Chuyến phiêu lưu của tuyển nữ Việt Nam tại World Cup 2023 đã khép lại. Chia sẻ cùng Dân trí, chuyên gia Steve Darby nhận định, tuy không giành được điểm nào nhưng "Những cô gái kim cương" đã để lại ấn tượng sâu đậm cho truyền thông và người hâm mộ nước chủ nhà. Đó là một niềm kiêu hãnh thực sự!

Xin chào ông Steve Darby! Được biết ông đã có mặt tại Australia trong dịp diễn ra World Cup 2023. So với những vòng chung kết bóng đá nữ thế giới trước đây, ông nhận thấy sự tiến bộ nào đáng kể không?

- Tôi vừa trở về Liverpool sau một thời gian ở Sydney (Australia). Tôi đến đây để diễn thuyết ở Football Writers Festival (Ngày hội cây bút bóng đá) và tham gia một vài chương trình truyền hình và truyền thanh với tư cách cựu HLV trưởng đội tuyển quốc gia (ĐTQG) nữ Australia, thường được gọi với biệt danh Matildas.

Đối với tôi, đây là kỳ World Cup nữ ấn tượng nhất từ trước đến nay mà tôi từng chứng kiến. Tôi đã có mặt và theo dõi vòng chung kết bóng đá nữ từ những giải đấu được tổ chức tại Thụy Điển (World Cup 1995) và Mỹ (World Cup 1999).

Sự quan tâm của giới truyền thông, người hâm mộ tại Australia và New Zealand đều vượt xa những kỳ World Cup trước. Bất cứ nơi nào bạn đặt chân đến đều nhìn thấy bảng chỉ dẫn về World Cup. Các phương tiện truyền thông liên tục đưa tin về World Cup.

Hầu hết các tờ báo lớn đều dành trang nhất để viết về World Cup, đặc biệt là Matildas (tuyển nữ Australia), ngay cả Socceroos (đội tuyển nam) cũng chưa bao giờ nhận được sự quan tâm đặc biệt như thế.

Nhưng minh chứng ấn tượng nhất về sức lan tỏa của World Cup là số lượng biển quảng cáo, video quảng cáo có sự tham gia của các cầu thủ nữ. Điều tương tự cũng xảy ra ở Anh, nơi tuyển nữ Anh đang trở thành những ngôi sao nổi tiếng. Tôi có cảm giác như bóng đá nữ đang "nở rộ" trên nhiều quốc gia.

Hành trình của đội tuyển nữ Việt Nam trong lần đầu tiên tham dự World Cup đã khép lại. Kết quả không quá bất ngờ. Đối với người hâm mộ, điều đáng tiếc nhất là tuyển nữ Việt Nam không ghi được bàn thắng nào. Đối với ông, một chuyên gia giàu kinh nghiệm, bài học lớn nhất cho đội tuyển nữ Việt Nam nói riêng và nền bóng đá Việt Nam nói chung là gì?

- Tôi nghĩ rằng tuyển nữ Việt Nam đã có màn thể hiện xuất sắc trong hai lượt trận đầu tiên với Mỹ, Bồ Đào Nha. Các cô gái đã thể hiện được sự kỷ luật và sức mạnh tinh thần. Ở lượt trận cuối, rất đáng tiếc, Hà Lan quá mạnh và vượt trội về đẳng cấp.

Theo tôi, có hai bài học quan trọng cho bóng đá nữ Việt Nam sau kỳ World Cup này. Thứ nhất phải nâng số tiền đầu tư. Từ đó các cầu thủ và các đội bóng sẽ có sự chuẩn bị tốt hơn, do vậy mới có thể kỳ vọng quy mô số lượng cầu thủ nữ được tăng lên.

Nhiều cô gái có tài năng bóng đá nhưng chưa hề nghĩ đến chuyện chơi bóng hoặc chưa được phát hiện. Hãy mời những nữ tuyển thủ quốc gia đến thăm hỏi và hướng dẫn chơi bóng tại các trường học. Hãy để những cô gái đang được ca ngợi ấy trở thành hình mẫu cho những cô bé noi theo.

Bài học thứ hai là phải kiếm tìm và hướng đến những cầu thủ có thể hình tốt! Bạn có thể không cần quá cao lớn ở vị trí tiền vệ hoặc tiền đạo, như trường hợp Messi và Maradona đã chứng minh, nhưng thi đấu với những đối thủ đẳng cấp cao nhất cần những cầu thủ phòng ngự hình thể tốt, ít nhất phải có trung vệ và thủ môn cao lớn.

Có những vận động viên nữ cao lớn trong môn bóng rổ hay bóng chuyền và nhiệm vụ của những người làm bóng đá là kiếm tìm những cô gái cầu thủ có thể hình như thế để đào tạo trở thành cầu thủ bóng đá. Đó chính là kế hoạch Xác định Tài năng (Talent Identification Program) phù hợp nhất.

Đối với những cầu thủ nhỏ bé, không thể làm cho họ trở nên cao lớn, nhưng các huấn luyện viên có thể giúp họ trở nên sung mãn hơn. Vì vậy với những tài năng trẻ sáng giá, cần có chương trình tập luyện sát sao và phù hợp trong quãng thời gian dài.

Ngoài những bài học kinh nghiệm quý báu, theo ông đâu là dấu ấn lớn nhất đội tuyển nữ Việt Nam để lại tại World Cup?

- Trong thời gian tôi ở Australia, đội tuyển nữ Việt Nam nhận được sự chú ý đặc biệt từ giới truyền thông lẫn người dân nước chủ nhà vì cái cách các tuyển thủ hát Quốc ca bằng tất cả tình yêu quê hương, đất nước nồng nàn. Ngoài ra, màn trình diễn quả cảm và kết quả chỉ thua 0-3 trước đội tuyển Mỹ đã khiến cả thế giới phải chú ý.

Đối với tôi, nếu so với số tiền nước Mỹ chi ra cho bóng đá nữ và số lượng cầu thủ họ có, chênh lệch giữa đội tuyển Việt Nam và đội tuyển Mỹ giống như chiếc xe máy và chiếc Ferrari. Tự đáy lòng, tôi tin rằng các cô gái ấy đã khiến chính bản thân mình và cả dân tộc cảm thấy tự hào ở kỳ World Cup này.

Màn trình diễn của họ đã nhận được sự tôn trọng trên toàn thế giới.

Sau kỳ World Cup đầu tiên trong lịch sử, thử thách mới sẽ là làm thế nào để đội tuyển nữ Việt Nam tiếp tục giành vé tham dự World Cup và thăng tiến về mặt trình độ? Thực tế là vẫn có nhiều hạn chế, đặc biệt về mặt kinh tế?

- Hạn chế lớn nhất bóng đá nữ Việt Nam đối mặt là số lượng cầu thủ quá ít, số trận để các cầu thủ thi đấu càng ít hơn nữa, và chất lượng cơ sở vật chất còn khá thấp.

Tôi nghĩ Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) đã có những cải tiến đáng kể cho bóng đá nữ, nhưng nếu muốn đủ sức tranh đua ở trình độ World Cup cần phải đầu tư nhiều tiền của và lập kế hoạch dài hạn.

Sự khác biệt lớn nhất và trước nhất giữa tuyển nữ Việt Nam với các đối thủ chung bảng đấu là thể lực. Và thể lực không thể cải thiện ngày một ngày hai. Thể lực liên quan đến văn hóa, lối sống, dinh dưỡng cũng như cần chương trình phát triển thể trạng dài hạn cho những tài năng trẻ.

Một khía cạnh khác, các cầu thủ nữ phải vượt qua rào cản văn hóa. Những định kiến còn tồn tại ở Việt Nam khiến nhiều cầu thủ phải bỏ bóng đá nếu muốn lập gia đình.

Thời điểm tôi dẫn dắt tuyển nữ Việt Nam, chỉ có một cầu thủ đã lập gia đình và nhiều cô học trò chia sẻ rằng họ chịu áp lực từ gia đình phải ngừng thi đấu bóng đá để kết hôn, sinh con.

Đó là rào cản khó phá vỡ, nhưng không có nghĩa không thể. Tại Australia hay Mỹ, các cầu thủ đem theo con cái đi thi đấu và có những cơ sở chăm sóc riêng dành cho những đứa trẻ này.

Việc tăng tiền thưởng cho các cầu thủ để biến bóng đá trở thành nghề nghiệp ổn định về kinh tế cũng là điều cần thiết. Điều tuyệt vời là sau kỳ World Cup này, mỗi tuyển thủ Việt Nam sẽ nhận được 30.000 USD, khoảng 700 triệu đồng. Đó là động lực to lớn cho các cầu thủ hiện tại lẫn tương lai của bóng đá nữ.

Ngoài ra, bộ phận kêu gọi tài trợ của VFF cần triển khai những chiến dịch mời gọi các nhà tài trợ ký hợp đồng quảng cáo các sản phẩm liên quan đến phụ nữ với các nữ tuyển thủ.

Tại Australia, Sam Kerr đã trở thành triệu phú nhờ quảng cáo, tương tự là Leah Williamson, thủ quân đội tuyển Anh. VFF cần nhận ra phụ nữ mới là người tiêu tiền trong mọi gia đình! Vì thế, cầu thủ bóng đá nữ có thể trở thành gương mặt hấp dẫn xuất hiện trong các chiến dịch quảng cáo.

Vậy thu hút những cầu thủ Việt kiều trở về khoác áo đội tuyển quốc gia có phải là hướng đi đúng đắn? Tuyển nữ Philippines đã tạo ra bất ngờ tại vòng chung kết World Cup 2023 nhờ đội hình gồm nhiều cầu thủ sinh trưởng tại Mỹ?

- Bóng đá nữ Việt Nam cần lập kế hoạch "Xác định tài năng" không chỉ trong nước mà cả cộng đồng người Việt ở nước ngoài, chẳng hạn như Australia, Mỹ hay một số khu vực ở châu Âu. Phải kiếm tìm những tài năng bóng đá có cha hoặc mẹ là người Việt Nam.

Hoặc thậm chí theo quy định của Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA), chỉ cần ông hoặc bà mang dòng máu Việt Nam cũng đủ điều kiện để nhập quốc tịch.

Thế giới đang thay đổi, Việt Nam cần thích ứng nếu muốn phát hiện được nhiều nhất có thể các tài năng bóng đá mang dòng máu Việt trên khắp thế giới. Một ví dụ là hậu vệ Alexandra Huynh (Alexandra Bảo Yến Huỳnh), tuyển thủ quốc gia Australia.

Chiều ngược lại, sau khi theo dõi các trận đấu của tuyển nữ Việt Nam tại World Cup, theo ông những cầu thủ nào có khả năng tiếp bước Huỳnh Như ra nước ngoài thi đấu?

- Thẳng thắn mà nói, chỉ có hai cầu thủ làm tôi ấn tượng. Đó là hậu vệ phải (Trần Thị Thu Thảo) và trung vệ lệch phải (Lương Thị Thu Thương). Thủ môn Trần Thị Kim Thanh đã có rất nhiều pha cứu thua xuất sắc, nhưng cô ấy sẽ không thể ra nước ngoài thi đấu vì chiều cao hạn chế.

Tôi nghĩ đường đi tốt nhất cho các cầu thủ Việt Nam là được theo học ở hệ thống Cao đẳng hoặc Đại học ở Mỹ, nơi họ có thể học hỏi để trở thành cầu thủ chuyên nghiệp hơn, phát triển thể chất nhờ tập luyện khoa học và điều độ hơn, cũng như được đào tạo một cách bài bản.

Có kiến thức, họ sẽ tìm thấy bước đi tiếp theo dễ dàng hơn. Điều này cũng đồng nghĩa các cầu thủ trẻ xuất sắc nên bắt đầu xem việc học ngoại ngữ là việc cần thiết, vì ra nước ngoài tức là phải sử dụng ngoại ngữ, ít nhất là tiếng Anh. Những điều tôi đang nói đây cũng có thể áp dụng cho các cầu thủ nam.

Nói về bóng đá nam, tuyển Việt Nam sắp sửa bước vào giai đoạn hai vòng loại World Cup 2026. Kết quả bốc thăm chung bảng đấu cùng Iraq, Philippines và Indonesia hoặc Brunei. Ông đánh giá như thế nào về cơ hội đi tiếp của thầy trò Troussier?

- Tôi nghĩ đây là một bảng đấu tuyệt vời cho Việt Nam. Dưới sự dẫn dắt của HLV Troussier, tôi tin rằng đội tuyển sẽ dễ dàng vượt qua bảng đấu này để tiến vào giai đoạn tiếp theo. Nhưng đó là nơi mọi thứ trở nên khó khăn thực sự.

Thực tế là bóng đá Việt Nam cũng nên lập kế hoạch cho World Cup 2030 và chuẩn bị cho các cầu thủ trẻ từ bây giờ. Các quốc gia lớn cũng đang làm điều này.

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!

Nội dung: Ngọc Trung

Thiết kế: Tuấn Huy