7 dấu hiệu đáng chú ý của nền kinh tế Mỹ

Những con số vĩ mô lấp lánh như GDP tăng trưởng trên 3% trong 2 quý liên tiếp hay tỷ lệ thất nghiệp ở mức 4,4% dễ khiến người ta lầm tưởng về một bức tranh toàn màu hồng.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, trong một thừa nhận hiếm hoi vào đầu tháng 11, đã phải thốt lên: "Tôi nghĩ chúng ta vẫn ổn, nhưng có những ngành đang thực sự nằm trong vùng suy thoái".

Nhận định này là lời cảnh báo về những dòng "hải lưu ngược" đang chảy xiết dưới bề mặt, đe dọa kéo lùi đà tăng trưởng nếu không được nhận diện đúng mức.

Những "vết nứt" trên bức tường thành kinh tế

Khác với quan điểm lạc quan dựa trên các chỉ số tổng hợp, việc "soi kính hiển vi" vào từng tế bào của nền kinh tế cho thấy những tổn thương. 7 lĩnh vực then chốt đang phát đi tín hiệu báo động, cho thấy rủi ro suy thoái không còn là chuyện viển vông.

Thứ nhất là thị trường nhà ở. Dù lãi suất được kỳ vọng giảm, nhưng lượng hàng tồn kho cao đang buộc các doanh nghiệp xây dựng phải "thắt lưng buộc bụng". Họ tập trung bán nhà cũ thay vì khởi công dự án mới. Giấy phép xây dựng sụt giảm là chỉ báo rõ nhất cho thấy nhu cầu nhân lực ngành này sẽ "đóng băng" trong tương lai gần.

Thứ hai là bất động sản thương mại. Ngoại trừ sự bùng nổ mang tính cục bộ của các trung tâm dữ liệu AI, dòng vốn đầu tư vào các tòa nhà thương mại đã giảm liên tục trong 6 quý. Khi các bản vẽ thiết kế nằm im trên giấy, viễn cảnh về những công trường nhộn nhịp trong năm sau trở nên xa vời.

Thứ ba, và đáng lo ngại nhất, là ngành nhà hàng - thước đo sức mua của dân chúng. Các chuỗi lớn như Chipotle hay Sweetgreen đang chứng kiến doanh thu chững lại, đặc biệt ở nhóm khách hàng trẻ (25-34 tuổi). Khi biên lợi nhuận mỏng đi do giá nguyên liệu tăng, các nhà hàng đang rơi vào tình trạng thừa nhân sự. Sa thải là điều khó tránh khỏi.

Cuối cùng là khu vực công. Trong khi chính phủ liên bang vẫn tuyển dụng, thì ở cấp bang và địa phương, việc các gói hỗ trợ Covid cạn kiệt đang buộc chính quyền phải cắt giảm biên chế. Đây là một áp lực âm thầm nhưng dai dẳng.

Không chỉ các ngành lớn, sự suy yếu còn lan sang các lĩnh vực phụ trợ. Vận tải hàng hóa - "mạch máu" của nền kinh tế - đang tắc nghẽn theo chiều hướng xấu. Số lượng tàu từ châu Á đến Mỹ giảm 30%, vận tải đường sắt giảm 6%. Khi hàng hóa lưu thông ít đi, nhu cầu nhân lực ngành vận tải tất yếu sẽ giảm.

Thêm vào đó, giá dầu thô và giá gỗ thấp khiến hoạt động khai thác mỏ và chế biến lâm sản trở nên kém hiệu quả.

Ngay cả lĩnh vực giáo dục đại học cũng không thoát khỏi vòng xoáy khi tuyển sinh giảm và ngân sách nghiên cứu bị cắt bớt.

Tại sao những dấu hiệu này lại nguy hiểm? Các chuyên gia cảnh báo về tính chất "phi tuyến tính" của suy thoái. Trong thị trường lao động, thất nghiệp không tăng đều đặn kiểu mỗi tháng 0,1%. Khi đạt đến điểm gãy, nó sẽ bùng nổ: tháng này tăng 0,2%, tháng sau có thể nhảy vọt 0,5%.

Một vòng xoáy tiêu cực đang hình thành: Người dân mất việc => cắt giảm chi tiêu => doanh thu doanh nghiệp giảm => sa thải thêm lao động.

Chu kỳ này một khi bắt đầu sẽ rất khó đảo ngược.

Cú sốc 11 tỷ USD và bài toán "hạ cánh mềm"

Bức tranh kinh tế càng trở nên phức tạp sau sự kiện chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài kỷ lục 43 ngày. Theo Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, sự kiện này đã gây thiệt hại vĩnh viễn khoảng 11 tỷ USD cho nền kinh tế.

Mặc dù thừa nhận một số lĩnh vực nhạy cảm với lãi suất như nhà ở đã rơi vào suy thoái và quý 4 có thể gặp "trục trặc" với mức tăng trưởng chỉ đạt 1,5-2%, nhưng giới chức Nhà Trắng vẫn giữ thái độ cực kỳ lạc quan về trung hạn.

Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett dự báo năm 2026 sẽ là một năm "bùng nổ tuyệt đối". Cơ sở cho niềm tin này đến từ kỳ vọng lãi suất giảm, các chính sách cắt giảm thuế mới (bao gồm thuế làm thêm giờ, tiền tip và khấu trừ vay mua ô tô) sẽ giúp tăng thu nhập thực tế cho người dân, bù đắp cho chi phí sinh hoạt leo thang.

Chính quyền cũng đang nỗ lực kiểm soát lạm phát (hiện ở mức 3%) bằng cách tập trung vào việc hạ giá năng lượng và chi phí dịch vụ, thay vì lo ngại về tác động của thuế quan. Các động thái hạ thuế nhập khẩu với thực phẩm như chuối và cà phê mới đây cũng là nỗ lực cụ thể để xoa dịu "cơn đau ví" của người dân.

Nền kinh tế Mỹ hiện tại giống như một bức tranh lập thể với 2 mảng màu đối lập. Một bên là sự lạc quan từ chính sách vĩ mô, kỳ vọng vào lãi suất thấp và các gói kích thích thuế vào năm 2026. Một bên là thực tế khắc nghiệt của các ngành sản xuất, dịch vụ đang vật lộn với nhu cầu sụt giảm và chi phí cao.

Dù Bộ trưởng Bessent khẳng định "không có nguy cơ suy thoái toàn nền kinh tế", nhưng với những tín hiệu cảnh báo từ "vùng trũng" của thị trường và khoản thiệt hại 11 tỷ USD vừa qua, người tiêu dùng và các nhà đầu tư vẫn cần giữ một cái đầu lạnh.

Thay vì ngủ quên trên những con số GDP hào nhoáng, cần theo dõi sát sao sức khỏe của thị trường lao động và sức mua của người tiêu dùng. Bởi lẽ, lịch sử đã chứng minh: Những cơn bão lớn nhất thường ập đến khi bầu trời có vẻ trong xanh nhất.