Chơi hụi online, nhiều người trắng tay

Gần đây, hình thức chơi hụi trực tuyến nở rộ trên các nền tảng mạng xã hội. Chỉ cần gõ từ khóa "chơi hụi" trên Facebook, người dùng dễ dàng bắt gặp hàng chục hội nhóm, cả kín lẫn công khai, với đủ loại dây hụi từ vài trăm nghìn đến hàng triệu đồng, thậm chí có quy mô toàn quốc.

Mất tiền tỷ

Các hội nhóm này đăng tải nhiều bài rao như "Tuyển tay hốt hụi uy tín, nhanh lẹ...", "uy tín xanh chín, khui giao nhanh trong ngày cho anh chị lo việc...".

Nhằm thu hút người chơi, một số nhóm liên tục đăng các chương trình khuyến mãi như tặng vàng, trang sức khi hụi viên đăng ký nhiều dây hụi. Trên thực tế, việc chơi hụi online tiềm ẩn không ít rủi ro.

Khác với hụi truyền thống, vốn được tổ chức trong phạm vi nhỏ như bạn bè, người thân hoặc hàng xóm, hụi online thường được lập trong các nhóm kín trên mạng xã hội. Người chơi ít khi biết rõ nhân thân của chủ hụi hoặc hụi viên, chủ yếu dựa vào lời quảng cáo và niềm tin cá nhân. Điều này khiến nguy cơ bị lừa đảo, vỡ hụi ngày càng cao.

Thời gian qua, cơ quan chức năng ghi nhận nhiều vụ vỡ hụi online với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Điển hình là vụ vỡ hụi hơn 200 tỷ đồng ở xã Xuân Thới Sơn (TPHCM) gây xôn xao những ngày qua.

Với đôi mắt trũng sâu sau nhiều đêm mất ngủ, chị L.T.T. (SN 1996, ngụ TPHCM) cho biết, bản thân kinh doanh nên có một số vốn, chị đăng bài lên mạng xã hội hỏi cách gửi ngân hàng để sinh lời. Sau khi đăng tải, một tài khoản Facebook có tên N.T.M.D. chủ động nhắn tin, rủ chị T. chơi hụi với hứa hẹn lãi suất cao.

"Khi vào nhóm, tôi thấy bà D. uy tín vì thanh toán cho những người chơi hụi đầy đủ. Sau đó, tôi bỏ 1,5 tỷ đồng để chơi các dây hụi. Đến gần ngày hốt hụi, bà D. bất ngờ thông báo không có khả năng chi trả. Tôi định hốt hụi để trả tiền xây nhà, bây giờ mất trắng", chị T. than thở.

Không chỉ chị T., nhiều người khác đã bán nhà, bán xe để góp 1-3 tỷ đồng, thậm chí gần 10 tỷ đồng, rồi ngã ngửa khi nghe tin chủ hụi vỡ nợ.

Chơi hụi có hợp pháp?

Trao đổi với phóng viên Dân trí, luật sư Nguyễn Thị Thảo Nhân (Đoàn luật sư TPHCM) cho biết, hình thức chơi hụi còn có tên gọi khác là chơi họ, biêu, phường. Đây là hình thức giao dịch tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người.

Hàng tháng hoặc theo chu kỳ, mỗi người trong nhóm sẽ góp một khoản tiền giống nhau vào “chầu hụi”. Người nhận tiền trong từng kỳ có thể được chỉ định, bốc thăm hoặc đấu giá lãi suất để hốt hụi trước. Hụi giúp người tham gia có vốn lớn khi cần, đồng thời cũng là cách tiết kiệm.

Chủ hụi giữ vai trò trung tâm trong dây hụi. Họ là người đứng ra lập hụi, kêu gọi thành viên tham gia, quản lý danh sách và tổ chức các kỳ góp hụi.

Theo luật sư Nhân, việc chơi hụi được quy định tại Điều 471 Bộ Luật Dân sự và Nghị định 19/2019/NĐ-CP ngày 19/2/2019 của Chính phủ. Theo đó, việc tổ chức chơi hụi là giao dịch dân sự hợp pháp, nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia, có nhiều hình thức chơi hụi, như: hụi không có lãi; hụi có lãi và hụi hưởng hoa hồng.

Đối với hụi có lãi, tiền lãi không được vượt quá 20%/năm (khoảng 1,6%/tháng). Nếu chủ hụi điều hành từ 2 dây hụi trở lên hoặc số tiền góp hụi trên 100 triệu thì phải báo cho UBND địa phương biết để theo dõi, quản lý.

Việc chơi hụi cần sự tin tưởng, tín nhiệm giữa các thành viên, đặc biệt là đối với chủ hụi. Pháp luật nghiêm cấm việc tổ chức hụi để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác.

Tuy nhiên, chính yếu tố tín chấp (không có tài sản đảm bảo) này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong khi pháp luật cho phép hụi tồn tại như một tập quán, các tranh chấp liên quan đến hụi vẫn ngày càng gia tăng, đặc biệt với các dây hụi có quy mô góp vốn lớn.

Thực tế cho thấy, nhiều vụ vỡ hụi gây thiệt hại hàng tỷ đồng cho hàng chục, thậm chí hàng trăm người dân.

Nguy cơ bị xử lý hình sự

Luật sư Thảo cho biết, vỡ hụi thường xảy ra khi chủ hụi bỏ trốn, chiếm đoạt tiền; chủ hụi mất khả năng chi trả; thành viên không góp hoặc vi phạm nghĩa vụ theo thỏa thuận.

Trong trường hợp chủ hụi mất khả năng chi trả, chậm hoặc không giao tiền như cam kết, các hụi viên có thể khởi kiện dân sự để đòi lại tiền đã góp và yêu cầu bồi thường. Đây là cơ chế bảo vệ quyền lợi chính thức được pháp luật quy định.

Tuy nhiên, việc thu hồi tiền thường phụ thuộc vào khả năng tài chính thực tế của chủ hụi. Nếu chủ hụi đã tẩu tán tài sản, việc thi hành án rất khó khăn, dẫn đến tình trạng hụi viên có kết luận của tòa án nhưng không lấy lại được tiền.

Chủ hụi có hành vi gian dối, chiếm đoạt hoặc bỏ trốn có thể bị xử lý về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (theo Điều 174, 175 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017).

Tùy giá trị tài sản bị chiếm đoạt, người phạm tội có thể đối diện mức án từ cải tạo không giam giữ đến 20 năm tù.

Hiện nay, hình thức chơi hụi qua Facebook, Zalo, TikTok… ngày càng phổ biến, tiềm ẩn nhiều rủi ro lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Luật sư Thảo khuyến cáo, người dân không nên chơi hụi online với người lạ, không rõ danh tính, không có địa chỉ cụ thể. Khi tham gia hụi, người chơi nên lập thỏa thuận bằng văn bản rõ ràng về số tiền góp, thời gian, cách thức lĩnh hụi và quyền, nghĩa vụ của các bên.

Người dân cần cảnh giác, không tham gia hụi có lãi suất cao bất thường, hứa hẹn “lời nhanh, rút sớm”. Đây thường là chiêu trò lừa đảo.

Bên cạnh đó, hụi viên chỉ nên góp hụi trong phạm vi khả năng tài chính của bản thân, không vay mượn để chơi hụi.