Nút giao An Phú: Điểm nghẽn trên đường nối TPHCM - sân bay Long Thành

"Vào cuối tuần, mỗi lần lái xe từ hầm Thủ Thiêm đến nút giao An Phú, tôi ngó ứng dụng Google Maps và thấy một màu đỏ đậm. Không chỉ ùn ứ bình thường mà là kẹt cứng", ông Trần Thắng, giảng viên dạy lái ô tô có hơn 10 năm kinh nghiệm tại TPHCM, chia sẻ với phóng viên.

Gần đây, vị tài xế càng ngán ngẩm khi nghe tin nút giao An Phú chậm tiến độ, có thể phải chờ đến cuối năm 2026 mới hoàn thành.

"Cửa ải" đầu tiên trên đường đến sân bay Long Thành

Trao đổi với phóng viên Dân trí, lãnh đạo Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng khẳng định việc hoàn thành nút giao An Phú vào cuối năm nay là đặc biệt quan trọng để nối thông tuyến đường bộ từ trung tâm TPHCM đến sân bay Long Thành.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM, nút giao quan trọng này đang chậm tiến độ 12 tháng, dự kiến đến cuối năm 2026 mới hoàn thành.

Theo ông Trần Thắng, tình trạng kẹt xe tại nút giao An Phú là "nỗi ám ảnh" với các tài xế, đồng thời cũng là bài thực hành "gian khổ nhưng thiết thực" của các học viên lái xe. Việc rào chắn để thi công nút giao An Phú không chỉ gây kẹt xe mà còn làm gia tăng nguy cơ tai nạn giao thông, bởi xe cộ phải chuyển làn, chèn ép nhau để tránh các lô cốt".

"Tôi có nhiều người quen làm doanh nghiệp vận tải tại cảng Cát Lái. Nút giao An Phú khiến họ "khóc hết nước mắt". Thi công chậm thêm một ngày là thêm thiệt hại cho doanh nghiệp và xã hội", ông Thắng chia sẻ.

Vị giáo viên cho biết khi sân bay Long Thành được đưa vào khai thác, nhóm hành khách trung chuyển từ sân bay Tân Sơn Nhất đến sân bay Long Thành nhiều khả năng phải "chịu trận" tại nút giao này.

"Nhiều lần kèm học viên lái xe từ trung tâm TPHCM đi Long Thành, tôi xác nhận hành trình tốn đến 5 tiếng là có thật. Trong đó, riêng việc "bò" qua nút giao An Phú vào ngày cuối tuần tốn 2 giờ", ông Thắng chia sẻ.

Vừa qua, Ban Giao thông TPHCM (chủ đầu tư nút giao An Phú) đã thông xe hầm chui HC1-01, nhánh hầm đầu tiên của dự án. Hạng mục được kỳ vọng giải quyết phần nào áp lực giao thông tại nút giao. Tuy nhiên, lượng xe sử dụng hầm chui này chưa nhiều.

Ông Thắng đánh giá hầm chui HC1-01 khi vận hành đơn lẻ thì không mang nhiều ý nghĩa trong việc giảm kẹt xe tại nút giao An Phú.

Thậm chí, hầm chui này còn làm phát sinh xung đột giao thông do dòng xe đi lên từ hầm chui có xu hướng "cắt mặt" 5 làn xe trên đường Mai Chí Thọ để rẽ phải vào cao tốc TPHCM - Long Thành. 

Cần chế tài mạnh với nhà thầu chây ỳ

Trao đổi với phóng viên Dân trí, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài Nguyên và Môi trường TPHCM, cho rằng, dự án nút giao An Phú đang ở giai đoạn cần tăng cường vai trò giám sát và quản lý Nhà nước.

"Sở Xây dựng TPHCM là đơn vị chủ quản, phải thể hiện rõ hơn vai trò quản lý, phải chủ động túc trực tại công trình trọng điểm như nút giao An Phú thì mới đẩy được tiến độ", ông Thuận chia sẻ.

Theo chuyên gia, giải pháp tăng ca, vượt nắng thắng mưa... thường được nhắc đến. Tuy nhiên, nếu điểm nghẽn không được khơi thông thì đó chỉ là khẩu hiệu hình thức. Nguyên nhân chính gây chậm trễ là thiếu vật tư, yếu kỹ thuật hay vốn không đủ... cần xác định rõ.

Ông Thuận cho biết, Nhà nước chủ trương cấm chia nhỏ gói thầu, nhưng nhiều dự án lại đang đấu thầu theo liên danh để "lách". Mỗi liên danh gồm nhiều nhà thầu, dẫn đến tình trạng nhà thầu yếu kém cùng tham gia, kéo lùi tiến độ.

"Chủ đầu tư phải yêu cầu nhà thầu chính loại bỏ các nhà thầu phụ kém năng lực, tự tìm đối tác có năng lực để tiếp tục triển khai dự án", TS Phạm Viết Thuận nêu giải pháp.

Phân tích về công tác quản lý dự án tại nút giao An Phú, một kỹ sư, cựu cán bộ có nhiều năm quản lý dự án giao thông tại các tỉnh phía Nam, nhận định dự án chậm tiến độ sẽ dẫn tới đội vốn. Qua thời gian, giá nguyên vật liệu tăng cao, chi phí bị đội lên... khiến nhà thầu thiếu động lực đẩy nhanh tiến độ.

"Chủ đầu tư nút giao An Phú cần tính tới biện pháp chấm dứt hợp đồng, tịch thu bảo lãnh hợp đồng nếu nhà thầu chây ỳ, không đảm bảo tiến độ", vị kỹ sư chia sẻ. Ông cho biết, khoản bảo lãnh là tài sản lớn của nhà thầu, được chủ đầu tư sử dụng như công cụ "làm tin".

Ngoài chế tài tịch thu tiền bảo lãnh, Ban Giao thông TPHCM còn có thể thực hiện biện pháp "cấm cửa", không cho nhà thầu đó tham gia các dự án tương lai trên địa bàn TPHCM. Với các nhà thầu lớn, đây là chế tài đánh thẳng vào uy tín cũng như cơ hội làm ăn tại địa bàn.

"Tóm lại, chủ đầu tư vẫn còn các công cụ để đốc thúc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ. Nếu làm quyết liệt, dự án vẫn có thể về đích cuối năm nay như yêu cầu của lãnh đạo TPHCM", vị chuyên gia nhận định.