Bức ảnh Đại tá Tư Cang 49 năm trước được "hồi sinh" và hậu trường xúc động

Bức ảnh đặc biệt về "bác Tư Cang"

Nguyễn Hữu Trường - sinh viên năm cuối Đại học FPT - vẫn nhớ như in khoảnh khắc cùng 3 người bạn là Tô Viết Phước Khôi, Nguyễn Thị Ngọc Trâm và Nguyễn Hoàng Nguyên Khang ngồi lại, lật giở những trang sử cũ, phục dựng từng khung hình đã nhuốm màu thời gian, rồi kể lại theo cách riêng của thế hệ trẻ bằng một niềm kính trọng vô bờ bến.

Khi bức ảnh Đại tá Nguyễn Văn Tàu (SN 1928) - tức Đại tá Tư Cang - Nguyên Cụm trưởng Cụm tình báo H.63 - hiện ra rõ nét trước mắt, Hữu Trường cùng những người bạn không khỏi nghẹn ngào.

Theo đó, bức ảnh về Đại tá Tư Cang mà nhóm của Hữu Trường phục dựng được chụp năm 1976. Thời điểm đó, vợ, con gái và cháu ngoại ông lên thăm doanh trại khi ông giữ cương vị Chính ủy Trung đoàn 316 (sau 30/4/1975, Lữ đoàn 316 thu hẹp quy mô thành Trung đoàn), đơn vị trấn giữ biên giới Bình Long. 

Bức ảnh Đại tá tình báo Tư Cang bên gia đình trước và sau khi phục chế (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Trong sự nghiệp hoạt động cách mạng, vị Đại tá tình báo lừng lẫy Tư Cang chỉ được ở trọn vẹn bên người vợ thân yêu vài tháng ngắn ngủi, sau đó là 28 năm biệt tích, xa gia đình.

Những năm làm chỉ huy cụm tình báo, ông đổi tên, sống với nhiều vỏ bọc để che giấu thân phận, chưa từng ghé thăm nhà dù gần trong gang tấc. Lúc đoàn tụ vợ con, Đại tá Tư Cang 47 tuổi, lần đầu bế cháu ngoại trên tay...

Cũng chính vì cuộc đời thăng trầm của vị Đại tá là thế, nên khi bắt tay vào phục dựng hình ảnh của ông, nhóm sinh viên cho rằng mình đã may mắn được "chạm" vào một ký ức lịch sử quý giá.

"Phục dựng bức ảnh của Đại tá Tư Cang, đồng thời lắng nghe câu chuyện ông đoàn tụ gia đình sau 28 năm hoạt động bí mật, chúng tôi không nén được cảm xúc. Khoảnh khắc ấy không có cờ hoa, không pháo nổ, chỉ có cái ôm siết chặt và niềm hạnh phúc của một người cha, một người chồng.

Với chúng tôi, bác Tư Cang không chỉ là một nhân vật lịch sử, mà là một biểu tượng của sự hy sinh thầm lặng", Hữu Trường nói về bức ảnh.

Khi bức ảnh trắng đen của Đại tá Tư Cang được "hô biến" bằng công nghệ hiện đại, trở thành bức ảnh sắc nét, có màu sống động hơn, cũng chính là lúc Hữu Trường tin rằng: "Lịch sử không chỉ cần được kể lại mà cần được lắng nghe bằng tất cả sự tôn kính".

"Chúng tôi có một nguyên tắc rất rõ khi phục dựng hình ảnh: Cảm xúc phải chạm, nhưng không được vượt quá sự thật. Không thêm thắt cho đẹp, không dùng hiệu ứng lấp lánh nếu điều đó không có thật trong câu chuyện", anh nói.

"Công nghệ phục dựng ký ức, nhưng trái tim mới làm sống dậy lịch sử"

Không chỉ riêng bức ảnh về Đại tá Tư Cang, mà nhiều lát cắt trong lịch sử, trong thời "mưa bom, bão đạn" cũng được nhóm sinh viên phục dựng. Thậm chí, nhiều bức ảnh trong quá khứ còn được áp dụng công nghệ để trở thành những thước phim chuyển động mượt mà, khiến nhiều người xúc động khi nhìn thấy.

Theo nhóm sinh viên, dự án phục dựng hình ảnh bằng công nghệ này không chỉ để kể về chiến tranh mà còn là hành trình của hòa bình, thống nhất và hồi sinh, được đặt tên là "Sao Đầu Mũ".

Nguyễn Hữu Trường chia sẻ, tên gọi "Sao Đầu Mũ" bắt nguồn từ một câu nói của Đại tướng Phan Văn Giang: "Trên đầu đội mũ có sao, vai đeo quân hàm, nặng gánh với nước non, bảo vệ vững chắc Tổ quốc".

Với anh, ngôi sao ấy không chỉ là hình ảnh quân trang mà là biểu tượng của lý tưởng, niềm tin và trách nhiệm. 

Dự án sử dụng hàng loạt công nghệ hiện đại để "hồi sinh" ảnh đen trắng thành hình ảnh chuyển động, sắc nét. Dù vậy, Hữu Trường khẳng định "công nghệ chỉ là công cụ - cảm xúc và sự tôn kính mới là cốt lõi" trong dự án này.

Nói về quá trình phục dựng những bức ảnh lịch sử, Hữu Trường cho biết mỗi bức ảnh sau khi phục dựng, nhóm đều cẩn thận đem đối chiếu với người thân của nhân vật hoặc so sánh với tài liệu gốc.

Không ai trong nhóm tự cho mình quyền "thêm thắt" vào lịch sử. Họ không đứng ra kể thay, mà chỉ làm người kết nối để quá khứ được lên tiếng bằng chính hình ảnh và ký ức chân thật nhất.

Hình ảnh anh hùng Nguyễn Văn Trỗi sau khi phục chế (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Những tấm ảnh được phục dựng sắc nét, vượt xa kỳ vọng của Hữu Trường và những người bạn khi ngay chính các cựu chiến binh đã rất xúc động khi nhìn thấy mình trong hình ảnh thời trẻ.

"Các sinh viên lần đầu thấy "lịch sử không khô khan". Có người rủ ông ngoại cùng xem, để rồi lần đầu thấy ông khóc khi kể về những ngày đi đánh giặc. Một cô giáo ở trường THPT cũng đã xin phép chúng tôi được sử dụng video của nhóm trong tiết học", Hữu Trường tâm sự.

Không dừng lại ở đó, nhóm cũng bắt đầu hợp tác với các trường học, bảo tàng và đơn vị lưu trữ để đưa lịch sử trở thành một trải nghiệm tương tác, cảm xúc, thay vì chỉ là những trang sách tĩnh lặng.

Từ ý tưởng cho đến từng khung hình, từ bức ảnh phục dựng, Nguyễn Hữu Trường và những người bạn đã kiên trì theo đuổi một câu hỏi tưởng chừng đơn giản: "Nếu không phải chúng tôi, thì ai sẽ kể lại câu chuyện của những người "không ai nhớ mặt đặt tên, nhưng đã làm nên đất nước"".