Phép thử bộ máy chính quyền 2 cấp (kỳ cuối): Khi xã "nhận và xin" trực tiếp

“Lửa thử vàng”

Từ ngày 1/7, cùng với cả nước, tỉnh Nghệ An triển khai vận hành chính quyền địa phương 2 cấp trên toàn bộ 130 xã, phường. Sau hơn một tháng thực hiện và vận hành các tổ chức trong hệ thống chính trị theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các xã, phường trên địa bàn tỉnh đã đi vào vận hành đảm bảo thông suốt.

Bên cạnh kịp thời kiện toàn tổ chức bộ máy, thực hiện nhiệm vụ, đảm bảo không gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân, các địa phương đã phát huy tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ theo thẩm quyền; khắc phục các khó khăn trước mắt về bố trí đội ngũ cán bộ, trụ sở, điều kiện làm việc, nhất là việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ mới.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị trực tuyến đánh giá tình hình sau hơn một tháng triển khai thực hiện và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vào ngày 14/8, ông Nguyễn Đức Trung, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An ghi nhận, đánh giá cao UBND tỉnh và các xã, phường đã triển khai mô hình ban đầu vận hành một cách cơ bản thông suốt, ổn định.

Các điều kiện để tổ chức thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp đã được quan tâm như cơ sở vật chất, hạ tầng, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ cho các xã phường...

Hơn một tháng vừa qua, các địa phương vừa phải đồng thời vận hành mô hình mới, vừa phải thực hiện các công việc theo yêu cầu, nhất là công tác chuẩn bị đại hội Đảng bộ các xã, phường.

“Trong thời điểm khó khăn nhất, ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 3 gây ra đợt mưa lũ lịch sử ở các xã miền tây, đã thể hiện được vai trò của chính quyền cấp xã trong việc chủ động ứng phó, khắc phục hậu quả của đợt mưa lũ, đảm bảo an toàn cho người dân, thể hiện đúng tinh thần “chính quyền gần dân, sát dân, phục vụ tốt nhất yêu cầu của người dân”, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An nhấn mạnh.

 Hạ tầng giao thông, công trình nhà ở của người dân bị mưa lũ tàn phá (Ảnh: Hoàng Lam).

Sự chủ động, linh hoạt, tinh thần tự quyết, tự chịu trách nhiệm của đội ngũ lãnh đạo cấp xã đã được thể hiện rõ nét qua nhiều quyết định mang tính thời điểm.

Theo ông Nguyễn Anh Đoài, Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Lý (Nghệ An), khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, xã tiếp nhận chỉ đạo trực tiếp từ tỉnh, xin ý kiến chỉ đạo trực tiếp của tỉnh, không còn phải qua cấp trung gian là cấp huyện. Nhờ vậy, xã triển khai công tác lãnh đạo, chỉ đạo ứng phó với thiên tai, hỗ trợ người dân trong và sau lũ một cách kịp thời, hiệu quả, đảm bảo an toàn tính mạng người dân.

Có những thời điểm, trước tình huống cấp bách, chính quyền cấp xã phải tự đưa ra quyết định và tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình.

Sự ứng biến trong công tác kết nối thông tin từ xã đến tỉnh được thể hiện qua trang viết tay của Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Lý (Nghệ An) gửi về tỉnh chiều 23/7, sau trận lũ quét lịch sử một ngày.

“Thời điểm đó, địa bàn xã Mỹ Lý bị cô lập hoàn toàn, các bản bị chia cắt, hệ thống thông tin, liên lạc bị gián đoạn. Không thể liên lạc được với tỉnh, tôi phải nhờ Đồn biên phòng Mỹ Lý, truyền báo cáo ngắn gọn tình hình của xã qua hệ thống thông tin của biên phòng, chuyển đến lãnh đạo tỉnh để xin ý kiến chỉ đạo và đề xuất hỗ trợ lực lượng khắc phục hậu quả mưa lũ”, ông Đoài chia sẻ.

Thước đo năng lực cán bộ

Đợt mưa lũ lịch sử cuối tháng 7 vừa qua không chỉ là phép thử đối với công tác vận hành, điều hành của bộ máy chính quyền cấp xã, mà cũng đã trở thành thước đo đánh giá năng lực của đội ngũ cán bộ cơ sở - những người gần dân, sát dân nhất.

Đợt mưa lũ lịch sử tối 22/7 đã khiến xã Tương Dương (Nghệ An) thiệt hại nặng nề về cơ sở hạ tầng, giao thông, công trình dân sinh và nhà ở, tài sản của người dân. Ước tính, hơn 1.500 tỷ đồng đã trôi theo dòng lũ và không biết đến bao giờ hậu quả mới có thể khắc phục hoàn toàn.

Mưa tạnh, lũ ngừng và rút dần nhưng lượng đất đá, gỗ, rác tràn khắp các ngã đường, tràn vào nhà dân. 3 ngày sau lũ, Tương Dương “nội bất xuất, ngoại bất nhập”. Cán bộ xã lại như con thoi để lo cho người dân không bị đứt bữa.

Các lực lượng chức năng xã Tương Dương (Nghệ An) sơ tán người dân trong cơn lũ lịch sử đêm 22, rạng ngày 23/7 (Ảnh: T. Đình).

Theo lãnh đạo địa phương, hàng cứu trợ như mì tôm, lương khô, nước sạch và cả quần áo cũ hay những suất cơm nghĩa tình do người dân tương trợ lẫn nhau, đều ưu tiên nhân dân bị thiệt hại đầu tiên. Cán bộ xã suốt 3 ngày chỉ có một bộ quần áo, đến bữa ăn, mà hầu như quá bữa, họ chỉ kịp lót dạ miếng lương khô hay bát mì tôm “không người lái”.

Quốc lộ 7 qua xã Tương Dương là con đường độc đạo để đi lên các xã Lượng Minh, Yên Na, Hữu Kiệm, Chiêu Lưu, Mường Xén, Mường Típ - là những địa phương đang bị mưa lũ tàn phá. Bởi vậy, sớm thông đường để tiếp nhận hàng cứu trợ cho xã, và cho cả xã bạn là ưu tiên hàng đầu.

Trong gian khó, cùng sự đồng lòng của người dân, sự hỗ trợ của các lực lượng vũ trang, con đường lên các xã tâm lũ được khơi thông. Nghĩa tình khắp nơi về với vùng lũ. Những cán bộ xã cầm suất cơm từ những bếp cơm 0 đồng không còn phải đắn đo, nhưng rồi không nuốt nỗi. Vì mệt, vì xót xa...

Gian khó chưa qua đi, nhưng như ông Lê Văn Lương, Bí thư Đảng ủy xã Tương Dương nói, đã nhìn thấy niềm hi vọng hồi sinh.

Nhìn lại cơn lũ lịch sử, theo ông Lương, thành công lớn nhất là đã bảo vệ tuyệt đối an toàn tính mạng của người dân. Ông luôn khẳng định, đó là may mắn, nhưng chúng tôi hiểu, sự may mắn ấy đã đến từ những quyết định quyết liệt ở lúc then chốt nhất.

Sự may mắn được tạo ra từ đoàn kết, đồng lòng, cộng sự và phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận và từ chính đội ngũ cán bộ mới chỉ có 22 ngày làm việc kể từ khi bộ máy chính quyền xã chính thức đi vào vận hành.

“Trong trận lũ lịch sử này, năng lực, thái độ, trách nhiệm của mỗi cán bộ, công chức, viên chức cũng đã được bộc lộ một cách rõ nhất.

Ai xuất hiện ở những điểm nóng, ai lăn xả, ai có khả năng tiếp nhận, xử lý thông tin, điều phối công việc, ai linh hoạt nhạy bén, ai có năng lực, ai có giới hạn... đều có thể nhìn thấy qua từng việc làm, từng hành động. Đây cũng là căn cứ quan trọng để lãnh đạo địa phương đánh giá, chọn người để phân việc”, ông Lê Văn Lương chia sẻ.