Chiến sự Ukraine: "Gấu xám Nga dọn ổ trước ngủ đông", Kiev nhiều bất lợi

Chưa biết sau 4 tháng phản công thiệt hại nặng, Ukraine sẽ lấy nguồn lực và dũng khí ở đâu để mở một đợt phản công lớn trước mùa thu? Phải chăng đây đợt tấn công tự sát hay đơn giản là chỉ hành động để thuyết phục các quốc gia đồng minh tiếp tục viện trợ?

Kherson liệu có "dễ xơi"?

Ở thời điểm đầu chiến dịch phản công, Ukraine gần như "bỏ bê" mặt trận Kherson để tập trung nguồn lực tới Zaporizhia, Nam Donetsk và Bakhmut, những nơi địa hình thuận lợi hơn. Tuy nhiên, hiện nay, việc Kiev dường như đang tính toán "động binh" tại hướng chiến lược này thoạt nhìn cũng hợp lý.

Sức ép đang ngày một đè nặng lên Kiev sau chuyến công du được đánh giá mờ nhạt và không thành công của Tổng thống Volodymir Zelensky tới Mỹ và Canada với đỉnh điểm sau đó chính là việc lưỡng viện Quốc hội Mỹ không thông qua gói viện trợ mới dành cho Kiev trong ngân sách duy trì hoạt động của Chính phủ Mỹ kéo dài 45 ngày. 

Đây chính là tín hiệu rõ ràng, buộc Ukraine cần đẩy nhanh tiến độ phản công và phải đạt được những kết quả theo kỳ vọng của Mỹ và phương Tây nếu muốn tiếp tục nhận được viện trợ.

Nếu không nhận được viện trợ, chúng tôi sẽ thua.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn CNN phát sóng ngày 11/9, Tổng thống Zelensky nói rằng: "Nếu chúng tôi không nhận được viện trợ, chúng tôi sẽ thua trong cuộc xung đột". Điều này cũng được nhiều chuyên gia và chính trị gia đồng thuận.

Ông Oleg Soskin, người từng là cố vấn của cựu Tổng thống Ukraine Leonid Kuchma, dự báo, nếu thiếu nguồn tài trợ từ Mỹ, Chính phủ Kiev hiện tại có thể sụp đổ. Ông Oleg Soskin tin rằng nguồn tài chính mà Kiev đã nhận được từ Mỹ nhiều nhất sẽ đủ trong tháng 10 và cùng lắm là đến tháng 11.

Ông cũng lưu ý rằng ít khả năng sau 45 ngày, Mỹ sẽ thay đổi quyết định và đưa chi tiêu hỗ trợ cho Kiev vào kế hoạch của mình vì "lợi ích của Mỹ là trên hết", khoản viện trợ 200 triệu USD mới được thông qua cách đây vài ngày chỉ như muối bỏ bể.

Vậy tại sao Ukraine lại chọn Kherson là mặt trận phản công chính?

So với các mặt trận khác, Kherson tỏ ra khá "yên bình" kể từ đầu cuộc phản công. Không khó để nhận ra Lực lượng vũ trang Ukraine đã vất vả thế nào tại Zaporizhia, Nam Donetsk, Bakhmut khi tấn công trực diện vào tuyến phòng thủ kiên cố của Nga, còn tại hướng Đông và Đông Bắc sự áp đảo về quân số và lực lượng của Moscow, họ thậm chí không thể phản công, mà phải phòng thủ.

Chính vì thế, lựa chọn mặt trận Kherson dường như khả thi với Kiev và giới tướng lĩnh nước này.

Kherson hiện tại đã cơ bản thuận lợi để lực lượng của Kiev vượt sông Dnieper khi đây là thời điểm khô cạn nhất, mặt đất lòng hồ Kakhovka đã cứng lại. Ngoài ra, đây cũng là mặt trận mà Ukraine được đánh giá có phần bớt lép vế so với đối phương khi hai bên thường xuyên đáp trả qua lại và họ đã kiểm soát được một số cù lao trên sông Dnieper để làm điểm đầu cầu.

Một điểm quan trọng khác là mặt trận Kherson luôn được Mỹ và phương Tây quan tâm vì đây là con đường ngắn nhất tới Crimea bởi từ chiến tuyến tới eo đất Perekop tiến vào bán đảo Crimea chỉ có khoảng 90km. Những điểm trên chính là thuận lợi. Thế nhưng, Kherson liệu có "dễ xơi"?

Rào cản lớn nhất đối với lực lượng Kiev tại mặt trận này chính là dòng sông Dnieper. Để phản công hiệu quả, Ukraine cần phải tạo được cầu phao cùng các bến để xuồng, phà tự hành đưa quân cùng phương tiện chiến đấu hạng nặng và hậu cần qua sông an toàn. Để tạo lập được những yếu tố này dưới hỏa lực pháo binh và không quân ưu thế hơn của đối phương là điều rất khó khăn.

Sông Dnieper theo cách hiểu khác cũng giống như trận địa răng rồng kết hợp hào chống tăng của "phòng tuyến Surovikin", lực lượng Kiev chỉ có thể thuận lợi đưa bộ binh qua, nhưng tăng thiết giáp thì rất khó khăn. Những người lính lúc này chỉ có thể chiến đấu bằng vũ khí nhẹ, liệu họ có thể làm được điều gì đột phá hay bị kẹt lại giữa những cơn mưa hỏa lực của Nga?

Bài học nhãn tiền đã có. Ở khu vực Verbove tại mặt trận Zaporizhia, bộ binh của Kiev bị kẹt lại ở khu vực giữa 2 tuyến răng rồng, không có thiết giáp yểm trợ và liên tục bị thiệt hại vì pháo binh, không quân và UAV tự sát của Nga. Kịch bản này hoàn toàn có thể lặp lại tại Kherson.

Cơ hội mong manh

Theo nguồn tin của hãng thông tấn RIA Novosti, Tổng thống Zelensky đã đồng ý với cố vấn Mỹ và Anh về việc mở đợt phản công mới trong tháng 10 với các chiến trường trọng điểm là Zaporizhia và Kherson.

Nguồn tin này cũng tiết lộ, các đơn vị lính thủy đánh bộ Ukraine được Anh và phương Tây huấn luyện đang tập hợp tại vùng Nikolaev để chuẩn bị vượt sông Dnieper. Ngoài ra, các đơn vị đặc biệt Ukraine, do chuyên gia quân sự Anh huấn luyện, đang lên kế hoạch chiếm giữ Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia (ZNPP).

Cùng với đó, các đơn vị trinh sát Nga đã phát hiện sự hiện diện của sĩ quan nước ngoài, có thể là đến từ các quốc gia NATO tại Avdiivka, Zaporizhia và Kherson. Nhiều đơn vị chiến đấu Ukraine đang sử dụng chiến thuật của đặc nhiệm không quân Anh (SAS) tại mặt trận.

"Họ đang thăm dò hàng phòng thủ ở những nơi khác nhau bằng các nhóm tác chiến nhỏ, sử dụng chiến thuật của lực lượng đặc nhiệm SAS Anh. Họ hoạt động theo chiến thuật 4 người, trong đó 3 người yểm trợ hỏa lực để 1 người tiến lên… Các nhóm tác chiến này thường đột kích rất nhanh sau đó rút lui cũng tương tự", sĩ quan quân đội Nga có biệt danh Hades nói về chiến thuật binh sĩ Kiev học được từ SAS.

Chuyên gia quân sự Victor Litvokin, Đại tá quân đội Nga đã nghỉ hưu khẳng định: "Ukraine đã chiến đấu vi phạm mọi quy tắc về khoa học quân sự. Trước hết, bạn không thể tấn công khi không có ưu thế trên không và các đơn vị không được hỏa lực yểm trợ. Kết quả là tất cả các thiết bị quân sự tham gia vào các hoạt động này đều bị máy bay, pháo binh và tên lửa của chúng tôi bắn trúng".

Ông cũng chỉ ra việc sử dụng chiến thuật sai lầm của NATO. Theo quy ước, quân đội liên minh đầu tiên sẽ phá hủy tất cả các công trình phòng thủ của đối phương với sự trợ giúp của không quân, sau đó mới tiến hành các hoạt động tấn công trên bộ.

"NATO chưa bao giờ chiến đấu với các quốc gia có sức mạnh tương đồng. Những quốc gia đang xảy ra xung đột đã bị phong tỏa kinh tế và chính trị trong một hoặc hai năm trước đó và không nhận được thiết bị quân sự cũng như phụ tùng thay thế. Điều này đã không xảy ra ở đây, nên việc tấn công theo khuôn mẫu của NATO là một điều điên rồ", chuyên gia Victor Litvokin nhấn mạnh.

Khó khăn chồng chất là điều không phải bàn cãi một khi Kiev quyết định "chơi lớn" ở Kherson bởi rào cản tự nhiên của sông Dnieper là quá lớn, bởi hàng loạt họng pháo và máy bay ném bom của Moscow đã chờ sẵn.

Việc tấn công theo khuôn mẫu của NATO là một điều điên rồ.

Thế nên, xác suất Ukraine thực sự mở chiến dịch phản công quy mô lớn trên hướng này không cao, và nếu có thì chỉ là hư chiêu để phân tán sự chú ý của Moscow để Kiev có thể "tất tay", mở đợt tấn công mạnh cuối cùng tại Zaporizhia và/hoặc Bakhmut nhằm tạo thế khi những cơn mưa mùa thu sắp đến gần.

Mục tiêu khả dĩ nhất của Ukraine trong vài tuần tới có lẽ là tập trung vào phát triển chiến quả đáng kể nhất mà họ đã đạt được tại Robotino kể từ khi phát động chiến dịch phản công. Nếu mở rộng được chính diện vốn mới chỉ có vỏn vẹn 10km tại khu vực này, lực lượng Kiev mới có cơ hội trụ vững trong hỏa lực áp đảo của đối phương trong mùa đông. 

Bộ Tổng tham mưu Ukraine đang đẩy mạnh vào việc khoan phá sang hai cạnh của mấu lồi Robotino với các trọng điểm là những ngôi làng Kopani và Novoprokopivka, nhưng quả thực họ đang vấp phải "đá tảng" là hàng phòng ngự kiên cố và hỏa lực, binh lực vượt trội của Nga.

Lực lượng dự bị của Moscow đã tham chiến, số quân đông hơn, các đơn vị chiến đầu từ ngày đầu đã được thay quân, củng cố về người và vũ khí trang bị nên giờ đây là hồi phục nguyên vẹn sức chiến đấu. Cơ hội của Ukraine là rất mong manh.

Dẫu vậy, lực lượng Kiev không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cố gắng đánh tới thị trấn chiến lược Novopokrovka nằm sát tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga tại Zaporizhia và mở rộng hướng tiến về Verbove.

Các đợt tấn công này chắc chắn sẽ thiệt hại lớn, nhưng Kiev hy vọng có được kết quả thuận lợi để thuyết phục Mỹ và đồng minh tiếp tục viện trợ, để tái tổ chức và phục hồi lực lượng trong mùa đông.

Thời gian không chờ đợi, Moscow cũng không ngồi yên. Đã có những dấu hiệu bất thường khi Quân đội Nga tập trung binh lực dường như để tiến hành một chiến dịch quân sự quy mô lớn. Phải chăng chiến dịch phản công tháng 10 của Ukraine là nhằm "tiên hạ thủ vi cường" khiến Moscow phải tập trung nguồn lực để phòng ngự và bỏ lỡ thời điểm vàng phản công trước mùa thu.

"Gấu xám Nga dọn ổ trước khi ngủ đông"

Những động thái chuẩn bị phản công của Ukraine tại Kherson liệu có qua mặt được Nga? Chắc là không, bởi trong vòng một tuần trở lại đây, mặt trận này được Moscow "ưu tiên" hỏa lực dồn dập. Pháo binh, không quân và UAV tự sát liên tục tiến hành các đợt tập kích hỏa lực vào các điểm đầu cầu và khu tập trung quân cùng vũ khí trang bị, hậu cần của Ukraine ở ven sông Dnieper.

Những cơn mưa hỏa lực này có thể không ngăn được quyết tâm phản công của Ukraine, nhưng chắc chắn nó sẽ làm chậm đi đáng kể hoạt động này nếu nó diễn ra trong thời gian tới.

Ngoài ra, sự luân chuyển lực lượng Quân đội Nga, trong đó đáng chú ý là các đơn vị lính đánh thuê (có thể bao gồm cả Wagner) đã có mặt tại Zaporizhia và Kherson. Đây có thể chính là lực lượng dự bị cơ động chuẩn bị cho kịch bản Kiev phản công.

Điểm đáng chú ý khác là không chỉ có Kiev toan tính phản công, mà Moscow cũng đang chuẩn bị cho những đợt tập kích sấm sét như dự báo từ giới chuyên gia phương Tây.

Chẳng phải ngẫu nhiên mà không quân Nga chủ động phá hủy các cây cầu vốn là tuyến hậu cần quan trọng cho lực lượng Ukraine bên bờ phải sông Oskol ở Lugansk hay việc giành quyền kiểm soát thị trấn chiến lược đặc biệt quan trọng ở phía Bắc Bakhmut là Orekhovo-Vasilivka.

Gấu lớn trước khi ngủ đông cần phải tích trữ lượng mỡ đủ lớn. Vậy Nga liệu có tiến hành một chiến dịch tấn công lớn với mục tiêu đẩy vùng kiểm soát tới tận bờ sông Oskol hay mở mũi hợp vây từ Orekhovo-Vasilivka và mấu lồi Toske để bao vây Serversk?

Xét về tương quan lực lượng, Moscow  có nhiều lựa chọn về chiến thuật hơn do Kiev vốn đang chịu nhiều sức ép từ Mỹ và phương Tây về kết quả trên chiến trường. Tuy nhiên, tất cả kết quả và dự đoán đều phụ thuộc vào diễn biến chiến trường. Chúng ta hãy chờ xem.