“Thần đèn” 8X và hậu trường những phi vụ nâng nhà bạc tỷ, di dời chục mét

"Thần đèn" là ai?

Một ngày đầu tháng 6, phóng viên Dân trí gặp anh Nguyễn Minh Tài (SN 1988, TPHCM) khi anh đang giám sát một công trình ở huyện Hóc Môn (TPHCM). Căn nhà lầu ba tầng, mới xây xong chưa đầy 3 tháng với chi phí hơn 3 tỷ đồng, phải di dời do xây nhầm ranh đất, không thể hoàn công, cũng chẳng thể bán.

“Thay vì đập bỏ nhà mới xây, chủ nhà chỉ cần bỏ ra khoảng 500 triệu đồng để di dời, rồi thêm khoảng 300 triệu đồng nữa hoàn thiện lại là xong. Tổng lại chỉ hơn 1/4 chi phí xây mới, mà không mất đi công trình”, anh Tài chia sẻ.

Cả đội thợ gần chục người của công ty do anh Tài làm giám đốc đang chuẩn bị cho giai đoạn đẩy nhà sang vị trí mới. Đây là một trong 3 công trình anh đang thực hiện di dời cùng một lúc ở Bình Dương, Vũng Tàu và Hóc Môn (TPHCM). Mỗi công trình đều đòi hỏi mức độ can thiệp kỹ thuật khác nhau, nhưng đều chung một yêu cầu là phải tuyệt đối chính xác.

Trong đó, công trình gây chú ý gần đây nhất của “thần đèn” Nguyễn Minh Tài là căn nhà ba tầng, một tầng mái, rộng 400m2 và nặng xấp xỉ 1.000 tấn, nằm sát nút giao Tân Vạn (thành phố Dĩ An, Bình Dương).

Ngôi nhà được xây dựng từ hơn 20 năm trước trên khu đất 1.000m2, nay buộc phải di dời để bàn giao mặt bằng cho đại dự án Vành đai 3 TPHCM – tuyến giao thông trọng điểm có vốn đầu tư gần 75.400 tỷ đồng.

Chủ nhà quyết giữ lại phần công trình chính và di dời lùi vào 40m, nâng cao thêm 1,7m. Toàn bộ quá trình phải đảm bảo giữ nguyên kết cấu nhà, không bong tróc sơn tường, không nứt trần, không xô lệch hệ thống điện nước.

Đội thi công phải ép 100 tim cọc, xây 24 chân cột với tiết diện 60cm2, dùng hệ thống kích thủy lực và hàng trăm thanh sắt dầm chịu lực để “bê” tòa nhà.

Chỉ tay về những con đội bằng sắt đang được kê khéo léo dưới chân nhà, anh Tài giải thích: “Khi công nghệ chưa phổ biến, những lần nâng chỉnh, di dời nhà cửa đều được quây tôn, phủ bạt kín mít để "giấu nghề" và chỉ có những người liên quan mới được vào công trình.

Đến khi dỡ ra thì mọi người đã thấy nhà nghiêng được nắn thẳng, nhà lún được nâng cao hoặc cả căn nhà nằm ở vị trí mới. Nhiều người không hiểu, cứ tưởng đó là bùa phép gì ghê gớm, nên gọi là "thần đèn". Thực tế, đó là một công việc kỹ thuật, cần sự tính toán khoa học, chuẩn xác".

Anh cho biết, nghề này không có trường lớp nào cụ thể, hầu như là kinh nghiệm thực tế từ các công trình. Anh kể: “Thời gian đầu, để có khách và lấy tiếng, chúng tôi phải nhận những công trình với giá thấp. Có những lần tính toán sai tiến độ khiến dự án kéo dài, kéo theo tiền nhân công tăng, vật tư tăng giá, công ty lỗ nặng. Tôi cũng từng nản chí, nghĩ tới việc bỏ nghề".

Tuy nhiên, từ năm 2020, công việc ổn định hơn, khách hàng hiểu rõ hơn về nghề, công ty anh cũng bắt đầu có bảng giá cụ thể, vận hành hiệu quả hơn.

“Nghề này không ai dạy, cũng không dễ học. Nhưng nếu đã dấn thân rồi thì phải đi đến cùng. Khi nhìn thấy một căn nhà được "cứu" khỏi nguy cơ đập bỏ, đứng vững lại, sáng đèn lên như chưa hề có sự cố, hay khi nhìn chủ nhà xúc động khi cơ ngơi của mình vẫn đứng vững, đó là điều hạnh phúc nhất với những người làm nghề như tôi", anh Tài nói.

Giải mã công việc của "thần đèn"

Không chỉ di dời những ngôi nhà cả ngàn tấn, anh Tài và đội ngũ của mình còn nhiều lần đảm nhận nhiệm vụ “nâng” cả một gia tài ký ức, tức những ngôi nhà gắn bó với một đời người hoặc mang giá trị lịch sử, tâm linh đặc biệt.

Theo anh, mọi công trình đều bắt đầu bằng việc khảo sát nền móng cũ, xác định rõ loại móng (đơn, băng, bè hay ép cọc), cùng với địa chất, kết cấu nhà... từ đó mới lên được phương án thi công và bảng báo giá sơ bộ.

Sau đó, các kỹ sư sẽ “phẫu thuật ngầm”, tức đào quanh chân cột, cắt móng, tạo hệ dầm. Đội kỹ thuật sẽ lót ván trượt, con lăn, đưa toàn bộ căn nhà lên hệ thống vận chuyển. Khi ngôi nhà đã “nằm gọn” trên các đường trượt, hệ thống kích thủy lực sẽ kéo từ từ từng đoạn.

^{Hệ thống kích thủy lực và con lăn dùng dịch chuyển tòa nhà (Ảnh: Xuân Đoàn).}

Anh Tài cho biết, mỗi công trình đều cần kỹ sư chuyên trách, tổ trưởng kỹ thuật và thợ tay nghề cao. Họ đều là những người đã có thời gian dài gắn bó với công việc này.

Dù nhận nhiều công trình đặc biệt, anh Tài khẳng định, không phải công trình nào cũng nhận, yêu cầu nào cũng có thể làm.

“Có công trình tôi phải từ chối vì không đảm bảo an toàn hoặc chi phí xử lý nền móng vượt quá giá trị ngôi nhà, vừa tốn kém vừa tiềm ẩn rủi ro kỹ thuật", anh nói.

Nhưng đối với những ngôi nhà cổ, có giá trị tinh thần hoặc văn hóa, anh lại tìm cách gia cố kỹ, dồn toàn lực để giữ trọn công trình.

Có lần, anh nhận di dời một căn nhà hai tầng ở Nghệ An. Chủ nhà không chỉ muốn kéo đi hơn 70m mà còn nâng cao thêm một tầng khoảng 3m. “Tuy đó là một căn nhà bình thường, nhưng với gia chủ, đó là tâm huyết cả đời. Khi chúng tôi làm xong, ai cũng trầm trồ vì nhà vừa lạ, vừa đẹp mà kết cấu thì vững như mới xây”, anh kể.

^{Công trình di dời ngôi nhà hơn 70m và nâng cao 3m ở Nghệ An (Ảnh: Nhân vật cung cấp).}

Theo anh Tài, rủi ro nghề nào cũng có, tuy nhiên, với "thần đèn", mọi yếu tố đều được cân nhắc, tính toán kỹ khi còn trên bản vẽ. "Những rủi ro hay xảy ra nhất là lệch đà, rạn nứt, có thể xử lý được ngay. Tất cả đều được tính toán kỹ, lên bản vẽ rõ ràng và thực hiện từng bước như đã định", anh Tài nhấn mạnh.

Đằng sau những công trình đồ sộ

Với anh Tài, mỗi công trình đều mang một câu chuyện riêng, có công trình đòi hỏi kỹ thuật cao, có công trình khiến anh và cả đội nhớ mãi vì tình cảm đặc biệt từ gia chủ.

“Tôi nhớ nhất là lần nâng nguyên nhà thờ Giáo xứ Đồng Tâm ở Xuân Lộc (Đồng Nai), hay còn gọi là Nhà thờ đỏ, vào năm 2023. Đây là di tích hơn 50 năm tuổi, rộng hơn 1.000m2, nhưng vì nền thấp nên cứ mưa lớn là ngập”, anh Tài kể.

Điều khiến công trình này trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở quy mô mà còn ở sự phức tạp trong thủ tục.

“Do nhà thờ được xây dựng quá lâu, không còn lưu bản vẽ gốc nên chúng tôi phải đào móng để kiểm tra, rồi vẽ lại kết cấu trước khi tính phương án nâng. Đây là di tích nên chúng tôi phải cực kỳ cẩn thận, cả chính quyền địa phương cũng lúng túng vì chưa từng cấp phép cho ca nào như vậy”, anh nhớ lại.

^{Nhà thờ ở Xuân Lộc được đào móng để kiểm tra, sau đó vẽ lại kết cấu, thi công nâng toàn khối và trả lại công trình nguyên vẹn nhưng cao ráo hơn (Ảnh: Nhân vật cung cấp).}

Dù vậy, công trình hoàn tất suôn sẻ sau 2 tháng thi công. Sau khi hoàn thành, công trình đã được nâng cao thêm 1,4m, trông đồ sộ và vững chãi hơn, đặc biệt là thoát khỏi cảnh ngập nước mỗi mùa mưa đến.

Có lần, anh Tài nhận nâng cùng lúc 3 dãy nhà của trường học nằm trong vùng trũng, bị ngập triền miên dẫn đến hư hỏng, trôi đồ đạc, dụng cụ học tập.

“Công trình này chúng tôi làm trong đợt dịch Covid-19, tranh thủ lúc học sinh nghỉ học. Chi phí nâng toàn bộ gần 2 tỷ đồng, nếu xây mới thì phải mất gấp 4–5 lần và thời gian cũng phải hơn nửa năm”, anh cho biết.

Khó khăn lớn nhất, theo anh Tài, lại đến từ khâu thủ tục và tâm lý người dân. Không ít lần, gia chủ ban đầu còn nghi ngờ, lo sợ, thậm chí can ngăn lẫn nhau. Như một đôi vợ chồng trẻ ở Phú Hòa (Bình Dương), người vợ là giáo viên, chồng làm kinh doanh, muốn di dời ngôi nhà hai tầng khoảng 100m2, nhưng cả hai không tìm được tiếng nói chung.

“Chị vợ thì gần như mất ăn mất ngủ suốt thời gian làm. Bạn bè ai cũng nói ra nói vào, sợ nhà nứt, đổ. Nhưng đến khi hoàn tất, nhà được kéo về vị trí mới mà vẫn an toàn, chị ấy rất xúc động. Họ mời cả đội thợ một bữa ăn thịnh soạn. Những khoảnh khắc đó khiến tôi tin là mình chọn đúng nghề”, anh Tài chia sẻ.

Anh cho rằng, hiện nay nhu cầu xử lý nghiêng và di dời nhà rất lớn, đặc biệt là ở các địa phương đang mở rộng hạ tầng. “Không phải nhà nào nghiêng là có thể đập đi xây lại được. Có căn nằm ở lô góc, được xây cách đây 20 năm, giờ xây lại thì không xin được giấy phép hoặc bị trừ diện tích lộ giới. Còn xử lý nghiêng thì vẫn giữ được diện tích, kết cấu”, anh phân tích.