Siết đào tạo ngành y: "Bệnh nhân cần biết bác sĩ học ở đâu, chuyên môn gì"

Tại phiên thảo luận tổ của Quốc hội sáng 25/11 về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, Nghị quyết mới chủ trương không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo một số lĩnh vực. Ví dụ, chỉ có trường y mới được đào tạo bác sĩ, trường luật mới đào tạo cử nhân luật. 

Lo ngại bằng bác sĩ nhiều nhưng thiếu bác sĩ giỏi

Riêng lĩnh vực đào tạo y khoa, hiện cả nước có trên 30 trường đại học tham gia đào tạo bác sĩ. Gần đây, bên cạnh các trường đại học công lập lâu năm có truyền thống đào tạo y khoa, nhiều trường đại học đa ngành, đại học tư thục cũng “nhập cuộc” đào tạo bác sĩ.

Theo bác sĩ Dương Minh Tuấn (Bệnh viện Bạch Mai), ở Việt Nam vài năm qua, nhiều trường mở ngành Y, Răng hàm mặt, Điều dưỡng… rất nhanh. Trong khi cơ sở vật chất, bệnh viện thực hành còn mỏng; đội ngũ giảng viên, bác sĩ hướng dẫn chưa đủ, chưa mạnh; hệ thống kiểm định và giám sát chất lượng còn yếu.

Điều này có thể dẫn đến việc dạy học nặng lý thuyết, thiếu lâm sàng; sinh viên ra trường nhưng kinh nghiệm thực tế, kỹ năng xử trí tình huống còn yếu. Tình trạng này có thể dẫn đến nguy cơ nhiều bằng bác sĩ nhưng thiếu bác sĩ giỏi.

Bác sĩ Dương Minh Tuấn chia sẻ, ở các nước được coi là “top” về đào tạo y khoa như Mỹ và Canada, hầu hết các trường y đều nằm trong một đại học đa ngành. Như Harvard Medical School thuộc Đại học Harvard, hay Johns Hopkins School of Medicine thuộc Đại học Johns Hopkins.

Tại Anh, Đức, Pháp, Hà Lan… cũng tương tự. Phần lớn việc đào tạo bác sĩ đều là khoa hoặc phân khoa y trong một đại học, hoặc mô hình University Medical Center (trung tâm y khoa trực thuộc một trường đại học) gắn với bệnh viện đại học. 

Điểm chung của các nước trên là có hệ thống kiểm định, chuẩn đầu ra, thi cấp chứng chỉ hành nghề cực kỳ chặt; mối liên kết giữa trường - bệnh viện - hệ thống y tế và số lượng tuyển sinh gắn với quy hoạch nhân lực y tế.

Bác sĩ Dương Minh Tuấn đặt ra vấn đề, y học hiện đại gắn chặt với sinh học phân tử, công nghệ, AI (trí tuệ nhân tạo), dữ liệu lớn, kinh tế, y tế… Trong đào tạo y khoa, các cơ sở đào tạo cần kết nối được với công nghệ, khoa học cơ bản, xã hội học. 

Theo bác sĩ Tuấn, quản lý chất lượng ngành y trước hết cần đảm bảo điều kiện mở ngành phải xây dựng thật chi tiết, nghiêm khắc; có cơ chế đóng/dừng tuyển sinh với nơi không đạt chuẩn. Cùng với đó, cần thi chứng chỉ hành nghề độc lập, những ai đậu mới được hành nghề, trượt thì học tiếp/thi lại... 

Người bệnh cần tra cứu được nơi học, kinh nghiệm của bác sĩ

Để đảm bảo chất lượng đào tạo y khoa, bác sĩ Dương Minh Tuấn gợi ý 4 nhóm giải pháp.

Thứ nhất, điều kiện đào tạo y khoa phải có sự ràng buộc về bệnh viện thực hành (quy mô giường bệnh, số lượng và độ phức tạp ca bệnh), quy định chi tiết tỷ lệ giảng viên/sinh viên, giờ lâm sàng tối thiểu cho từng chuyên ngành.

Thứ hai, áp dụng kỳ thi chứng chỉ hành nghề quốc gia độc lập và thật sự có độ khó. 

Thứ ba, đánh giá trong suốt quá trình hành nghề. Việc gia hạn chứng chỉ cần dựa trên số giờ đào tạo y khoa liên tục, kinh nghiệm thực hành và kết quả đánh giá từ hệ thống chuyên môn.

Thứ tư, minh bạch thông tin cho người dân. Bệnh nhân cần được tiếp cận một cổng thông tin chung để tra cứu các thông tin như bác sĩ học ở đâu, có những chứng chỉ nào, kinh nghiệm chuyên môn ra sao…

Ở góc độ đào tạo, ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Đại học Công thương TPHCM cho hay, việc “siết” đào tạo các ngành đặc thù như y, luật cần có lộ trình triển khai rõ ràng. 

Ông đề xuất 2 lộ trình có thể áp dụng khi “siết chuẩn ngành đặc thù”.

Thứ nhất, không cho mở thêm ngành mới nhưng ngành đang đào tạo được tiếp tục trong khuôn khổ mới. 

Thứ hai, chuẩn hóa lại yêu cầu đào tạo, không đạt chuẩn buộc phải cải thiện, đình chỉ theo quy trình kiểm định. Ví dụ yêu cầu bệnh viện thực hành, yêu cầu giảng viên cơ hữu, chuẩn đầu ra theo quy định của Bộ, …