Sự tham lam của Elon Musk bóp nghẹt Tesla: Ông vua xe điện còn lại gì?

Mức lợi nhuận đáng ghen tị một thời

Tesla vẫn là nhà sản xuất ô tô có giá trị lớn nhất thế giới nhưng vốn hóa thị trường đã giảm hơn một nửa kể từ khi đạt đỉnh vào năm 2021. Nhu cầu của người tiêu dùng giảm dần, trong khi cốt lõi các dòng sản phẩm của Tesla không có gì mới.

Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk lại tập trung vào thương vụ mua Twitter, bán cổ phiếu Tesla và thành lập một công ty trí tuệ nhân tạo. Những phát ngôn vô tội vạ của ông cũng khiến các khách hàng dần xa lánh thương hiệu vốn được coi là hàng đầu trong làng xe điện.

Công ty của Musk từng là một trong những cái tên đáng gờm trong thị trường xe điện. Tesla vẫn kiếm bộn trong khi nhiều tập đoàn lâu đời vật lộn kiếm lợi nhuận từ xe điện. Thế nhưng thời kỳ bùng nổ trong quá khứ đã dần xa. Mark Fields, cựu CEO của Ford Motor, cho rằng Tesla đang đi từ kỷ nguyên vàng sang kỷ nguyên thách thức.

Ba năm trước, dường như không ai có thể cản bước Tesla. Các nhà máy hoạt động rầm rộ, ngay cả khi tình trạng thiếu chất bán dẫn trên toàn cầu khiến các đối thủ phải cắt giảm sản xuất ô tô. Nhu cầu của người tiêu dùng lớn đến mức Tesla phải tăng giá bán. Danh sách người chờ mua cũng dài đến mức một số khách hàng chấp nhận chi thêm tiền để sở hữu xe điện của hãng.

Khi các nhà sản xuất ô tô bắt đầu xây dựng hình ảnh giống Tesla thì Musk, CEO với tài năng truyền cảm hứng cho các nhà đầu tư, đã đón đầu làn sóng trí tuệ nhân tạo. "Tesla không chỉ là một công ty xe điện", Musk từng nói với các nhà đầu tư.

Cuối tháng 10/2021, công ty cho thuê ô tô Hertz Global Holdings đã tuyên bố đặt hàng 100.000 xe Tesla để mở rộng đội xe. Đối với các nhà đầu tư, thỏa thuận này là chỉ dấu cho thấy xe điện đang trở thành xu hướng. Giá trị thị trường Tesla cuối cùng đạt đỉnh trên 1.200 tỷ USD vào đầu tháng 11/2021, tăng hơn 2.000% trong 2 năm.

Thời kỳ hoàng kim sắp chấm dứt?

Tuy nhiên, sự hưng phấn chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.

Tỷ phú Elon Musk nhanh chóng bắt đầu bán bớt cổ phiếu Tesla và bắt tay vào cuộc mua bán kéo dài hơn một năm đối với Twitter. Sau đó, Elon Musk cũng tiết lộ Tesla sẽ không giới thiệu bất kỳ mẫu xe mới nào trong năm 2022 với lý do chuỗi cung ứng có nhiều hạn chế.

Các nhà phân tích trở nên bối rối. Họ đặt câu hỏi liệu Tesla có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng hay không nhưng Musk nhanh chóng gạt đi mối lo ngại. Ông nhấn mạnh về một tương lai nơi Tesla có thể hoạt động tự vận hành và giá trị ngày càng tăng cao.

Năm tháng trôi qua, các nhà đầu tư ngày càng bồn chồn. Việc Musk theo đuổi Twitter chỉ làm tăng thêm mối lo ngại tại phố Wall rằng CEO Tesla chưa tập trung cao độ vào việc sản xuất ô tô.

Năm 2022 của Tesla không đạt kỳ vọng của phố Wall. Cổ phiếu này cũng có một năm tồi tệ nhất trong lịch sử, giảm 65%.

Đứng trước hiện thực này, Tesla quyết định thay đổi chiến lược bán hàng tại Trung Quốc, nâng trợ cấp bảo hiểm lên tới 1.100 USD cho người mua mới, tái triển khai chương trình giới thiệu người dùng và quảng cáo sản phẩm trên kênh mua sắm truyền hình địa phương. Điều này được cho là vô cùng hiếm hoi, nhất là đối với một công ty từng tự hào rằng không cần đến các chiến dịch quảng cáo truyền thống.

Hãng cũng phải đối mặt với hàng loạt trở ngại sau các hạn chế dai dẳng do Covid-19. Điều này càng gia tăng thêm áp lực lên cổ phiếu của nhà sản xuất ô tô hàng đầu nước Mỹ. Bản thân Musk cũng nhận thức được sự sụt giảm trong nhu cầu đối với xe điện. Ông cho rằng đây là hệ lụy sau cuộc suy thoái bất động sản Trung Quốc và khủng hoảng năng lượng toàn châu Âu.

Đầu năm 2023, Tesla lặng lẽ cập nhật trang web và giảm giá đồng loạt các dòng sản phẩm. Hành động này đã giúp doanh số bán hàng của Tesla tăng trong một thời gian. Theo ngân hàng Wells Fargo, giá xe công ty đã giảm khoảng 12% trên toàn cầu trong nửa đầu năm 2023 và lượng giao hàng tăng 19% so với 6 tháng trước đó.

Tuy nhiên, vào nửa cuối năm 2023, khi Tesla tiếp tục giảm giá và áp dụng các biện pháp kích cầu, tốc độ tăng trưởng hoạt động giao xe của công ty đã chậm lại. Một số chuyên gia trong ngành bắt đầu thể hiện thái độ chán nản với xe điện, đặc biệt là khi dự án bán tải điện Cybertruck của Musk không thành công như mong đợi.

Tại Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới và là trung tâm sản xuất của Tesla, một cuộc chiến về giá đã nổ ra. Các nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc đã bắt đầu gia nhập cuộc đua và nhanh chóng tung ra những chiếc xe điện giá cả phải chăng, nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Khi nào mới lấy lại được ngôi vương?

Mới đây, Tesla thông báo doanh số xe điện quý I giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái và là lần đầu tiên kể từ khi dịch Covid-19, lượng xe bán ra của hãng sụt giảm.

Tesla cho rằng, việc kinh tế Trung Quốc yếu đi, nhà máy tại Đức gặp sự cố và nguồn cung gián đoạn vì xung đột tại Trung Đông là những nguyên nhân khiến doanh số của họ đi xuống.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng những vấn đề của Tesla không hoàn toàn do các yếu tố này. Các chuyên gia cho rằng Tesla đã ra mắt sản phẩm quá chậm và không thể duy trì hứng thú với khách hàng. Trong khi đó, nhiều đối thủ mới liên tục gia nhập thị trường và đến lúc nào đó, họ sẽ bắt đầu ăn mòn doanh số hãng xe điện của tỷ phú Elon Musk.

Tại Mỹ, doanh số bán xe điện gần đây chậm lại, theo ước tính của hãng dịch vụ xe hơi hàng đầu thế giới Cox Automotive. Khi xem xét số liệu kỹ hơn, Cox Automotive cho rằng vấn đề là xe Tesla ngày càng kém hấp dẫn.

Lượng bán xe điện tại một số hãng xe lớn như Audi, BMW, Mercedes, Rivian... đều ghi nhận tăng trưởng hơn 50% trong năm qua, riêng Ford tăng tới 86%.

"Khi nhìn vào số liệu, bạn sẽ thấy yếu tố lớn nhất kéo giảm tăng trưởng toàn ngành là sự đi xuống của Tesla", Valdez Streaty, chuyên gia phân tích tại Cox Automotive, chia sẻ với CNN. Trong 1 năm trở lại đây, doanh số xe điện Mỹ tăng 15%. Nếu không tính Tesla, con số này có thể lên đến 33%.

Năm ngoái, cổ phiếu Tesla tăng 38% so với năm 2022, thấp hơn kỳ vọng của nhà đầu tư. Đầu năm nay, hãng xe điện Mỹ cũng cảnh báo rằng tăng trưởng doanh số chậm lại. Tesla lại là một trong những mã giảm mạnh nhất trong chỉ số S&P 500 trong năm 2024. Từ đầu năm, cổ phiếu Tesla đã giảm hơn 30% khi doanh thu và lợi nhuận gây thất vọng.

Xe của Tesla chiếm khoảng 56% lượng ô tô bán ra tại Mỹ năm ngoái. Con số này thấp hơn nhiều so với con số 80% năm 2019. Các chuyên gia cho rằng khi người Mỹ mất hứng thú với Tesla, thị trường xe điện chung cũng bị kéo xuống.

Tesla Model 3 và Model Y, 2 sản phẩm được yêu thích nhất của hãng, đều đã ra mắt được 7 và 5 năm. Các hãng khác, như Ford, Audi và Hyundai, đều liên tục ra mắt những sản phẩm mới.

"Hai sản phẩm cốt lõi của Tesla đều xuất sắc. Nhưng thị trường hiện tràn ngập những mẫu xe mới. Các lựa chọn từ đối thủ đang khiến nhu cầu xe Tesla chậm lại", ông Valdez Streaty chia sẻ với CNN. Các hãng xe Trung Quốc, như BYD, đang là mối đe dọa lớn của Tesla trên toàn cầu.

Nguyên nhân khác khiến doanh số của Tesla đi lùi có thể chính là Elon Musk, CEO của Tesla. Vị tỷ phú khiến một số người tiêu dùng không muốn mua ô tô của Tesla dù đây là loại xe tốt.

Elon Musk vốn nổi tiếng với các phát ngôn bốc đồng. Khảo sát của Calibre, công ty chuyên nghiên cứu về danh tiếng, cho biết hình ảnh của Tesla xuống cấp trầm trọng từ đầu năm 2022, thời điểm Musk gây ồn ào vì thương vụ mua Twitter. Số khách hàng cân nhắc mua xe cũng giảm theo. Số liệu của Caliber cũng thể hiện rằng khách hàng đang dần mất thiện cảm với Musk, từ đó có thể ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của Tesla.