Trả lời phỏng vấn Dân trí, chuyên gia bóng đá kỳ cựu người Anh Steve Darby đưa ra quan điểm bóng đá Việt Nam cần coi trọng hơn nữa các cầu thủ Việt kiều và ngược lại, các cầu thủ hàng đầu trong nước phải trưởng thành hơn để ra nước ngoài thi đấu.

Thủ thành Filip Nguyễn đã hoàn tất thủ tục nhập quốc tịch Việt Nam và được điền tên vào danh sách sơ bộ 50 tuyển thủ đăng ký tham dự vòng chung kết Asian Cup 2023. Như vậy, có lẽ Đặng Văn Lâm sẽ có đối thủ nặng ký cho cuộc đua giành suất bắt chính tại đội tuyển Việt Nam?

- Tôi nghĩ rằng việc có hai thủ thành chất lượng cạnh tranh giành vị trí số một trong khung gỗ là điều quá tốt cho đội tuyển Việt Nam. Văn Lâm là thủ môn xuất sắc như cậu ấy đã thể hiện. Filip Nguyễn thì thực tình tôi chưa bao giờ quan sát cậu ấy thi đấu.

Tuy nhiên, hồ sơ và kinh nghiệm trận mạc của cậu ấy rất đỗi ấn tượng. Filip Nguyễn trưởng thành từ học viện bóng đá trẻ của CLB danh tiếng Sparta Prague và từng được triệu tập vào đội tuyển CH Séc tại vòng loại World Cup 2022. Bên cạnh đó, cậu ấy sở hữu hình thể tốt, cao 1m92, điều tối quan trọng với một thủ môn.

Để chinh phục danh hiệu, mọi đội bóng đều cần có một thủ thành xuất sắc. Ngoài ra, chúng ta cần nhìn vào thực tế khi tham dự các giải đấu hàng đầu châu lục như Asian Cup hay vòng loại World Cup, tuyển Việt Nam sẽ chỉ có một vài cơ hội hãn hữu để ghi bàn.

Quan trọng là nhiệm vụ giữ sạch mành lưới, đúng hơn là nhận càng ít bàn thua càng tốt. Bất kỳ bàn thắng hay bàn thua nào đều cực kỳ quan trọng với tuyển Việt Nam và việc giành chiến thắng với tỷ số 1-0 giá trị hơn rất nhiều một trận thua 3-4.

Quả thực, Filip Nguyễn hay Đặng Văn Lâm đều là những lựa chọn chất lượng cho vị trí thủ môn và đem đến tín hiệu tích cực. Vậy, làm sao để bóng đá Việt Nam có thể tận dụng tốt hơn nguồn nhân lực Việt kiều dồi dào này? Chẳng hạn trường hợp Jason Quang-Vinh Pendant, hậu vệ cánh trái của Quevilly-Rouen, cầu thủ đang chơi tại Ligue 2?

- Đầu tiên, bóng đá Việt Nam, thực chất là Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) cần chấp nhận và công nhận nguồn tài năng của các cầu thủ gốc Việt sinh trưởng tại nước ngoài quan trọng như cầu thủ lớn lên trên quê nhà. 

Điều quan trọng là họ vẫn mang trong mình dòng máu Việt Nam và sẵn sàng về quê hương để cống hiến cho bóng đá nước nhà. 

Cần nhìn vào thực tế rằng nhiều cầu thủ ngoại kiều vẫn mang trong mình lòng yêu nước nồng nàn và luôn sẵn sàng tận hiến cho quê hương, bản quán. Tôi có thể ví dụ như trường hợp tiền vệ Brendan Gan của Malaysia hay thủ thành Neil Etheridge của Philippines.

Tôi biết cộng đồng người Việt sinh sống tại nước ngoài rất đông đảo và trải khắp mọi nơi trên thế giới. Vì vậy, việc tìm kiếm tài năng gốc Việt ở nước ngoài có thể không chỉ áp dụng cho bóng đá nam mà cả bóng đá nữ. Có thể rất nhiều cô gái mang dòng máu Việt đang thi đấu cho các đội bóng trường đại học tại Mỹ.

Thế giới đang thay đổi, Việt Nam cần thích ứng nếu muốn phát hiện được nhiều nhất có thể các tài năng bóng đá mang dòng máu Việt trên khắp thế giới. Một ví dụ là hậu vệ Alexandra Huynh (Alexandra Bảo Yến Huỳnh), tuyển thủ quốc gia Australia.

Bóng đá Việt Nam cần xây dựng chiến lược "tìm kiếm tài năng " không chỉ trong nước mà cả cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Phải tìm kiếm những tài năng bóng đá có cha hoặc mẹ là người Việt Nam. Theo quy định của Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA), chỉ cần ông hoặc bà mang dòng máu Việt cũng đủ điều kiện để khoác áo đội tuyển quốc gia Việt Nam.

Bước tiếp theo là chỉ định những người có khả năng tìm kiếm tài năng bóng đá gốc Việt tại nước ngoài. Tôi nghĩ là nên chọn những người trẻ tuổi, thành thạo sử dụng internet và có khả năng tìm kiếm thông qua các trang mạng xã hội.

Ngoài ra họ còn đảm trách nhiệm vụ xây dựng mạng lưới liên lạc với người hâm mộ bóng đá ở khắp nơi trên thế giới để dò tìm cầu thủ mang dòng máu Việt Nam.

Việc này cần sự sâu sát và thân cận, bởi vì tại châu Âu đa số các cầu thủ mang họ cha là người châu Âu, nhưng có thể mẹ hoặc bà nội/ngoại là người Việt Nam, ví dụ như Yohan Cabaye, cựu tiền vệ của Newcastle, PSG và đội tuyển Pháp có bà nội là người Việt Nam.

Mở rộng vấn đề, vậy bóng đá Việt Nam liệu có nên "mở cửa" cho những cầu thủ nước ngoài nhập tịch? Thực tế thì một vài cầu thủ ngoại quốc từng được trao cơ hội khoác áo tuyển Việt Nam nhưng đều không để lại nhiều dấu ấn, nếu không muốn nói là gây thất vọng.

- Tôi tuyệt đối không ủng hộ sử dụng cầu thủ nước ngoài khoác áo đội tuyển quốc gia, bất chấp họ đủ điều kiện nhập quốc tịch sau thời gian dài cư trú. Tôi nghĩ một trong những tiêu chí quan trọng là tính dân tộc, dòng máu. Đó là chưa kể đến nguy cơ trục lợi từ việc nhập tịch để thi đấu cho đội tuyển quốc gia từ những tay môi giới cầu thủ.

Thời gian làm việc tại Singapore, đã có một số cầu thủ tại đội bóng tôi dẫn dắt đủ điều kiện nhập tịch và khoác áo đội tuyển quốc gia nước này. Singapore đã triển khai chính sách nhập tịch để nâng cao chất lượng đội hình, nhưng kế hoạch này nhìn chung không đem lại thành công bền vững và gây ra hiện tượng bất mãn ở nhiều cầu thủ bản xứ.

Tất nhiên có vài trường hợp tận hiến, chẳng hạn như Daniel Bennett hay Aleksandar Duric, nhưng rất hãn hữu.

Cho dù vậy đi chăng nữa, phải chăng V-League vẫn cần nâng cao chất lượng ngoại binh?

- Quan điểm của tôi về cầu thủ nước ngoài rất đơn giản: thứ nhất, họ phải giỏi hơn cầu thủ bản địa; thứ hai, họ phải có sức hút với giới mộ điệu; và thứ ba, họ phải thật chuyên nghiệp cả trong lẫn ngoài sân cỏ. Nếu không đáp ứng được những tiêu chí này, tại sao phải quan tâm tới họ?!

Tôi tin ngoại binh chất lượng rất quan trọng, nhưng tôi thà chứng kiến một hoặc hai ngoại binh đẳng cấp cao còn hơn 5 ngoại binh chất lượng trung bình. Quá nhiều cầu thủ nước ngoài cũng gây cản trở cho sự phát triển của cầu thủ bản địa, đặc biệt là vị trí tiền đạo.

Các CLB phải tuyệt đối nói không với thói ăn chia và nhất quyết từ chối làm việc với những người môi giới không có giấy phép. Đồng thời, họ phải tìm cách thu hút cầu thủ người nước ngoài không chỉ có chuyên môn mà còn có kiến thức, trình độ về bóng đá và nhân cách đứng đắn.

Tôi từng đọc được trên báo chí về câu chuyện một ngoại binh được ký hợp đồng chỉ vì anh ta to lớn. Thật nực cười! Tôi cam đoan Messi và Maradona cũng đồng tình với tôi.

Bên cạnh câu chuyện nhập tịch và ngoại binh, một đề tài nóng bỏng và gây nhiều tranh cãi là việc cầu thủ Việt Nam ra nước ngoài thi đấu. Cho đến nay, hầu hết các cầu thủ Việt Nam đều không để lại nhiều dấu ấn trong hành trình xuất ngoại. Nguyên nhân do đâu và giải pháp phù hợp cho bóng đá Việt Nam sẽ là gì?

- Trước nhất, tôi nghĩ bước quan trọng đầu tiên là nhóm 5 hay 6 cầu thủ hàng đầu Việt Nam phải chơi được tại J-League và K-League. Nếu trụ lại được ở Nhật Bản và Hàn Quốc, những đội bóng châu Âu sẽ sớm nhòm ngó đến cầu thủ Việt Nam.

Và ngay cả khi họ thất bại tại những giải đấu này đi chăng nữa, khi trở về họ vẫn trở thành phiên bản tốt hơn so với chính bản thân lúc mới bước chân xuất ngoại. Họ sẽ có tư duy chơi bóng tiến bộ hơn, tâm lý trở nên vững vàng hơn và có thể sinh hoạt chuyên nghiệp hơn. Việc thi đấu chuyên nghiệp tại nước ngoài luôn rất khó khăn.

Để vượt qua khó khăn, đầu tiên cầu thủ Việt Nam phải vượt qua nỗi nhớ nhà. Nếu muốn trở thành cầu thủ hàng đầu và kiếm hàng triệu USD, bạn phải biết thích nghi với văn hóa bản địa.

Đó là lý do tôi nghĩ các cầu thủ Việt Nam nên bắt đầu hành trình xuất ngoại bằng các bước đến các nước châu Á sẽ dễ dàng hơn. Nhưng tóm lại, mọi cầu thủ đều phải trưởng thành!

Một khi đã đạt được thành công tại đất nước khác, nhiều đội bóng sẽ theo đuổi. Điều đó đã xảy đến với bóng đá Australia. Tôi thực sự tin rằng các tài năng trẻ sáng giá của bóng đá Việt Nam cần được học tiếng Anh và lối sống văn hóa. Điều đó sẽ giúp họ thích nghi tại các môi trường mới.

Chiều ngược lại, tôi từng chứng kiến hai cầu thủ đến V-League chơi bóng và chỉ sau 2 tuần phải bỏ đi vì không chịu nổi việc sống trong ký túc xá và tập luyện theo thời gian biểu vô lý hết sức.

Các CLB và huấn luyện viên tại V-League cần ứng xử với các cầu thủ cả nội lẫn ngoại binh một cách tôn trọng hơn. Không phải chỉ là vấn đề tiền bạc mà còn cả sự hỗ trợ về mặt tinh thần, thể chất qua các bác sĩ trị liệu, huấn luyện viên thể lực có chuyên môn cao.

Ông từng đưa ra danh sách những cầu thủ Việt Nam cần xuất ngoại để phát triển sự nghiệp. Đó là Văn Lâm, Quế Ngọc Hải, Hoàng Đức, Công Phượng và Tiến Linh. Riêng Hoàng Đức, đang gặp khó khăn tại đội tuyển Việt Nam. HLV Troussier không trọng dụng Hoàng Đức như Park Hang Seo và cho rằng cậu ấy chưa đáp ứng được yêu cầu. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

- HLV Troussier chọn ai thì tôi ủng hộ người ấy! Mỗi người đều có quan điểm riêng và luôn chọn ra đội hình tối ưu mà họ nghĩ sẽ giành chiến thắng. Ở cấp đội tuyển quốc gia, thành bại của huấn luyện viên phụ thuộc vào kết quả trên sân. Vì vậy, tôi sẽ ủng hộ bất kỳ ai mà ông Troussier chọn.

Tất nhiên, Hoàng Đức là cầu thủ xuất sắc và cậu ấy nên ra nước ngoài thi đấu càng sớm càng tốt. Tôi đã thấy sự tiến bộ vượt bậc của hai tuyển thủ Thái Lan là Theerathon và Teerasil Dangda, kể từ khi họ sang Nhật Bản thi đấu.

Có lẽ phong cách của HLV Troussier quá khác biệt so với HLV Park Hang Seo?

- Tôi cho rằng HLV Park Hang Seo là mẫu chiến lược gia thực dụng. Chiến thuật của ông ấy là tập trung phòng ngự số đông và tận dụng cơ hội phản công. Lối chơi này thường đem đến những thất bại với tỷ số sít sao nhưng cũng rất ít chiến thắng.

Tôi nghĩ HLV Troussier là kiểu nhà cầm quân chủ động và kiểm soát nhiều hơn. Ông ấy sẵn sàng theo đuổi mục tiêu giành chiến thắng trước các đội mạnh, nhưng điều này đồng nghĩa có thể xảy ra những thất bại nặng nề.

Câu hỏi cuối cùng, tháng 1 tới đây, đội tuyển Việt Nam sẽ tham dự Asian Cup. Đây là bài kiểm tra quan trọng dành cho thầy trò Troussier. Ông nhận định như thế nào về bảng đấu và khả năng tiến xa của đội tuyển Việt Nam?

- Cần nhìn vào thực tế, Nhật Bản sẽ giành ngôi đầu bảng. Vì vậy, đội tuyển Việt Nam sẽ tranh đua ngôi nhì bảng với hai đội bóng khá khó lường. Indonesia có nhiều tài năng, là quốc gia rộng lớn, dân số đông và có niềm đam mê bóng đá mãnh liệt.

Nếu các cầu thủ Indonesia được huấn luyện tốt và không bị can thiệp thô bạo từ những người lãnh đạo, có thể họ và bóng đá đất nước này sẽ đạt thành công to lớn.

Đội tuyển Iraq có nhiều cầu thủ xuất sắc nhưng nền chính trị lại bất ổn. Nếu chọn được đấu pháp phù hợp và thi đấu hiệu quả, đội tuyển Việt Nam hoàn toàn có thể về nhì tại bảng đấu này. Đó là bước tiến lớn cho cả nền bóng đá!

Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!

Nội dung: Ngọc Trung

Thiết kế: Tuấn Huy