Nhiều bất thường của cơn áp thấp nhiệt đới kỳ lạ, chưa từng có ở Biển Đông
(Dân trí) - “Sự bất thường của cơn áp thấp có thể liên quan đến hoàn lưu khí quyển bị tác động bởi biến đổi khí hậu, các vụ nổ mặt trời gây thay đổi bức xạ”, chuyên gia Xuân Lan nhận định.
Áp thấp nhiệt đới hình thành và đang hoạt động ở vùng biển phía Đông Malaysia, đang di chuyển vào vùng biển phía Tây Nam của Nam Biển Đông, được các chuyên gia khí tượng đánh giá là hiện tượng bất thường. Dù không ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam, áp thấp có thể gây nguy hiểm cho tàu thuyền đang tránh bão số 15 trong khu vực.
3 điểm bất thường
Trao đổi với phóng viên Dân trí, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy, người có 20 năm kinh nghiệm nghiên cứu về giảm thiểu rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu, cho biết, cơn áp thấp nhiệt đới hình thành ở vùng biển phía Đông Malaysia là hiện tượng bất thường.
Đầu tiên, đây là một xoáy thuận có hướng di chuyển từ Ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương, điều chưa từng xảy ra trước đây. Hiện tượng này còn gọi là xoáy thuận nhiệt đới.
Thứ hai, khu vực này hiếm khi xuất hiện bão hoặc áp thấp nhiệt đới. Dù cơn áp thấp có quy mô nhỏ, khả năng mạnh lên thành bão không cao, nhưng cấu trúc của nó vẫn mang dạng xoáy thuận.
Thứ ba, đây là xoáy thuận thứ 21 trong năm 2025, phá kỷ lục về số lượng xoáy thuận đi vào Biển Đông trong năm nay.
Đường đi của áp thấp nhiệt đới vào khu vực Nam Biển Đông (Ảnh: Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ).
Theo Tiến sĩ Huy, ảnh hưởng của cơn áp thấp này đối với Việt Nam không nghiêm trọng, do không đi vào ven bờ Đồng bằng sông Cửu Long, nên không tác động hạ tầng, không gây mưa lớn. Áp thấp chủ yếu có ý nghĩa về mặt khí tượng. Tuy nhiên, tàu thuyền có thể chịu tác động, dù mức độ ảnh hưởng lớn hơn đến từ cơn bão số 15 trên Biển Đông.
Trong thời gian này, mưa tại TPHCM và Nam Bộ xảy ra chủ yếu do hoàn lưu bão số 15. Hoàn lưu mưa của bão này hiện tập trung ở các khu vực vừa trải qua ngập lụt gồm: Gia Lai, Khánh Hòa, Đắk Lắk và lan ra vùng Trung Trung Bộ. Cơn áp thấp gần Malaysia dự báo tồn tại trong thời gian ngắn.
Bên cạnh đó, bà Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia khí tượng thủy văn, cho rằng, cơn áp thấp xuất phát từ bờ Đông Malaysia, khu vực gần xích đạo. Các vùng gần xích đạo thường có vĩ độ rất nhỏ (0-5 độ), kể cả khu vực Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương nên có lực coriolis (lực xoáy của trái đất quay quanh trục) rất thấp, khó hình thành xoáy.
Tuy nhiên, áp thấp lần này hình thành ở vị trí đặc biệt, khoảng 3-3,5 độ vĩ Bắc. Lực coriolis ở vùng này rất nhỏ nên hôm trước hầu như chưa xuất hiện xoáy. Đến sáng 29/11, khi áp thấp di chuyển lên 6 độ Vĩ Bắc - 107,3 độ Kinh Đông, lực coriolis đã tăng và cấu trúc xoáy rõ ràng hơn.
Lực lượng chức năng cứu hộ người dân vùng lũ tại tỉnh Đắk Lắk vừa qua (Ảnh: Đào Trung).
Từ trước đến nay, các cơn bão trên Thái Bình Dương thường đi từ Đông sang Tây. Nhưng áp thấp nhiệt đới này lại hình thành từ vùng biển Đông Malaysia, di chuyển theo hướng Đông Bắc, ngược với quy luật thông thường.
“Trong hơn 100 cơn bão tôi từng nghiên cứu, chưa có cơn nào hình thành ở vị trí như vậy mà tồn tại được khi đi lên Biển Đông. Sự bất thường có thể liên quan đến hoàn lưu khí quyển bị tác động bởi biến đổi khí hậu, các vụ nổ mặt trời gây thay đổi bức xạ. Khi các quy luật thay đổi, hoàn lưu bất thường có thể xuất hiện”, bà Lan nhận định.
Khả năng mạnh lên thành bão
Chuyên gia Lê Thị Xuân Lan cho biết, theo dự báo của Nhật Bản lúc 10h ngày 29/11, áp thấp vẫn ở ngưỡng áp thấp nhiệt đới. Đến khoảng 22h sẽ mạnh lên thành bão, đi theo hướng Đông Bắc, tốc độ 15km/h. Đến 10h ngày mai (30/11), tâm bão ở 7,3 độ Vĩ Bắc - 108,5 độ Kinh Đông, phía Đông Đông Nam Côn Đảo.
Đến sáng 1/12, bão đạt vị trí 9,7 độ Vĩ Bắc - 110,4 độ Kinh Đông, phía Đông Đông Nam đảo Phú Quý và Đông Đông Bắc Côn Đảo. Sau đó, bão tiếp tục đi ra biển, suy yếu trở lại thành áp thấp nhiệt đới.
Theo bà Lan, khả năng bão đi vào đất liền Việt Nam là rất thấp. Nhưng hiện tàu thuyền di chuyển xuống phía Nam để tránh bão số 15, nên dễ đối mặt nguy hiểm khi gặp thêm cơn bão mới này.
Bão cũng ảnh hưởng đến các dàn khoan dầu trên vùng biển phía Nam, nơi lâu nay hầu như không có bão nên người dân dễ chủ quan.
Hoàn lưu cơn bão mới không lớn và cách xa TPHCM, Nam Bộ nên khu vực này không bị ảnh hưởng. Mưa tại Nam Bộ chủ yếu do rìa Tây Nam bão số 15, phạm vi không rộng.
“Hiện bão số 15 (Koto) khả năng vào miền Trung, tàu thuyền tránh xuống phía Nam mà gặp thêm cơn bão này thì rất nguy hiểm. Tốt nhất, các tàu nên vào vịnh Thái Lan. Bão mới không đổ bộ, nhưng mang lượng ẩm lớn, hòa với hoàn lưu bão số 15 khiến bão số 15 diễn biến phức tạp”, bà Lan cảnh báo.
Trong những ngày tới, TPHCM có khả năng mưa, chủ yếu do tác động của cơn bão số 15 trên Biển Đông (Ảnh: An Huy).
Ông Lê Đình Quyết, chuyên gia Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ và Tây Nguyên, cho rằng việc áp thấp nhiệt đới hình thành ở vùng biển phía Nam là rất hiếm. Từ trước đến nay, rất ít bão xuất hiện trong phạm vi 0-5 vĩ độ, do lực coriolis quá nhỏ. Đây cũng là lý do Nam Bộ ít bão hơn Bắc Bộ và Trung Bộ.
Ông Quyết đánh giá bão số 15 ở miền Trung có thể hút áp thấp nhiệt đới phía Nam lên và khiến nó suy yếu trong vài ngày tới.
Theo Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ, do ảnh hưởng bão số 15 và áp thấp nhiệt đới phía Nam, trong 2-3 ngày tới vùng biển từ Lâm Đồng đến Cà Mau có gió Tây - Tây Nam cấp 3-4, giật cấp 6-7; sóng cao 1,5-4,5 m, biển động. Vùng biển Cà Mau - An Giang - Phú Quốc có gió Tây Bắc - Tây cấp 3-4, giật cấp 6-7; sóng cao 1-2,5 m, biển có lúc động nhẹ. Hai vùng biển đều có mưa rào và dông vài nơi, cần đề phòng lốc xoáy và gió giật mạnh.
Thời gian này, TPHCM và Nam Bộ mây thay đổi, ngày nắng, chiều tối và đêm có mưa rào và dông vài nơi; trong cơn dông đề phòng lốc, sét và gió giật mạnh.
