Gần 50 triệu thửa đất trên cả nước sẽ được thu thập, cập nhật dữ liệu

Ông Mai Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) trao đổi với phóng viên Dân trí về chiến dịch 90 ngày (từ ngày 1/9 đến 30/11) làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất; số hóa, quét giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) và tạo lập dữ liệu của chủ sử dụng nhà đất.

Tạo lập cơ sở dữ liệu đất đai đồng bộ, thống nhất, dùng chung cả nước

Thưa ông, tại sao Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Bộ Công an đặt ra kế hoạch 90 ngày triển khai chiến dịch làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai toàn quốc vào thời điểm này?

- Chiến dịch này thể hiện ý chí, quyết tâm chính trị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an và các địa phương để hiện thực hóa quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 57-NQ/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; sự chỉ đạo quyết liệt, cụ thể và sát sao của Ban chỉ đạo Trung ương và Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong đó, hoạt động xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi số quốc gia.

Trong bối cảnh hiện nay, khi tổ chức sắp xếp mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thì các nhiệm vụ cụ thể về đất đai được chuyển giao về xã/ phường/đặc khu là rất lớn đòi hỏi phải có cơ sở dữ liệu để các địa phương có đầy đủ công cụ quản lý và giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp trên môi trường điện tử.

Sau chiến dịch này sẽ tạo lập cơ sở dữ liệu đất đai đồng bộ, thống nhất, dùng chung làm công cụ cho công tác quản lý nhà nước thuận lợi, nhanh chóng, chính xác, minh bạch và rõ trách nhiệm.

Mục tiêu và nhiệm vụ chính của chiến dịch là gì, thưa ông?

- Chiến dịch sẽ hướng tới ba mục tiêu trọng tâm. Thứ nhất, tạo nền tảng để phát triển Chính phủ điện tử và công cụ nền tảng, hiện đại để quản lý nhà nước về đất đai. Các cấp, ngành có đầy đủ thông tin nhanh chóng, chính xác để kịp thời ra quyết định chỉ đạo điều hành một cách minh bạch, hiệu quả, rõ trách nhiệm.

Thứ hai, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công về đất đai; cải cách và giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho người dân, doanh nghiệp trên môi trường điện tử.

Thứ ba, kết nối, chia sẻ và đồng bộ Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai được với Cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu các ngành khác nhằm vận hành thông suốt giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị, khai thác và sử dụng có hiệu quả tài nguyên số, dữ liệu số.

Để đảm bảo cơ sở dữ liệu đất đai được sử dụng và vận hành thông suốt ngay trong và sau quá trình triển khai chiến dịch đòi hỏi phải đảm bảo nhiều yêu cầu tối thiểu. Trong đó cơ sở dữ liệu được xây dựng phải “đúng - đủ - sạch - sống - thống nhất - dùng chung”; bảo đảm sự đồng bộ, phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai phải được đồng bộ, tập trung, thống nhất về Trung ương, kết nối chia sẻ trong toàn bộ hệ thống chính trị, xuyên suốt giữa Chính phủ và các cơ quan Đảng, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, TAND, VKSND.

Dữ liệu về đất đai phải được làm sạch, thống nhất theo quy chuẩn kỹ thuật của Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Bảo đảm tuyệt đối về an toàn thông tin, an ninh mạng trong quá trình tổ chức triển khai xây dựng, hoàn thiện, vận hành và kết nối, chia sẻ dữ liệu…

Khối lượng, nhiệm vụ đã được xác định rõ trong chiến dịch. Đó là toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai đã được xây dựng qua các thời kỳ; thu thập, số hóa tạo lập dữ liệu đối với giấy chứng nhận (đất ở, nhà ở) đã cấp qua các thời kỳ nhưng chưa được xây dựng, tạo lập cơ sở dữ liệu.

Để thực hiện các mục tiêu, yêu cầu đó, chúng tôi đã xác định 4 nhóm nội dung cần phải tiến hành: Nhóm thứ nhất sẽ hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai đã có; nhóm thứ hai, xây dựng dữ liệu đất ở, nhà ở đối với nơi đã cấp giấy chứng nhận nhưng chưa xây dựng, tạo lập cơ sở dữ liệu; nhóm thứ ba là đồng bộ, kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất, dùng chung; nhóm thứ tư, quản lý, vận hành cơ sở dữ liệu đất đai, dịch vụ công trực tuyến.

"Khó đến đâu gỡ đến đó"

Cơ sở hạ tầng quản lý đất đai ở 34 địa phương hiện nay có đáp ứng việc kết nối liên thông không?

- Đây là câu hỏi lớn được lãnh đạo Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm trước khi xây dựng chiến dịch.

Thực tế, hiện nay các địa phương đã và đang sử dụng hạ tầng và phần mềm tự có hoặc của các đơn vị cung cấp, hỗ trợ để xây dựng, cập nhật, quản lý và vận hành cơ sở dữ liệu đất đai. Tuy nhiên nó ở các mức độ khác nhau.

Chúng tôi đã tiến hành làm việc với các đơn vị cung cấp hạ tầng và phần mềm để tiến hành rà soát, trao đổi, thảo luận và thống nhất các nội dung cần được ưu tiên như tổ chức dữ liệu đất đai tại địa phương từ mô hình chính quyền 3 cấp sang mô hình 2 cấp, xây dựng các công cụ phát sinh để đảm bảo cập nhật.

Bên cạnh đó là chuyển đổi, đồng bộ dữ liệu đối với nơi có dữ liệu, xây dựng công cụ cập nhật với những nơi chưa có dữ liệu…

Các ông có nhận diện những khó khăn, vướng mắc có thể gặp phải khi thực hiện chiến dịch này?

- Ngay từ khi xây dựng kế hoạch chi tiết và qua tổng kết kinh nghiệm đã triển khai nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai thời gian vừa qua, chúng tôi nhận thấy có một số khó khăn, vướng mắc có thể sẽ gặp phải.

Đó là một số địa phương chưa quyết liệt, chú trọng, chưa coi đây là nhiệm vụ trọng tâm. Do đó, để triển khai thắng lợi chiến dịch đòi hỏi các cấp, ngành phải coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng, phải được ưu tiên, quan tâm tổ chức triển khai.

Đi liền với đó, nguồn nhân lực tổ chức triển khai ở một số cấp, ngành, địa phương nhất là cấp xã còn có những hạn chế do khối lượng nhiệm vụ phải thực hiện rất lớn và phức tạp. Thời gian thực hiện 90 ngày trong khi bộ máy tổ chức của đơn vị hành chính mới được kiện toàn.

Để có phương án xử lý nếu phát sinh những hạn chế, trong quá trình triển khai các địa phương cần huy động nguồn nhân lực từ hệ thống chính trị như cán bộ từ các cơ quan chức năng về quản lý đất đai, công an, các tập đoàn đồng hành, các doanh nghiệp cung cấp hạ tầng và phần mềm cùng tham gia… 

Hơn nữa, có thể xuất hiện ở một số nơi, người sử dụng đất chưa thực sự quan tâm và tham gia có hiệu quả vào công tác cung cấp, xác thực thông tin. Do đó đòi hỏi tổ công tác ở địa phương phải có giải pháp cho từng trường hợp cụ thể, cũng như truyền thông sâu rộng để người sử dụng đất, chủ sở hữu nhà ở hiểu rõ về mục đích và ý nghĩa của việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai.

Như Thủ tướng thường xuyên chỉ đạo “khó khăn ở đâu tháo gỡ ở đó, vướng mắc ở cấp nào thì cấp đó giải quyết”, quan điểm chỉ đạo đã rõ, vấn đề là phải làm, quyết tâm làm, khó đến đâu gỡ đến đó, khó ở chỗ nào, ở cấp nào sẽ có giải pháp cụ thể để tháo gỡ theo nguyên tắc vừa chạy vừa xếp hàng.

Đối với các hộ gia đình chưa được cấp sổ đỏ, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì có thu thập thông tin không?

- Phạm vi chiến dịch hướng tới toàn bộ dữ liệu đất đai đã được xây dựng qua các thời kỳ và tạo lập dữ liệu đối với đất ở, nhà ở đã được cấp sổ đỏ nhưng chưa xây dựng cơ sở dữ liệu dạng số.

Với khối lượng nhiệm vụ nằm ngoài kế hoạch này vẫn sẽ được thực hiện thường xuyên. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn địa phương đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, đảm bảo đến năm 2026 có cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đồng bộ, thống nhất được kết nối, chia sẻ với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác thống nhất, dùng chung.

Người dân nên đồng hành, cùng hỗ trợ

Vừa qua người dân ở Hà Nội phản ánh bị yêu cầu photo công chứng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) để nộp cho UBND phường gây phiền hà. Có phải tất cả các trường hợp có sổ đỏ đều phải photo công chứng nộp cho xã, phường hay không?

- Như tôi đã nói ở trên, mục tiêu và yêu cầu của chiến dịch phải hoàn thiện được bộ dữ liệu chất lượng, thống nhất, dùng chung. Tuy nhiên, do nhiều lý do khác nhau từ công tác quản lý và thể chế chính sách qua các thời kỳ, sự phát triển của khoa học công nghệ và một phần từ người sử dụng đất khi thực hiện quyền chưa đúng quy định như tự ý chuyển mục đích, giao dịch đất đai và tài sản gắn liền với đất bằng giấy tờ viết tay, chưa xác lập thừa kế…

Vì vậy, việc thu thập thông tin để làm đúng, làm đủ, làm sạch dữ liệu đất đai đòi hỏi cần có sự tham gia của cả hệ thống và giai tầng, trong đó có người đang sử dụng đất, người sở hữu tài sản gắn liền với đất để cung cấp thông tin và xác thực thông tin.

Vấn đề đặt ra ở đây là công tác chuẩn bị, phương thức tổ chức triển khai. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã biên soạn đầy đủ các tài liệu hướng dẫn và quy trình nghiệp vụ để các địa phương áp dụng.

Trong đó, để chuẩn bị cho nhiệm vụ thu thập thông tin thì các cơ quan có chức năng đang quản lý hồ sơ đất đai và cơ sở dữ liệu phải thực hiện tổng hợp và phân loại dữ liệu thành 3 nhóm: (1) dữ liệu đang sử dụng được, đảm bảo “đúng - đủ - sạch - sống”; (2) dữ liệu cần làm đúng, làm đủ, bổ sung và xác thực thông tin của người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất; (3) dữ liệu không sử dụng được, cần phải xây dựng mới.

Bộ Công an sẽ cung cấp công cụ để người sử dụng đất có thể cung cấp, kiểm tra thông tin trực tuyến. Như vậy, tổ công tác chỉ tập trung thu thập thông tin của người sử dụng đất thuộc nhóm 2 và nhóm 3, đồng thời người dân chỉ cung cấp cho tổ công tác bản sao giấy chứng nhận mà không phải công chứng.

Sau khi thu thập thông tin và tạo lập dữ liệu, người sử dụng đất có thể kiểm tra, xác thực thông tin chủ sử dụng đất ở, nhà ở qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thông qua tiện ích trên ứng dụng VNeID.

Việc rà soát, phân loại 49,7 triệu thửa đất tại 2.342 đơn vị cấp xã sẽ được thực hiện khoa học, hợp lý để có thông tin đầy đủ, chuẩn xác.

Hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia được đồng bộ từ cơ sở dữ liệu của 34 tỉnh, thành phố sẽ giúp giảm thủ tục hành chính, đơn giản hóa giấy tờ ra sao?

- Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai được hoàn thiện sẽ có rất nhiều ưu điểm cho công tác quản trị đất đai, công tác chỉ đạo, điều hành của các cấp, các ngành, cho người dân và doanh nghiệp.

Nó sẽ tạo nguồn kinh tế số, xã hội số để phát triển Chính phủ điện tử và công cụ để quản trị nhà nước về đất đai, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, kiến tạo của các cấp, các ngành minh bạch, hiệu quả.

Chất lượng cung cấp dịch vụ công về đất đai sẽ được nâng cao. Giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho người dân, doanh nghiệp trên môi trường điện tử sẽ cắt giảm thủ tục hành chính, cắt giảm hồ sơ, giấy tờ và kiểm soát quá trình giải quyết.

Xin cảm ơn ông.