TPHCM, Hà Nội ly hôn cao nhất nước: Nhiều đôi sáng kết hôn chiều đòi ra tòa

Kết quả Điều tra giữa kỳ dân số và nhà ở năm 2024 của Tổng cục Thống kê mới đây cho thấy TPHCM và Hà Nội là hai địa phương có tỷ lệ ly hôn cao nhất cả nước.

Cụ thể, TPHCM có 263.300 người ly hôn, trong đó có 99.700 nam và 163.600 nữ. Hà Nội có hơn 146.400 người ly hôn, số người nữ cũng nhiều hơn số người nam.  

Số liệu này phản ánh sự thay đổi trong lối sống và quan niệm hôn nhân tại 2 đô thị lớn nhất cả nước.

Kết quả Điều tra giữa kỳ dân số và nhà ở năm 2024 không gây ngạc nhiên với nhiều người nhất là các luật sư, chuyên gia tâm lý, xã hội học bởi TPHCM và Hà Nội là 2 thành phố đông dân cư nhất cả nước, có bức tranh hôn nhân đa dạng và nhiều biến động về đời sống. 

"Cháu xé giấy đăng ký kết hôn thì có được không?"

 Ở tuổi 25, Vũ Minh Hương (quận Long Biên, Hà Nội) có công việc ổn định nên nghĩ đến chuyện xây dựng tổ ấm với bạn trai tên Đức Hoàng, hơn cô 2 tuổi. Cặp đôi quen nhau trong buổi đi trekking (leo núi, đi bộ đường dài) do một công ty du lịch tổ chức. 

Hương nhận lời cầu hôn của Hoàng vào cuối năm 2024 bởi sợ yêu lâu sẽ chán và khó đến được với nhau.

Cô gái chia sẻ, mình từng có nhiều mối tình sôi nổi trước khi quyết định chọn Hoàng làm bạn đời. Cô tâm niệm, tình yêu cần sự thành thật và sẻ chia. Thế nhưng, ngay sau khi đi đăng ký kết hôn, trên đường đi về nhà, cô gái đã quyết định làm đơn ra tòa để ai đi đường nấy.

Câu chuyện được Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư Hà Nội chia sẻ khi kể về các trường hợp ly hôn "thần tốc" trong số hàng loạt vụ ly hôn anh từng tư vấn, hỗ trợ pháp lý.

"Hương gọi điện với giọng vô cùng tức giận nói rằng, mình đăng ký kết hôn xong thì phát hiện ra bạn trai có người khác. Cô thắc mắc: "Cháu xé giấy đăng ký kết hôn hoặc xin xóa trong sổ tư pháp thì có được không"?", luật sư Đặng Văn Cường nhớ lại. 

Biết bộ phận tư pháp đã vào sổ, luật sư Đặng Văn Cường khuyên Minh Hương nên bình tĩnh suy nghĩ để giải quyết mâu thuẫn. Nếu quyết định ly hôn thì Hương sẽ trở thành người phụ nữ có một đời chồng. Tuy nhiên, cô gái kiên quyết chia tay bởi không thể chấp nhận một người không chung thủy. 

Theo luật sư Đặng Văn Cường, Minh Hương chỉ là một trong không ít trường hợp muốn ra tòa ngay sau khi kết hôn thời gian ngắn, một vài tháng thậm chí là một vài tuần hay một vài ngày.

 Hai vợ chồng chị Trần Thu Hà đều là người tỉnh lẻ tới TPHCM lập nghiệp. Sau 5 năm kết hôn, họ cũng dành dụm mua được một căn chung cư trả góp. Thu nhập của hai vợ chồng chị Hà trung bình từ 23-25 triệu đồng một tháng nhưng từ cuối năm 2023, thu nhập giảm gần một nửa do chị Hà thất nghiệp. 

Áp lực kinh tế đè nặng lên gia đình nhỏ khi cả hai vừa phải cân đối chi tiêu sinh hoạt ở thành phố thuộc top đắt đỏ bậc nhất nước, vừa phải gồng gánh khoản nợ tiền nhà. 

Những trận cãi vã của hai vợ chồng nhiều khi chưa kịp giải quyết đã xuất hiện mâu thuẫn khác. Cuộc hôn nhân đi đến kết thúc không ai mong muốn khi cả hai không tìm thấy được sự cảm thông, chia sẻ từ người kia. Ai cũng chỉ nhìn thấy nhược điểm ở đối phương. Như nhiều cặp đôi, vợ chồng chị Hà cũng không thể vượt qua được 5 năm đầu đầy thử thách của cuộc sống hôn nhân. 

Cũng giống như vợ chồng chị Hà, vợ chồng anh Nguyễn Quốc Thắng (quận Đống Đa, Hà Nội) quyết định chấm dứt hôn nhân sau khi cưới nhau được gần 4 năm. Kết hôn được một năm thì anh Thắng sang Nhật Bản xuất khẩu lao động với mong muốn kiếm một số vốn sau này về kinh doanh.

Thời gian đầu hai vợ chồng còn thường xuyên tỉ tê đủ chuyện, gọi điện cho nhau hàng tiếng đồng hồ. Nhưng những buổi trò chuyện cứ thưa dần. Hai vợ chồng không gần gũi, chị Lụa lại ở cùng bố mẹ chồng, đôi khi không tránh khỏi những va chạm.

Sợi dây kết nối lỏng lẻo khiến chị Lụa không thể cưỡng lại những phút yếu lòng mà ngoại tình với người đàn ông khác. Không thể tha thứ, anh Thắng quyết định làm đơn ra tòa.

Vì sao TPHCM và Hà Nội có tỷ lệ ly hôn cao nhất nước?

Từng tư vấn cho nhiều cặp đôi khi đối diện với nguy cơ hôn nhân tan vỡ, Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Tâm, Công ty Ứng dụng Khoa học Tâm lý Hồn Việt (TPHCM) chia sẻ, áp lực tài chính, chi phí sinh hoạt đắt đỏ ở TPHCM và Hà Nội là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tỷ lệ ly hôn cao.

Tình trạng buôn bán ế ẩm, khó khăn khi tìm việc làm, mất việc do sự phát triển của công nghệ… dẫn tới sự khủng hoảng về tài chính, công việc kéo theo khủng hoảng trong mối quan hệ hôn nhân.

Tiến sĩ - luật sư Đặng Văn Cường nhận định, tỷ lệ ly hôn hiện nay cao hơn trước, đặc biệt ở các thành phố lớn do nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là sự thay đổi quan niệm về hôn nhân, văn hóa và quyền tự do cá nhân.

"Xã hội hiện đại đề cao quyền tự quyết trong hôn nhân, không còn đặt nặng định kiến ly hôn như trước đây", luật sư Cường chia sẻ.

Cũng theo luật sư này, trước đây, khi văn hóa làng xã còn chi phối mạnh, quan hệ xã hội đơn giản hơn, các cá nhân thường kết hôn trong cùng làng, phạm vi hẹp, mâu thuẫn ít xảy ra. Ly hôn bị coi là cấm kỵ, ảnh hưởng đến danh dự gia đình, dòng họ.

Phụ nữ ly hôn thường bị kỳ thị, khó tái hôn, nên chấp nhận sống trong hôn nhân không hạnh phúc. Dù bạo lực gia đình phổ biến, nhiều người vẫn cam chịu vì áp lực cộng đồng.

Cha mẹ cũng không chấp nhận con cái ly hôn, sợ điều tiếng làng xóm nên tìm cách giữ con trong hôn nhân, dù không hạnh phúc. Do đó, tỷ lệ ly hôn thấp, chỉ xảy ra trong trường hợp vợ chồng sống xa nhau hoặc mâu thuẫn nghiêm trọng.

Ngày nay, tỷ lệ ly hôn tăng do ba yếu tố chính. Thứ nhất, mâu thuẫn gia đình nhiều hơn vì lối sống, quan niệm tình yêu và hôn nhân thay đổi. Thứ hai, nhiều người thiếu kỹ năng giải quyết xung đột, chưa sẵn sàng cho hôn nhân. Thứ ba, quan niệm về hôn nhân cởi mở hơn, ly hôn không còn bị kỳ thị.

"Xã hội hiện đại mở rộng mối quan hệ, không còn giới hạn trong phạm vi làng xã. Cả nam và nữ đều có nhiều cơ hội tiếp xúc với người khác ngoài vợ hoặc chồng, dễ dẫn đến so sánh và cám dỗ. Nếu thiếu bản lĩnh, ngoại tình có thể xảy ra, trở thành nguyên nhân chính dẫn đến ly hôn", luật sư Cường cho hay.

Trước đây, ly hôn đồng nghĩa mất cơ hội tìm kiếm hạnh phúc, nhưng nay nhiều người có thể có cuộc hôn nhân tốt hơn sau chia tay. Quan niệm cởi mở này khiến nhiều người sẵn sàng kết thúc hôn nhân để tìm kiếm hạnh phúc mới.

Cha mẹ cũng thay đổi cách nhìn về hôn nhân của con cái. Nếu trước kia họ ngăn cản ly hôn để tránh điều tiếng, nay nhiều bậc phụ huynh ủng hộ con rời khỏi cuộc hôn nhân không hạnh phúc, thậm chí chủ động khuyên chia tay khi bị tổn thương.

Đặc biệt, quan niệm của phụ nữ hiện đại thay đổi mạnh mẽ. Không còn ràng buộc bởi "tam tòng, tứ đức", họ ưu tiên bản thân hơn, mong muốn được yêu thương, tôn trọng. Phụ nữ ngày nay sẵn sàng ra đi nếu chồng không chung thủy hoặc gia đình chồng không tôn trọng mình.

"Hơn 60% trường hợp ly hôn tôi tư vấn là do phụ nữ chủ động đứng đơn", ông Cường cho biết.

Tỷ lệ ly hôn ở thành phố cao hơn ở nông thôn do luật sư Cường lý giải. Trước hết, dân số thành thị đông hơn, dẫn đến số vụ ly hôn nhiều hơn. Bên cạnh đó, ở đô thị, những ràng buộc lễ giáo phong kiến ít hơn, tư duy về quyền tự do cá nhân mạnh mẽ hơn, và môi trường xung quanh có nhiều người độc thân hoặc đã ly hôn, khiến việc ly hôn trở nên bình thường hơn.

Ngược lại, ở nông thôn, gia đình, họ hàng và cộng đồng có ảnh hưởng lớn. Người dân thường chịu tác động từ văn hóa truyền thống, đề cao sự hy sinh vì con cái. Hơn nữa, cơ hội tái hôn ở vùng quê ít hơn, khiến nhiều người có xu hướng duy trì hôn nhân dù không hạnh phúc.

Thủ tục ly hôn ở thành phố cũng đơn giản hơn, có thể nhờ luật sư xử lý nhanh chóng. Trong khi đó, ở nông thôn, sự e ngại và thiếu hỗ trợ pháp lý khiến nhiều người chấp nhận sống trong một cuộc hôn nhân không như mong muốn.

"Hôn nhân pha lê", làm sao để giữ gìn hạnh phúc?

Theo luật sư Đặng Văn Cường, tỷ lệ ly hôn ở người trẻ, đặc biệt trong 5 năm đầu hôn nhân, rất cao. Nhiều người gọi đây là các cuộc "hôn nhân pha lê". Khi yêu, mọi thứ đều đẹp đẽ, chưa chịu áp lực kinh tế, con cái hay trách nhiệm gia đình. Nhưng sau kết hôn, họ đối mặt với tài chính, quan hệ hai bên, ghen tuông, nuôi dạy con cái. Nếu thiếu chín chắn, không kiểm soát cảm xúc và kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, hôn nhân dễ đổ vỡ.

Một yếu tố khác là sự thay đổi tâm lý của phụ nữ sau sinh. Nhiều người trở nên nhạy cảm, dễ ghen tuông, cảm thấy bị bỏ rơi, trong khi một số nam giới thiếu trách nhiệm, thậm chí ngoại tình khi vợ mang thai hoặc bận rộn chăm con. Cùng với quan điểm cởi mở về ly hôn, nhiều người chọn chấm dứt hôn nhân thay vì cố gắng hàn gắn.

Để duy trì một cuộc hôn nhân bền vững, luật sư Cường cho rằng, các cặp đôi cần chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi kết hôn, xây dựng tình yêu dựa trên sự thấu hiểu và trách nhiệm, thay vì chỉ dựa vào cảm xúc nhất thời.

Theo thạc sĩ Nguyễn Thị Tâm, một cuộc hôn nhân muốn bền vững đòi hỏi 2 người phải nỗ lực yêu thương nhau, cùng nhau vun bồi cảm xúc tích cực. Đôi khi người vợ chỉ cần quan tâm đến những món khoái khẩu của chồng để nấu cho chồng những bữa ăn ngon, chồng để ý xem vợ đi làm có mệt không mà phụ vợ đón con, nấu cơm,  mua thuốc… Những câu nói, hành xử chân thành sẽ khiến cho người kia trân trọng cuộc sống hôn nhân. 

Bên cạnh đó, mỗi người cần không ngừng hoàn thiện, phát triển bản thân để giữ được sự tôn trọng trong mắt người kia. Đây là một thách thức lớn với mỗi cá nhân bởi cuộc sống hôn nhân có nhiều lo toan đôi khi khiến mỗi người lơ là với chính bản thân mình.

Một điều quan trọng khác là mỗi người phải có trách nhiệm trong đời sống hôn nhân, việc đóng góp kinh tế thể hiện trách nhiệm và vun bồi hạnh phúc gia đình.