Ở nhà tiền tỷ Hà Nội, dân khốn khổ vì bụi bám từng lớp, khói đen quanh nhà

Tưởng an cư nhưng "vỡ mộng" vì ô nhiễm

Sau một ngày làm việc, anh Nguyễn Anh Dũng (44 tuổi, sống tại tầng 10, chung cư Sunshine Palace, quận Hoàng Mai, Hà Nội) tranh thủ thể dục với giàn tạ đa năng đặt ở ban công. Tuy nhiên, vừa tập được 5 phút, anh bỗng nhăn mặt khi mùi khét nồng nặc xộc thẳng vào mũi.

Vơ vội chiếc áo phông quấn quanh mặt để giảm bớt mùi khó chịu, anh Dũng hướng mắt về phía xa. "Khói đang cuồn cuộn bốc lên từ ống khói của công ty dệt cách nhà tôi khoảng 200m. Suốt nhiều năm qua, cư dân ở đây lo ngại ô nhiễm từ nhà máy sẽ ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe", anh bức xúc.

Căn hộ của gia đình anh Dũng nằm đối diện với nhà máy. Dù sở hữu ban công rộng, trồng nhiều cây xanh, nhưng từ khi chuyển về đây, gia đình anh hầu như không dám mở cửa, bất kể đông hay hè.

Trước đây, anh Dũng và vợ con sống tại một chung cư thấp tầng gần đó. Khi mới chuyển đến, gia đình có ngửi thấy mùi khói nhưng chưa hình dung mức độ ô nhiễm nghiêm trọng đến vậy.

Năm 2017, mua được căn hộ có số nhà trùng với ngày sinh con gái, vợ chồng anh cảm thấy may mắn. Thế nhưng, chưa kịp tận hưởng niềm vui được bao lâu, họ đã đối diện với thực tế phũ phàng: Khói thải, bụi bông và muội đen dày đặc.

Từ đó đến nay, cứ ba tháng một lần, hai vợ chồng phải đi khám sức khỏe tổng quát để kiểm tra hệ hô hấp và phổi. Trong nhà, ngoài hai máy lọc không khí hoạt động liên tục, điều hòa cũng phải bật thường xuyên để tránh hít phải khí bẩn.

"Nhìn qua cửa kính, khói từ ống khói nhà máy cứ cuồn cuộn như một cái bếp lò khổng lồ. Cuối tuần, gia đình tôi thường về Hưng Yên nghỉ ngơi để tận hưởng không khí trong lành. Vợ chồng tôi muốn chuyển đi, nhưng băn khoăn về việc học của con và khoảng cách xa với gia đình nội, ngoại", anh Dũng trăn trở.

Không chỉ gia đình anh Dũng, ở tầng 11, chị Nguyễn Thanh Tịnh từng mơ ước biến ban công rộng rãi thành một khu vườn xanh mát. Nhưng khi vừa bước ra ngoài, người phụ nữ cảm thấy "ngộp thở" vì mùi khói nồng nặc.

Phóng tầm mắt xa vài trăm mét, đập vào mắt chị là trụ ống khói bê tông cao vút, khói âm ỉ lan tỏa bất chấp ngày đêm. Chỉ cần miết tay xuống sàn ban công, lớp bụi đen bám dày đặc.

"Cây trồng cứ chết dần, tôi đành biến ban công thành nơi để đồ, đặt máy giặt. Mỗi lần mở cửa, mùi khét lùa vào theo gió. Mọi thứ tưởng sạch sẽ, nhưng chỉ cần tháo lõi lọc máy lọc không khí ra, lớp bụi bông bám đầy khiến tôi rùng mình.

Ngoài ba máy lọc giá bình dân, hai vợ chồng phải mua thêm một máy 40 triệu đồng để đảm bảo chất lượng không khí cho con cái", chị Tịnh kể.

Tác động nặng nề nhất từ ô nhiễm chính là trẻ nhỏ. Con gái chị Tịnh bị viêm phổi tái phát liên tục, tuần nào cũng phải dùng kháng sinh. Khi đưa con đi khám, bác sĩ khuyên chị nên cho bé về quê ít nhất 6 tháng để lá phổi có cơ hội hồi phục hoàn toàn.

"Lúc về quê, bé khỏe hẳn, không còn ho hay viêm phổi nữa. Ông bà khuyên vợ chồng tôi mua nhà khác, nhưng việc này không thể quyết định trong một sớm một chiều", chị Tịnh chia sẻ.

Không chỉ cư dân chung cư Sunshine Palace, người dân sống ở chung cư New Horizon City (87 Lĩnh Nam) cách nhà máy 300m cũng phải chịu đựng khói bụi dày đặc. Anh Trịnh Công Thanh (47 tuổi, sống tại tầng 15, tòa N03A) cầm trên tay khay lọc máy lọc không khí, lo lắng nhìn lớp bụi bông xanh tím bám dày đặc dù ban công luôn đóng kín.

"Thất vọng" là từ anh Thanh nhắc đi nhắc lại khi chứng kiến cảnh nhà máy xả khói ngày đêm không ngừng nghỉ.

Anh kể, trước đây gia đình sống tại một căn nhà nhỏ. Năm 2020, hai vợ chồng quyết định chi gần 3 tỷ đồng mua chung cư để có không gian rộng rãi, tiện nghi hơn. Khi mới chuyển đến, do dịch Covid-19 khiến nhà máy tạm dừng hoạt động, anh không nhận ra mức độ ô nhiễm. Chỉ sau một thời gian, những âm thanh ù ù từ nhà máy bắt đầu xuất hiện cả ngày lẫn đêm.

"Nhìn ra ban công, tôi tưởng có sương mù, nhưng thực ra đó là khói bụi từ nhà máy. Mùi khét len lỏi khắp căn hộ. Sàn gỗ trông sạch sẽ, nhưng khi cho robot hút bụi chạy, bụi bông màu tím ánh kim xuất hiện đầy khay chứa. Chúng tôi không biết trong đó có chất gì và ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe?", anh Thanh lo ngại.

Nhìn cảnh khói bụi bủa vây, nhiều hàng xóm đã rời đi. Gia đình anh Thanh cũng từng nghĩ đến chuyện chuyển nhà, nhưng giá bất động sản hiện quá cao. "Căn hộ của tôi hiện có giá gần 5 tỷ đồng, tuy nhiên bán đi thì chưa biết mua ở đâu với số tiền này", anh thở dài.

"Như sống trong xứ sở sương mù"

16h ngày 12/3, chị Nguyễn Hồng Vân (43 tuổi, ngõ 13, đường Lĩnh Nam) trở về nhà sau một ngày làm việc mệt mỏi. Thay vì cảm giác thư thái khi về tổ ấm, chị bịt kín khẩu trang, dắt xe thật nhanh để tránh làn khói đặc quánh mùi khét lẹt bủa vây trước cửa được xả ra từ nhà máy của Công ty CP Dệt công nghiệp Hà Nội.

"Đã hơn 10 năm nay, tôi sống trong cảnh này, kêu cứu khắp nơi nhưng chẳng ai giải quyết. Bất lực, tôi chỉ biết tìm mọi cách gia cố nhà cửa để bảo vệ gia đình mình", chị Vân ngao ngán.

Gia đình chị từng nhiều lần muốn bán nhà chuyển đi nơi khác nhưng không ai dám mua. Chỉ cần bước vào con ngõ nhỏ, mùi khói khét nồng đã xộc thẳng vào mũi khiến ai cũng "chạy".

Những ngày cao điểm, khói dày đặc đến mức chị ví như đang sống trong "xứ sở sương mù", nhưng là sương khói độc hại từ nhà máy dệt. Đông cũng như hè, chị không dám mở cửa, phải lắp thêm rèm dày để ngăn khói bụi bay vào.

Không thể phơi quần áo ngoài trời, gia đình phải dùng máy sấy chạy hết công suất vì muội than bám đen cả sân thượng.

Dù cố gắng thích nghi bằng cách đặt máy lọc không khí khắp nhà, nhưng chỉ sau một tháng, màng lọc phủ đầy bụi vải. Nhiều đêm, dù cửa đóng kín, rèm kéo dày, vợ chồng chị vẫn giật mình tỉnh giấc vì mùi khét nồng nặc xộc vào từ lò đốt của nhà máy, vốn thường tranh thủ xả khói vào ban đêm.

Muội đen rơi đầy sân thượng, bụi vải đóng kín lõi lọc không khí nhà chị Vân (Ảnh: Nguyễn Ngoan).

Sống cạnh nhà chị Vân, bà Phạm Thị Hồi (74 tuổi), đã có 20 năm hít khói từ nhà máy dệt. "Nhà tôi cách ống khói chỉ 15m, ngày nào cũng phải chịu đựng mùi khét. Mình già thì đành chịu, khổ nhất là con, cháu", bà Hồi than thở.

Theo bà, Công ty CP Dệt công nghiệp Hà Nội (trụ sở tại số 91-93 Lĩnh Nam, phường Mai Động, quận Hoàng Mai) là doanh nghiệp nhà nước thành lập năm 1967, trực thuộc Tổng công ty Dệt may Việt Nam. Đơn vị này chuyên sản xuất các loại vải mành, vải bạt, vải địa kỹ thuật… phục vụ nhiều lĩnh vực như thủy lợi, giao thông, xây dựng, môi trường, may mặc, giày da.

Mặt trước công ty nằm trên trục đường Lĩnh Nam, phía sau là khu tập thể của công ty và Khu đô thị Sóng Hoàng. Trong khi các công ty như Dệt 8-3, Chỉ khâu, Sợi Hà Nội… đã được di dời, thì Công ty Dệt công nghiệp Hà Nội vẫn "án binh bất động".

Năm 2017, một cuộc họp dân cư được tổ chức để phản ánh tình trạng ô nhiễm. Khi đó, đại diện nhà máy cam kết di dời trong vòng 3-5 năm. Tuy nhiên, 8 năm trôi qua, lời hứa vẫn chỉ là lời hứa.

Theo người dân, mỗi tháng có khoảng 3-4 đợt nhà máy xả khói ồ ạt phục vụ quy trình nhuộm vải. Những hôm cao điểm, cả khu dân cư chìm trong làn khói trắng đậm đặc, kèm mùi hắc cay xè. Những ngày khác, lượng khói ít hơn nhưng vẫn ám ảnh vì mùi nồng khó chịu.

"Trước đây họ hay xả vào ban đêm hoặc rạng sáng khi không ai để ý, nhưng 3 hôm trước, nhà máy xả khói cả ngày lẫn đêm, mở cửa ra không thể nhìn thấy gì", bà Hồi cho biết.

Từng hy vọng nhà máy sớm di dời để trả lại bầu không khí trong lành, nhưng sau bao năm chờ đợi, lời hứa vẫn chỉ là dấu chấm hỏi. Mỗi ngày trôi qua, hàng trăm người dân vẫn phải sống trong nỗi lo bệnh tật, các vấn đề hô hấp - hệ quả từ làn khói bao trùm khu dân cư.