Khi Erling Haaland gia nhập Man City còn Darwin Nunez đầu quân cho Liverpool, những nét cọ đang dần phác họa bức tranh mới cho bóng đá thế giới.

Trong khoảng chục năm có lẻ, vị trí trung phong của bóng đá đỉnh cao rơi vào tình trạng "chết lâm sàng". Sau thế hệ những "số 9" sinh vào cuối thập niên 1980, bao gồm Robert Lewandowski, Karim Benzema, Sergio Aguero và Luis Suarez, bóng đá trải qua một thời gian dài không sản sinh thêm được lứa tiền đạo săn bàn nào tiếp nối.

Thi thoảng, như ốc đảo trên sa mạc, nhỏ giọt xuất hiện một vài tiền đạo giỏi, nhưng chưa thể gọi là xuất chúng. Đó là Harry Kane, ngôi sao sáng muộn và cho đến giờ vẫn khoác áo Tottenham. Hoặc… Romelu Lukaku, tài năng chín sớm nhưng càng ngày càng loay hoay trong màu áo các đội bóng lớn ở Premier League, từ Manchester United đến Chelsea.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự khan hiếm "số 9" xuất sắc là sự thay đổi xu hướng chiến thuật. Bóng đá trong hơn chục năm vừa qua đã không còn quan niệm dồn bóng về phía trước cho các tiền đạo. Thay vào đó, bóng đá trở nên biến ảo và linh hoạt hơn, đòi hỏi sự phối hợp cầu kỳ của cả hệ thống nhiều hơn.

Hướng lên bóng được chia làm 5 lộ, ngoài 2 cánh và trung lộ, xuất hiện thêm khái niệm 2 hành lang trong. Các đợt tấn công được xây dựng xoay quanh những cầu thủ có xu hướng hoạt động rộng, hình thành nên thế hệ tiền đạo biên, tiền đạo cánh nghịch chân, rồi tiền đạo "ảo" v.v.. Tiêu biểu có thể kể đến Messi, Ronaldo, Neymar, Mane, Salah hay Raheem Sterling.

World Cup 2018 có thể xem là thời điểm chạm đáy của vị trí trung phong. Thật khó tin, hai đội lọt vào chung kết lại sở hữu hai "số 9" suốt cả hành trình không ghi nổi một bàn thắng (Olivier Giroud của đội tuyển Pháp và Mario Mandzukic của đội tuyển Croatia). Bởi vậy, giới quan sát đã bắt đầu nói về sự tuyệt chủng của những "số 9".

Thế nhưng, vài năm trở lại đây, bóng đá chứng kiến sự tái sinh rực rỡ của vị trí trung phong. Bằng chứng là sự xuất hiện và bùng nổ của thế hệ sinh vào cuối thập niên 1990, đầu 2000, tiêu biểu là Kylian Mbappe, Dusan Vlahovic, Erling Haaland hay Darwin Nunez. Mbappe là ngôi sao số một của PSG, thậm chí vừa khiến trọc phú này chi ra số tiền khủng khiếp để trói chặt trước sự ve vãn của Real Madrid. Vlahovic thì gia nhập Juventus trong kỳ chuyển nhượng mùa Đông 2022, với mức phí 80 triệu euro.

Nhưng Haaland và Nunez là hai cái tên thú vị hơn để nói về đề tài tái sinh rực rỡ của vị trí trung phong, khi lần lượt gia nhập Man City của Pep Guardiola và Liverpool của Jurgen Klopp.

Guardiola và Klopp là hai thủ phạm chính gây ra cuộc bức tử vị trí trung phong trong thập kỷ vừa qua. Pep là người đi tiên phong trong việc loại bỏ vị trí "số 9" ra khỏi đội hình, với việc loại bỏ Zlatan Ibrahimovic để sử dụng Lionel Messi ở trung tâm hàng công trong vai trò "số 9 ảo". Tại Man City, Guardiola cũng luân phiên sử dụng các tiền đạo cánh hoặc tiền vệ công ở vị trí của Messi, ngay cả thời điểm Aguero vẫn khoác áo Man Xanh.

Trong khi đó, Klopp ưu tiên sự năng nổ của các tiền đạo để áp dụng lối đá tấn công tổng lực Gegenpressing, thế nên cũng không cần một trung phong "mắc màn" trong vòng cấm. Bằng chứng là suốt 5 năm qua tại Liverpool, bộ ba tấn công của The Kop là Mane-Salah-Firmino, không ai sở hữu phong cách trung phong kiểu mẫu. Nếu Pep dùng "số 9 ảo" thì Klopp sử dụng Firmino ở vai trò "tiền đạo quét". Tiền đạo duy nhất của Liverpool đóng vai trò "số 9" là Divock Origi, một phương án dự phòng gây hỗn loạn cuối trận hơn là kế hoạch nhân sự cụ thể.

Với vị thế những nhà cầm quân hàng đầu, Pep và Klopp tạo ảnh hưởng định hình xu hướng chiến thuật lẫn sử dụng con người. Ảnh hưởng ấy càng mạnh mẽ trong thời buổi chạy đua công nghiệp hóa sản xuất nhân tài bóng đá. Các học viện hàng đầu luôn nắm rõ xu thế để bán hàng, với quan niệm rõ ràng: "Bán thứ khách hàng cần thay vì bán thứ chúng ta có".

"Khách hàng" không có nhiều nhu cầu về tiền đạo thì hệ thống đào tạo trẻ sẽ không cung cấp, quy luật cung cầu đơn giản là vậy. Thay vào đó, các học viện tập trung cho ra lò những tiền đạo biên, tiền đạo cánh nghịch chân, tiền đạo "ảo" hay những cầu thủ chạy cánh kiến thiết, kiểu như Alexander-Arnold hay Joao Cancelo.

Tuy nhiên, trong dòng chảy thiên biến và bất tận của chiến thuật bóng đá, xu hướng thay đổi liên tục. Và đây chính là thời điểm "số 9" lại xuất hiện dưới ánh mặt trời. Pep và Klopp, Man City và Liverpool, đã đem về những trung phong Haaland và Nunez, vì sự cần thiết của những gương mặt này.

Đối với Pep và Man City, Haaland như mảnh ghép hoàn thiện đội hình. Mùa giải vừa qua, cũng như những mùa giải trước, Man Xanh luôn là đội bóng kiểm soát bóng, chạm bóng trong vòng cấm địa đối phương và ghi bàn nhiều nhất Premier League. Điều đáng nói, Man City luôn tạo cảm giác có thể ghi nhiều bàn hơn gấp bội và đôi khi vào thời điểm sống còn lại chẳng biết ghi bàn. Minh chứng sống động là hai trận đấu với Real Madrid.

Thực tế, Pep thiếu một cầu thủ sẵn sàng đảm trách vai trò tiên phong trên hàng công, người luôn sẵn sàng nhận bóng trong vòng cấm địa đối phương. Ngày cả Gabriel Jesus, tiền đạo duy nhất Man Xanh còn, cũng ưa thích hoạt động rộng. Những cái tên khác càng ghét sự gò bó của khu vực 16m50. Phil Foden và Raheem Sterling là những cầu thủ phần nào đảm trách được vai trò "số 9 ảo" nhưng họ hạnh phúc hơn hẳn khi được lùi xuống.

Pep loay hoay tới nỗi từng phải gượng ép Bernardo Silva, một tiền vệ, chơi ở vị trí cao nhất trên hàng công. Vì vậy, rốt cuộc, Guardiola đã phải tìm một trung phong để đưa trái bóng vào lưới đối phương, công việc không nhiều cầu thủ trên thế giới hiện tại làm tốt hơn Haaland.

Câu chuyện của Klopp và Liverpool với Darwin Nunez đơn giản hơn. Tam tấu MSF đã đi đến điểm tới hạn, Firmino sa sút, Mane ra đi, vì vậy The Kop cần những nhân tố mới. Các bản hợp đồng Diogo Jota hay Luiz Diaz là minh chứng cho sự chuẩn bị của Lữ đoàn đỏ, song, Darwin Nunez mới là biểu tượng cho công cuộc chuyển giao thế hệ tại Anfield.

Tiền đạo người Uruguay này như thể "đo ni, đóng giày" để khoác áo Liverpool, sau màn chào hàng quá đỗi ấn tượng khi đụng độ đội bóng tương lai tại tứ kết Champions League mùa giải vừa qua. Darwin Nunez ghi bàn trong cả hai trận lượt đi và về. Klopp đặc biệt ấn tượng với tiền đạo trẻ của Benfica, và trung vệ số một Virgil van Dijk cũng vậy.

"Một cậu bé cực kỳ đẹp trai và cũng là cầu thủ rất tử tế", vị chiến lược gia người Đức tấm tắc nói. "Thật xuất sắc, thật xuất sắc. Tôi biết cậu ấy từ trước nhưng hôm nay mới được tận mắt chứng kiến. Thể chất mạnh mẽ, nhanh nhẹn, điềm tĩnh và lạnh lùng trong dứt điểm. Thật xuất sắc. Nếu cậu ấy sung mãn, một sự nghiệp vĩ đại đang chờ cậu ấy".

Trong khi đó, phát biểu cách đây vài tuần, hòn đá tảng người Hà Lan đã liệt kê chân sút 22 tuổi người Uruguay vào danh sách 5 đối thủ khó nhằn nhất anh từng đối mặt, bên cạnh Sergio Aguero, Lionel Messi, Kylian Mbappe và Erling Haaland.

Dĩ nhiên, khi Pep và Klopp cần "số 9", cả thế giới sẽ cần "số 9".

Phải mất vài giây Haaland mới cảm nhận được sự thay đổi. Cuối tháng trước, cầu thủ này đã có mặt tại Manchester Institute of Health and Performance (MIHP - Viện sức khỏe và hiệu suất thể chất Manchester), nhẫn nại trải qua các bước kiểm tra y tế tỉ mỉ và đơn điệu, một phần thủ tục bắt buộc để chuyển đến Man City.

Lúc đó, Haaland đứng trên máy đo chiều cao, cân nặng. Bác sỹ yêu cầu tiền đạo người Na Uy đứng yên và hít thật sâu. "Được rồi, 1,952m", ông ta vừa nói vừa ghi nhanh con số vào tờ giấy. Haaland thoáng nghĩ bác sỹ đọc sai. Chẳng ai lại không biết chiều cao của bản thân. Anh xem lại tờ giấy. Đúng là 1,952m. "Ồ!", Haaland thốt lên với vẻ hài lòng. "Tôi đã cao lên. Khoảng chừng một centimet".

21 tuổi, cao 1 mét 95, hình thể là điều đáng nói về Haaland. Đáng nói hơn, thân hình to lớn không cản trở sự phong phú về các phẩm chất khác ở tiền đạo này. Anh giàu kỹ thuật, di chuyển nhanh nhẹn, thông minh, dứt điểm toàn diện v.v. và v.v.. Tất cả các phẩm chất ưu việt này tồn tại một cách hài hòa trên cơ thể khổng lồ của tân binh Man City.

Chứng kiến Haaland chơi bóng, điều nổi bật đập vào mắt là tốc độ khủng khiếp. Tân binh của Man City cực nhanh. Mỗi lần tăng tốc, sải chân dài của anh như thể con quái vật ngoạm lấy mặt đất liên tục. Chỉ sau chớp mắt, đối phương mới nhận ra tiền đạo người Na Uy nhanh kinh ngạc đến cỡ nào.

Tuy nhiên, phẩm chất đặc biệt và giá trị nhất của Haaland không nằm ở kỹ năng hay hình thể. Đó là trí lực. "Tài năng và thể chất như ngay lập tức đưa cậu ấy nằm trong tốp những cầu thủ xuất sắc nhất hành tinh", Jesse Marsch, ông thầy cũ của Haaland tại RB Salzburg nói. "Nhưng trí lực, đam mê, khát khao hoàn thiện, tinh thần tận hiến và sự lì lợm khiến cậu ấy phát triển không giới hạn".

Tiền đạo người Na Uy không có sự ích kỷ thường thấy ở các trung phong kiểu mẫu. Anh luôn mừng theo cách tri ân người kiến tạo và luôn nhường đồng đội đá phạt đền. Pep Guardiola chắc chắn thích điều này. Bên cạnh đó, anh chơi bóng một cách khôn ngoan thay vì dựa vào cơ thể tráng kiện. Trong 8 lần ra sân đầu tiên cho Dortmund, 9 trong số 12 bàn thắng được thực hiện bằng những pha dứt điểm một chạm. "Để làm được như vậy, thằng bé phải di chuyển cực kỳ khôn ngoan trong vòng cấm. Điều đó cho thấy ưu thế của Erling không chỉ đến từ sức mạnh hay thể chất ưu việt, mà là sự thông minh của nó", Alf Ingve Berntsen, ông thầy thuở thiếu thời của Haaland đánh giá.

Về phần Darwin Nunez, không sở hữu thể hình to lớn như Haaland, nhưng chiều cao của tân binh Liverpool cũng rất ấn tượng (1m87). Tiền đạo người Uruguay rất mạnh mẽ, nhanh nhẹn, có uy lực trong các pha không chiến và đáng sợ vô cùng trong vòng cấm địa. Theo dõi những pha làm bàn của chân sút 22 tuổi này có thể thấy anh là mẫu sát thủ săn bàn bằng mọi cách: chân phải, chân trái, sút xa, đệm bóng cận thành, đánh đầu và đá phạt đền.

Nunez là số 9 siêu hạng của Benfica khi mùa vừa qua ghi được 34 bàn sau 41 trận trên mọi đấu trường. Ngoài ra, đôi khi Nunez có thể chơi lệch trái, với khả năng đột phá xuất sắc, vừa có sự dũng mãnh, vừa có sự khéo léo. Luis Suarez, tiền đạo người Uruguay, thần tượng một thời tại Anfield, đánh giá rất cao tài năng của hậu bối. "Tôi đã có 15 năm kinh nghiệm thi đấu quốc tế, vì vậy tôi biết một hoặc hai điều đặc biệt về các tiền đạo. Hãy chú ý đến anh chàng này, cậu ấy rất giỏi và thú vị", cựu tiền đạo Barca nói.

Tựu trung, Haaland và Nunez, mỗi trung phong có một đặc trưng. Haaland thiên về hoạt động vòng cấm, với khả năng di chuyển khôn ngoan, thông minh, dựa trên nền tảng thể chất và kỹ năng vượt trội. Trong khi đó, Nunez hoạt động rộng hơn, bộ kỹ năng đa dạng hơn, và có thêm sự tinh quái thường thấy ở những tiền đạo Nam Mỹ. Với tài nghệ và tiềm năng to lớn của cả hai, màn so tài giữa bộ đôi này ở mùa giải tới hứa hẹn sẽ rất thú vị.

5 năm qua, Man City và Liverpool, Pep Guardiola và Jurgen Klopp đã đẩy tầm vóc cuộc đua tranh sự thống trị bóng Anh lên tới tầm vóc và cường độ kinh thiên động địa. Man City đại diện cho thế hệ mới chịu ảnh hưởng của petrodollar. Liverpool là tầng lớp thống trị truyền thống. Guardiola biểu trưng cho lối chơi kiểm soát bóng và thao túng thế trận. Klopp hiện thân của lối chơi tấn công tổng lực gegenpressing bão tố và ngùn ngụt lửa.

Xét một cách tổng quát, cả châu Âu cũng không đội bóng nào đảm bảo được chất lượng cá nhân lẫn tập thể như Man City và Liverpool. Cuộc ganh đua giữa hai đội, giữa hai vị chiến lược gia, từ mùa này sang mùa khác, những tưởng đã đến hồi kết nhưng rốt cuộc lại tiếp nối.

Mùa hè 2022 không phải là ngoại lệ, thậm chí "chiến thư" được đôi bên phát đi khi mùa giải cũ vừa mới khép lại. Trong nỗ lực hoàn thiện Man City luôn tạo cảm giác thiếu cái gì đó để hoàn thiện, Guardiola, vị chiến lược gia bị ám ảnh bởi sự hoàn hảo đã đưa về Etihad một trung phong toàn năng mang tên Haaland. Về phần Klopp, nhà cầm quân người Đức đang nỗ lực làm mới Liverpool đang dần cũ. Darwin Nunez thể hiện cho ý chí ấy.

Một chi tiết khác, Haaland là một thương vụ kiểu mới có thể định hướng cho mô hình chuyển nhượng trong tương lai do Man City mở màn. Bởi lẽ, mức phí chuyển nhượng của tiền đạo người Na Uy thực tế chỉ có 60 triệu euro (phí giải phóng hợp đồng với Dortmund). Điểm mấu chốt của thương vụ này ở hợp đồng giữa đôi bên, là lương, thưởng và sự đảm bảo về tương lai.

Ngược lại, Liverpool chiêu mộ Darwin Nunez theo phương thức rất truyền thống. Đó là chi thật đậm phí chuyển nhượng. 75 triệu euro định phí, 25 triệu euro biến phí, tổng số tiền có thể lên tới 100 triệu euro là số tiền The Kop phải chi ra, phá sâu kỷ lục chuyển nhượng cũ của CLB để có Virgil van Dijk. Con số này cũng phần nào thể hiện tham vọng chạy đua vũ trang để làm mới của đội chủ sân Anfield.

Một Liverpool tươi mới, một Man City hoàn thiện, với Klopp và Pep tài năng và sáng tạo vô bờ trên băng ghế huấn luyện, trận chiến kinh thiên động địa giữa đôi bên vẫn chưa kết thúc. Haaland và Nunez là hiện thân cho chương mới của cuộc tranh đua hay sự tiếp nối ấy.

Nội dung: Khải Hưng

Thiết kế: Thủy Tiên