Cựu Phó đại sứ Thụy Điển từng lội tuyết để xin chữ ký ủng hộ Việt Nam

"Đó là thời điểm sau trận Điện Biên Phủ trên không (năm 1972). Tôi và nhiều người Thụy Điển khác cảm thấy phẫn nộ khi biết rằng bom Mỹ đã gần như xóa sổ con phố Khâm Thiên, phá hủy bệnh viện Bạch Mai. Đó là cảm giác bất bình từ mọi tầng lớp trong xã hội Thụy Điển và mọi người bắt đầu tự hỏi rằng liệu họ có thể làm gì để thể hiện sự đoàn kết với Việt Nam đây", cựu Phó đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam Elisabeth Dahlin chia sẻ với Dân trí về lý do bà cùng hàng triệu người khác đã tham gia vào phong trào phản đối cuộc chiến của Mỹ ở Việt Nam.

Lội tuyết xin chữ ký ủng hộ Việt Nam

Bà Dahlin cho biết, vào thời điểm cách đây hơn nửa thế kỷ, bà mới chỉ là một học sinh trung học và chưa thể làm những điều quá lớn lao. Vì vậy, bà cùng hàng triệu người Thụy Điển khác quyết định họ sẽ phải hành động để ủng hộ về mặt tinh thần cho Việt Nam, cũng như gửi tiếng nói mạnh mẽ của những người yêu hòa bình trên khắp thế giới nhằm phản đối cuộc chiến tranh cướp đi sinh mạng của hàng triệu dân thường vô tội.

"Đó là khi Thụy Điển có một phong trào thu thập chữ ký phản đối chiến tranh. Vì vậy, chúng tôi đã đi gõ cửa từng nhà, xin từng chữ ký vào bản kiến nghị Mỹ dừng ném bom xuống Việt Nam. Đó là thời điểm Thụy Điển đang ở giữa mùa đông lạnh giá. Tuyết rơi dày đặc trên những con đường. Chúng tôi phải lội qua những đống tuyết lớn, đến từng khu dân cư, để thể hiện sự ủng hộ với Việt Nam. Cha mẹ tôi cũng tham gia vào phong trào này", bà kể lại.

"Bạn biết không, chúng tôi đã thu thập được đến 2,7 triệu chữ ký, trong khi vào thời điểm đó Thụy Điển có khoảng 8 triệu dân. Và đó cũng là lần đầu tiên, toàn bộ các đảng phái trong quốc hội Thụy Điển, từ cánh tả tới cánh hữu, đều đồng loạt tham gia phong trào kêu gọi hòa bình cho Việt Nam", bà cho hay.

Những bức ảnh ghi lại khoảnh khắc bà Dahlin và gia đình tham gia phong trào ủng hộ Việt Nam. Một số người đã lội tuyết dày hoặc trượt tuyết đến từng nhà để xin chữ ký vào giữa mùa đông (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Khi được hỏi vì sao, từ nơi cách xa hàng nghìn km, người dân Thụy Điển lại có sự ủng hộ to lớn với Việt Nam như vậy, bà trả lời: "Đó là việc nhỏ mà người dân có thể làm, nhưng lại thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ, kể cả ở những vùng xa xôi hẻo lánh như nơi tôi sinh ra. Đó là một phong trào quần chúng thực sự, không chỉ là hành động của một nhóm nhỏ.

Bạn biết đó, Thụy Điển đã sống trong hòa bình từ năm 1812, nhưng người dân vẫn còn nhớ những khoảnh khắc đau thương mà 2 cuộc chiến tranh thế giới gây ra. Cách mà Việt Nam bị đối xử khi đó khiến người Thụy Điển, không kể tầng lớp, ngành nghề, cảm thấy phẫn nộ. Đó là hành động để thể hiện phẩm giá và làm điều đúng đắn", nhà cựu ngoại giao nhấn mạnh.

Với bà, tinh thần đoàn kết mạnh mẽ của người dân Thụy Điển để ủng hộ cho Việt Nam là ký ức không thể nào quên.

"Điều tôi nhớ nhất là sự tham gia rộng khắp, không chỉ sinh viên, không chỉ giới trẻ, mà đủ mọi lứa tuổi, từ các tổ chức tôn giáo, công đoàn, chính khách cho đến những người dân bình thường.

Một điều quan trọng là cách phong trào được tổ chức. Ở cấp trung ương, Thụy Điển đã thành lập Ủy ban Thụy Điển vì Việt Nam, Lào, Campuchia, quy tụ đại diện của tất cả đảng phái chính trị, công đoàn, phong trào sinh viên thành một cơ sở chung để cùng thúc đẩy một chương trình hành động thống nhất. Việc các lực lượng khác nhau có thể đoàn kết như vậy là một bước tiến rất lớn", bà cho hay.

Sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, những người yêu hòa bình trên khắp thế giới đã góp phần mang lại sức mạnh giúp Việt Nam thống nhất đất nước vào năm 1975.

Bà Dahlin gọi đây là điều "không thể tin được". "Khi Việt Nam chiến thắng, tôi đang sống và học tập tại Boston (Mỹ). Khi có tin chiến thắng, đường phố tràn ngập tiếng hò reo. Đó là khoảnh khắc của niềm vui vỡ òa. Điều đó cuối cùng cũng đã đến", bà hồi tưởng.

Mối lương duyên với Việt Nam

Thụy Điển là nước phương Tây đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào năm 1969. Quốc gia này cũng ủng hộ Việt Nam mạnh mẽ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cũng như giúp đỡ Việt Nam trong thời điểm tái kiến thiết đất nước sau thống nhất.

Thụy Điển là một trong những nước viện trợ ODA nhiều nhất cho Việt Nam trong những thập niên 1970-1990. Thụy Điển cũng ủng hộ Việt Nam một cách mạnh mẽ trong thời kỳ Đổi mới.

Bà Dahlin chính là một trong những người bạn thân thiết đã giúp đỡ Việt Nam trong giai đoạn khó khăn này. 

Bà thừa nhận, khi còn nhỏ, bà chưa bao giờ nghĩ đến viễn cảnh sẽ đến Việt Nam vào một ngày nào đó. Tuy nhiên, mối lương duyên của bà với quốc gia Đông Nam Á đã kéo dài trong nhiều năm qua.

Từ năm 1980 đến 1982, bà học tiếng Việt và kiến thức về viện trợ trong một chương trình do Bộ Ngoại giao và Tổ chức hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển (SIDA) khởi xướng, phối hợp với các trường đại học ở Stockholm và Hà Nội.

Bà đã theo học Đại học Bách khoa Hà Nội và trở thành thông dịch viên tiếng Việt. Bà từng làm việc trong lĩnh vực viện trợ của Thụy Điển tại Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, từ năm 1981 đến 1982, và sau đó tại Đại sứ quán Thụy Điển ở Hà Nội từ 1982 đến 1984. Bà tiếp tục trở lại Việt Nam từ năm 1997 đến năm 2001 với vai trò Phó trưởng Phái đoàn ngoại giao Thụy Điển.

Nhà ngoại giao kỳ cựu chia sẻ rằng, việc bà được chọn sang Việt Nam để giúp đỡ và hỗ trợ cho sự phát triển của đất nước này là "một cơ hội tuyệt vời". Bà cũng rất bất ngờ trước sự lột xác mạnh mẽ của Việt Nam sau 50 năm thống nhất đất nước.

"Lần đầu tôi đến Việt Nam là cuối năm 1979, trong một sự kiện do Đoàn Thanh niên mời. Khi đó Việt Nam rất nghèo, nhà tranh vách đất, cơ sở hạ tầng hầu như bị phá hủy sau chiến tranh, nhiều nơi phải dùng phà. Nhưng người dân Việt Nam khi đó ngập tràn tinh thần tự hào. Khi chúng tôi trở lại năm 1997, từ sân bay về, những ngôi nhà đất đã thành nhà bê tông, xe đạp được thay bằng xe máy. Việt Nam đã có điện, có nước.

Khi ở Việt Nam vào thời kỳ khó khăn, tôi từng đi chợ và không có một thứ thực phẩm gì hết ngoài vài cái bắp cải và vài củ hành. Giờ thì mọi thứ thật kỳ diệu, Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, người trẻ có cơ hội, niềm hy vọng ngập tràn trong mỗi gia đình. Mỗi lần trở lại Việt Nam, tôi đều thấy những điều mới mẻ", bà chia sẻ về sự "thay da đổi thịt" của Việt Nam những năm qua.

Niềm đam mê với văn hóa và ẩm thực Việt Nam

"Gia đình tôi yêu Hà Nội, yêu Việt Nam. Trước khi chuyển tới sống ở đây, gia đình tôi từng ở Zambia và Brazil. Mỗi tuần, chúng tôi đều ăn phở, nên các con tôi biết đến ẩm thực Việt từ trước.

Với các con tôi, Việt Nam là quê hương thứ 2, là nơi có bạn bè, là kỷ niệm. Khi con gái tôi 10 tuổi, tôi đưa con theo công tác về Hà Nội 2 tuần. Khi rời đi, cháu khóc suốt từ Đại sứ quán Thụy Điển đến tận Bangkok vì nhớ Hà Nội", bà chia sẻ về tình yêu của gia đình với Hà Nội và Việt Nam.

Chồng của bà cũng rất đam mê ẩm thực Việt Nam, ông đã học nấu món ăn Việt và giới thiệu chúng tới bạn bè ở những nơi xa xôi trên thế giới.

Bản thân, bà Dahlin thừa nhận rất thích ẩm thực Việt Nam vì cách chế biến tinh tế với đủ loại rau thơm, và cách bài trí hấp dẫn. "Việt Nam có rất nhiều món ăn khác nhau, nhưng điểm chung là dùng nguyên liệu sẵn có, chế biến tinh tế, trình bày đẹp, thật sự là rất đặc biệt", bà cho hay.

Một điều đặc biệt về bà Dahlin là tình yêu với dân ca Việt Nam, đặc biệt là hát quan họ. Bà thậm chí đã đi học hát với tâm niệm rằng: Để hiểu hơn về một quốc gia, cần phải thấu hiểu văn hóa của nước đó.

"Quan họ thực sự gắn liền với cuộc sống nông thôn, với ruộng lúa, với tình yêu mộc mạc. Những năm 1980, tôi từng học âm nhạc dân tộc tại Học viện Âm nhạc Việt Nam. Khi đó, người nước ngoài và người Việt không dễ dàng giao lưu, nhưng âm nhạc là cầu nối. Quan họ là thứ âm nhạc tuyệt vời vì nó kể lại đời sống hàng ngày bằng những giai điệu truyền cảm", bà chia sẻ.

Với vốn tiếng Việt thành thạo, bà cũng đã gửi một món quà tới độc giả Dân trí: Làn điệu dân ca Trống Cơm, bài hát mà bà rất yêu thích. 

Theo bà, điều tạo nên tình yêu với Việt Nam là cảm giác như "ở nhà". "Điều tôi luôn ngưỡng mộ, đó là niềm tự hào mà người dân Việt Nam có về đất nước, về văn hóa, về lịch sử, điều đó có nghĩa là bạn có thể chia sẻ rất nhiều thứ. Họ cũng rất thân thiện nữa. Mọi thứ khiến tôi cảm thấy như ở nhà", bà cho biết.

Nhà cựu ngoại giao chia sẻ rằng, bà ấn tượng với bầu không khí lễ hội ở Việt Nam khi sự kiện 50 năm thống nhất đất nước sắp diễn ra.

"Thật tuyệt vời khi thấy những gì mọi người chuẩn bị cho sự kiện và tôi nghĩ đây là dịp để thế hệ mới hiểu được đất nước đã trải qua những gì. Và tôi nghĩ điều đó rất quan trọng, để đưa lịch sử vào cuộc sống, vì hơn nửa dân số hiện tại chưa ra đời 50 năm trước. Để hiểu đất nước đã trải qua những gì và giờ đây đất nước đang ở đâu, điều đó thật tuyệt vời. Khi chứng kiến mọi người có thể ăn mừng và hướng về tương lai phía trước, tôi cảm thấy đó là một điều lớn lao, thật tuyệt vời", bà cho hay.

Năm nay, bà Dahlin không thể ở lại Việt Nam để tham gia sự kiện kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước. Tuy nhiên, bà cho biết đã nhận được lời mời từ Đại sứ quán Việt Nam tại Thụy Điển để cùng chia sẻ niềm vui với Việt Nam trong một sự kiện trọng đại với tư cách là một người bạn thân thiết, thủy chung.