"Việc chuyên viên không làm được, lãnh đạo phải gánh"

Nội dung này được lãnh đạo các xã, phường mới nêu tại tọa đàm khoa học "Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương 2 cấp", được tổ chức bởi Học viện Hành chính và Quản trị công hôm 13/8. 

Năng lực cán bộ là rào cản lớn 

Phó Chủ tịch UBND phường Từ Liêm Bùi Ngọc Kính cho rằng, nói đến năng lực cán bộ phải xét ở tính phù hợp về kinh nghiệm, vị trí công tác trước đây và chuyên ngành đào tạo.

"Tại Hà Nội, trong số các cán bộ phòng Văn hóa - Xã hội được giao phụ trách và tham mưu cho UBND về lĩnh vực giáo dục, chỉ khoảng 61% có bằng cấp liên quan đến giáo dục, số còn lại chưa từng làm công tác này", ông nêu ví dụ.

Từng có 25 năm công tác ở trường đại học, ông Kính thừa nhận khi chuyển sang công tác tại chính quyền, ông vẫn cảm thấy bỡ ngỡ và phải học lại từ đầu để đáp ứng yêu cầu công việc.

Sự khác biệt về môi trường, thói quen làm việc khiến nhiều cán bộ từ cấp xã lên cấp quản lý hoặc từ cấp huyện về xã đều phải mất thời gian thích nghi, ngay cả công việc cơ bản như tiếp dân cũng thực sự một nghệ thuật phải rèn luyện.

Ông cũng nhấn mạnh, nhiều cán bộ được giao phụ trách lĩnh vực không đúng chuyên ngành đào tạo, ví dụ người từng làm địa chính lại phụ trách chuyển đổi số. Ngoài ra, kỹ năng cơ bản như giao tiếp, kỹ năng số, kỹ năng chuyên môn ở một bộ phận cán bộ còn yếu. 

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, lãnh đạo phường Long Biên xác định không thể chờ chỉ đạo từ trên mà phải chủ động thích ứng, triển khai nhiệm vụ.

"Quan điểm của Bí thư Đảng ủy phường chúng tôi là việc chuyên viên không làm được thì cấp phó phải làm, cấp phó không làm được thì cấp trưởng làm, cấp trưởng không làm được thì phó bí thư, bí thư làm, giải quyết cho bằng được", bà nói. 

Sau hơn một tháng vận hành, bà Hằng thừa nhận còn nhiều bất cập trong hoạt động do số lượng phòng ban giảm mạnh (từ 12 phòng ở cấp huyện xuống chỉ còn 3 phòng ở xã). Trong khi đó, các chức năng nhiệm vụ được cộng dồn từ nhiều phòng ban cũ, đòi hỏi người đứng đầu phải bao quát nhiều lĩnh vực cùng lúc. Bà đề xuất tăng cấp phó có chuyên môn phù hợp để hỗ trợ điều hành.

Xác định vị trí việc làm cụ thể

Ông Nguyễn Việt Hà, Bí thư Đảng ủy xã Gia Lâm (Hà Nội), nhấn mạnh việc xác định vị trí việc làm chính xác là yếu tố then chốt để tránh bố trí cán bộ sai chuyên môn và bảo đảm hiệu quả hoạt động của bộ máy.

"Muốn bộ máy hoạt động hiệu quả thì phải chọn đúng người, mà muốn chọn đúng người thì trước hết phải xác định đúng vị trí việc làm", ông nói.

Ông Hà nhắc đến các vị trí việc làm cấp xã dự kiến, song nhiều vị trí được ghép từ các phòng ban chuyên môn cũ thành một, rồi giao địa phương tự xác định tiêu chuẩn cho phù hợp. Cách làm này có thể nhanh, nhưng dễ vướng khi triển khai, bởi đặc thù công việc của công chức cấp xã trong mô hình mới đã khác nhiều so với trước đây.

Ông đề xuất cụ thể hóa vị trí việc làm cho từng đơn vị, bảo đảm đầy đủ, bao quát toàn bộ nhiệm vụ; đồng thời cần lấy ý kiến rộng rãi từ cơ sở trước khi ban hành. Nếu không xác định rõ ràng, đầy đủ, chắc chắn sẽ thiếu nhân lực. Bên cạnh đó, ông Hà cho rằng cần sớm có quy định về chế độ tiền lương để vừa giữ chân người phù hợp, vừa thu hút nhân lực có trình độ cho những vị trí khó tuyển ở cấp xã.

Trả lời những kiến nghị của lãnh đạo cấp cơ sở, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cho biết Bộ đang tích cực xây dựng Nghị định liên quan đến vị trí việc làm.

"Đây là vấn đề cực kỳ lớn và cực kỳ khó. Từ khi Luật Cán bộ, công chức 2008 có hiệu lực, đến nay cả nước vẫn chưa giải quyết được rốt ráo vấn đề vị trí việc làm. Dự kiến, chúng tôi sẽ trình Chính phủ dự thảo Nghị định về vị trí việc làm trong tháng 8, chậm nhất là đầu tháng 9", ông Tuấn cam kết. 

Đồng hành với địa phương

GS.TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công, cho rằng chính quyền cấp xã mới gánh khối lượng công việc lớn nhưng nhiều phòng chuyên môn chưa đủ nhân sự. Một số xã mới thậm chí thiếu cán bộ tài chính để vận hành, phải xoay xở tạm thời.

Ông Sửu cam kết Học viện sẽ đồng hành trực tiếp với các địa phương, xây dựng chương trình bồi dưỡng sát nhu cầu thực tế, đồng thời tham mưu chính sách nhằm phân định rõ ràng giữa cấp hành chính và cấp chính quyền, tránh lẫn lộn vai trò.

"Các khóa đào tạo sẽ được thiết kế theo hướng chuyên sâu, chia nhỏ theo từng vị trí công tác, thậm chí dựng video tình huống để giúp cán bộ học hỏi, rút kinh nghiệm. Chúng tôi sẽ bồi dưỡng các nội dung sát và cụ thể nhất với những gì địa phương cần", GS Sửu nhấn mạnh.

Kết thúc buổi tọa đàm, lãnh đạo Học viện Hành chính và Quản trị công khẳng định sẵn sàng xuống tận xã, phường để hỗ trợ khi cần; xây dựng các chương trình bồi dưỡng phù hợp nhất với thực tiễn; và tham mưu các chính sách giúp chính quyền địa phương phân quyền rõ ràng, vận hành hiệu quả.

"Khi gặp bất cứ khó khăn, vướng mắc nào, địa phương có thể trực tiếp trao đổi với Học viện và các cơ quan có thẩm quyền để được tham mưu, hỗ trợ. Chúng tôi luôn đồng hành với địa phương và tin rằng, với sự phối hợp chặt chẽ, mô hình chính quyền hai cấp sẽ phát huy hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn. Chúng ta quyết tâm chỉ bàn làm, không bàn lùi", GS.TS Nguyễn Quốc Sửu kết luận.