung năng lực, phù hợp với vị trí việc làm.
So với luật hiện hành, người đứng đầu ngành Nội vụ khẳng định đây là vấn đề mới mẻ. "Như vậy, ngạch công chức không còn là mục tiêu với nhân lực khu vực công như hiện nay nữa. Vì vậy, chúng tôi quyết định bỏ quy định về thi nâng ngạch, lược bớt việc sắp xếp theo thứ bậc công vụ hiện hành", Bộ trưởng thông tin.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhắc lại quá trình thăng tiến của mỗi công chức lâu nay, mỗi người đều đi từ chức danh cán sự, đến chuyên viên, chuyên viên chính, sau đó là chuyên viên cao cấp. Theo đó, mỗi công chức có thể mất 9-10 năm mới có thể bổ nhiệm vào các vị trí.
Những thay đổi như trong dự thảo luật sẽ đảm bảo sự linh hoạt, năng động trong quá trình sử dụng công chức. Cụ thể, khi tuyển dụng vào vị trí việc làm nào, nhân sự sẽ được xếp vào ngạch tương ứng. Như vậy, nếu người ứng tuyển có năng lực, đáp ứng được vị trí chuyên viên cao cấp thì ngay lập tức được xếp tương ứng với ngạch này.
Như vậy, công chức không còn phải đi theo tuần tự của hệ thống ngạch như trước đây. Vì sự mới mẻ này, Bộ trưởng chia sẻ, cơ quan soạn thảo cũng tự thấy được những thách thức lớn trong việc thiết kế quy định cụ thể.
"Cán bộ công chức muốn tồn tại thì phải đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm, xóa bỏ hẳn tình trạng giữ "ghế" nhờ... ngạch. Cơ chế mới sẽ tạo động lực để cán bộ, công chức phấn đấu, thực thi công vụ trên cơ sở vị trí việc làm theo hướng chuyên nghiệp", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Những quy định này được thiết kế trên cơ sở nghiên cứu mô hình, kinh nghiệm của các nước tiên tiến một cách thận trọng, khoa học, có chủ đích, đảm bảo phù hợp yêu cầu xây dựng nền công vụ mở, chuyên nghiệp, hiện đại của Việt Nam.
Đánh giá công chức theo KPI và đặc thù công vụ Việt Nam
Điểm mới khác được đặc biệt quan tâm trong dự thảo luật phải kể đến là chính sách với người tài năng trong hoạt động công vụ. Bộ trưởng cho biết, nội dung này được các đại biểu Quốc hội thảo luận sôi nổi, kỹ lưỡng, Bộ Nội vụ cũng sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến.
Làm rõ thêm về nội dung này, vị tư lệnh ngành cho hay, luật hóa nguyên tắc coi người có tài là chủ thể đặc biệt trong thiết lập nền công vụ trọng giá trị và đổi mới. Từ đó, Bộ trưởng đưa ra những giải pháp về nhân sự, sự lựa chọn chiến lược về quản trị quốc gia trong thời đại cạnh tranh tri thức, trí tuệ, số hóa.
"Chúng ta thấy thách thức trong khu vực công hiện nay là vấn đề thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao như nhân lực công nghệ số, quản lý số, đô thị, môi trường, chính sách chiến lược về y tế, giáo dục...", Bộ trưởng thẳng thắn nhìn nhận.
Trong bối cảnh đó, cơ quan soạn thảo luật vẫn quyết tâm xây dựng bộ khung những nội hàm cơ bản. Luật mới sẽ quy định rõ ràng về nguyên tắc, cơ chế chính sách đặc biệt, linh hoạt trong phân cấp, kết nối đồng bộ từ tuyển dụng liên thông đến sử dụng công chức hay chuẩn hóa môi trường, công vụ, văn hóa để đội ngũ công chức có thể làm việc, cống hiến một cách xứng đáng...
Cùng với các nguyên tắc được xây dựng, Bộ Nội vụ cũng tham mưu để Chính phủ xây dựng các nghị định theo những điểm mới đã định hình nhằm phủ chính sách một cách đầy đủ, toàn diện đội ngũ công chức.
Về phân loại công chức, nhắc đến ý kiến của các đại biểu về việc bỏ phân loại theo cơ quan công tác, Bộ trưởng nêu đề xuất bổ sung công cụ phân loại theo thứ bậc và nhóm chuyên gia.
Dự thảo luật còn đổi mới trong quy định đánh giá cán bộ công chức như chuyển từ tiêu chí định tính sang định lượng, đánh giá bằng sản phẩm theo vị trí việc làm, chức trách được giao...
Vị tư lệnh ngành hé mở hướng tham mưu để Chính phủ xây dựng bộ tiêu chí đánh giá trên cơ sở sử dụng công nghệ, dữ liệu số công vụ, công chức và chọn lọc kinh nghiệm của các quốc gia có nền công vụ hiện đại.
"Công cụ đánh giá công chức sẽ kết hợp giữa chỉ số KPI (chỉ số đánh giá kết quả thực hiện công việc) với đặc thù công vụ tại Việt Nam, kết quả định lượng theo vị trí việc làm, bảo đảm việc đánh giá thực chất, công khai, minh bạch, chính xác. Những công cụ này sẽ là cơ sở vững chắc để thực hiện việc xóa bỏ cơ chế "biên chế suốt đời", Bộ trưởng giải trình.
Chốt lại, Bộ trưởng cam kết tiếp thu các ý kiến về rà soát quy định pháp luật liên quan, vấn đề lớn trong các chủ trương của Đảng về cán bộ, công chức... sẽ được nghiên cứu thêm trên cơ sở chính trị, đảm bảo chủ trương của Đảng chặt chẽ. Từ đó, cơ quan soạn thảo luật thiết kế phần quy định chuyển tiếp đảm bảo đáp ứng yêu cầu cao nhất khi thực hiện tinh gọn bộ máy, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức theo vị trí việc làm.
