Phát hiện hài cốt liệt sỹ ở hang Tám Cô: Xoa dịu nỗi đau sau nửa thế kỷ

Xoa dịu nỗi đau sau hơn nửa thế kỷ

Ngày 8/11 trở nên đặc biệt đối với ông Đinh Văn Yên (SN 1964, trú tại xã Hải Quang, tỉnh Ninh Bình).

Trong không khí trang nghiêm và lắng đọng, ông Yên dự lễ truy điệu và an táng người anh trai, liệt sỹ Đinh Công Đính cùng đồng đội, những người đã anh dũng hy sinh ở hang Tám Cô, đường 20 Quyết Thắng, tỉnh Quảng Trị năm 1972.

Sau hơn nửa thế kỷ, một phần hài cốt của liệt sỹ Đính đã được tìm thấy, hòa trong niềm vui khôn tả của thân nhân khi mẫu ADN trùng khớp.

“Anh Đính là con thứ 4 trong gia đình, đi bộ đội từ năm 19 tuổi. Theo giấy báo tử, anh hy sinh năm 1972 ở mặt trận phía Nam. Suốt mấy chục năm sau đó, gia đình tôi đã tìm kiếm nhiều nơi nhưng không có kết quả. Đến năm 1996 mới biết anh hy sinh ở Quảng Bình, nay là Quảng Trị”, ông Yên rưng rưng kể.

Liệt sỹ Đinh Công Đính là một trong những liệt sỹ hy sinh ở hang Tám Cô, đường 20 Quyết Thắng, được xác định có mẫu ADN trong nhiều phần hài cốt vừa được cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị tìm thấy.

Việc xác định mẫu ADN mang lại niềm an ủi cho thân nhân liệt sỹ, những người đã âm thầm mang theo nỗi đau suốt hàng chục năm qua.

“Khi có kết quả ADN trùng khớp, gia đình tôi vỡ òa, ai cũng bật khóc. Chúng tôi đã biết anh Đính hy sinh và nằm lại ở hang Tám Cô, nhưng việc tìm thấy hài cốt là điều hết sức quý giá. Dù hài cốt anh và đồng đội hòa lẫn, khó thể bóc tách từng người, nhưng với gia đình, đó đã là sự trở về trọn nghĩa, niềm an ủi sau bao năm mong mỏi và chờ đợi”, ông Yên chia sẻ thêm.

Cùng chung cảm xúc, ông Mai Quang Thế (SN 1953, trú tại thôn Mỹ Hòa, xã Hải An, tỉnh Ninh Bình) cũng không giấu được xúc động khi nhớ về người anh trai, liệt sỹ Mai Đức Hùng. Hòa trong dòng người ở lễ truy điệu và an táng, ông Thế nghẹn ngào đứng bên di cốt, thắp nén nhang tưởng nhớ anh trai.

Theo ông Thế, liệt sỹ Hùng là con cả trong gia đình có 7 anh chị em (5 trai, 2 gái). Năm 1972, người chiến sĩ trẻ Mai Đức Hùng nhập ngũ, phục vụ trong lực lượng pháo binh và đã hy sinh trên đường 20 Quyết Thắng.

Suốt những năm sau đó, gia đình liệt sỹ Hùng nhiều lần vào Quảng Trị tìm kiếm để đưa hài cốt về quê hương nhưng không có kết quả. Giờ đây, khi các phần hài cốt được quy tập, trong đó có mẫu ADN được xác định của liệt sỹ Hùng, đối với gia đình, đó là niềm an ủi lớn lao.

“Chúng tôi biết anh và đồng đội nằm lại ở hang Tám Cô, ở đây chính quyền và ban quản lý di tích hương khói hết sức chu đáo, nên rất yên tâm. Giờ tìm thấy hài cốt, niềm vui đó như nhân lên gấp bội”, ông Thế bày tỏ.

Trước đó, trong quá trình cải tạo khuôn viên ở hang Tám Cô, Đền thờ các anh hùng, liệt sỹ đường 20 Quyết Thắng, cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị phát hiện nhiều phần hài cốt.

Sau khi quy tập, tỉnh Quảng Trị phối hợp với cơ quan chức năng giám định ADN. Kết quả cho thấy có 8 mẫu trùng khớp với mẫu ADN của thân nhân các liệt sỹ từng chiến đấu và anh dũng hy sinh ở hang Tám Cô.

Gia đình Tổng Bí thư Tô Lâm đã gửi vòng hoa kính viếng các anh hùng, liệt sỹ. Buổi lễ truy điệu và an táng có sự tham dự của lãnh đạo các tỉnh Quảng Trị, Thanh Hóa, thân nhân liệt sỹ, đại diện các sở, ban, ngành, lực lượng vũ trang và đông đảo người dân địa phương.

Sau khi tổ chức lễ truy điệu, các phần hài cốt liệt sỹ được an táng tại một ngôi mộ chung xây dựng ở lối vào hang Tám Cô.

“Tìm thấy hài cốt các liệt sỹ và làm xét nghiệm ADN là hết sức quan trọng, tạo bước ngoặt mới trong công tác tìm kiếm các liệt sỹ đã hy sinh ở hang Tám Cô. Điều này còn góp phần xoa dịu nỗi đau của thân nhân, thể hiện sự tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay với những người có công với đất nước”, anh Hùng, một người dân địa phương, tâm sự.

Trận bom định mệnh nặng nỗi đau

Có mặt tại lễ truy điệu và an táng hài cốt các liệt sỹ vừa được quy tập tại hang Tám Cô, ông Trần Công Hòa (SN 1954, trú tại xã Phụng Công, tỉnh Hưng Yên) một trong những nhân chứng của trận bom định mệnh năm 1972 không giấu được xúc động.

Nhìn những di cốt được quy tập, ông Hòa nghẹn ngào nhớ lại ngày tháng chiến tranh khốc liệt, khi đồng đội ngã xuống giữa mưa bom, bão đạn. Giờ đây, chứng kiến các liệt sỹ được an nghỉ, ông cảm thấy niềm an ủi lớn lao, như phần nào nối lại sợi dây tình đồng đội sau hơn nửa thế kỷ.

Ông Hòa chia sẻ, năm 1972, ông là y tá của đơn vị pháo binh, hành quân qua đường 20 Quyết Thắng. Tháng 11/1972, đơn vị dừng chân ở khu vực hang Tám Cô.

“Thời điểm ấy mưa lớn kéo dài, một số anh em pháo binh vào trú ở hang Tám Cô cùng với các thanh niên xung phong. Lúc này máy bay địch đánh bom trúng hang. Tôi ở cách hang khoảng 200m, theo kinh nghiệm đó là tiếng nổ kép. Anh em sau đó nói rằng bom kích nổ cả khối bộc phá trong hang”, ông Hòa nhớ lại.

Theo ông Hòa, sau trận bom, cửa hang Tám Cô biến dạng hoàn toàn, trần hang đổ sụp, tảng đá rất to chặn cửa hang, nhiều mảnh cơ thể của chiến sỹ văng ra ngoài, nỗi đau bao trùm. Đơn vị pháo binh, thanh niên xung phong nhanh chóng triển khai công tác cứu hộ nhưng lúc đó không thể xác định số người hy sinh.

“Lúc đó thu gom được gần 30kg di hài của liệt sỹ, nát hết, chúng tôi xác định anh em đều đã hy sinh và tổ chức truy điệu, an táng. Tôi là y tá, thực hiện công tác khâm liệm”, ông Hòa cho biết thêm.

Đối với ông Hòa, việc tìm thấy hài cốt các liệt sỹ hôm nay là dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự kết thúc của một hành trình dài đầy nỗi mong đợi và khắc khoải. Giây phút chứng kiến các đồng đội được đưa về đất mẹ, ông Hòa nước mắt rưng rưng, cảm nhận rõ niềm an ủi sâu sắc cho những mất mát chưa từng nguôi.

Với ông Hòa, đây không chỉ là sự trở về về thể xác, mà còn là minh chứng cho tình đồng đội, lòng tri ân và ký ức bất tử về những người con đã hy sinh trên tuyến đường 20 Quyết Thắng.

Hang Tám Cô nằm tại km16+500, đường 20 Quyết Thắng, xã Thượng Trạch, Quảng Trị, một trong những “tọa độ lửa” những năm 1971-1972.

Ngày 14/11/1972, trong lúc các lực lượng đang làm nhiệm vụ, máy bay Mỹ ập đến đánh phá khiến 13 liệt sỹ hy sinh trong hang đá, trong đó có 8 thanh niên xung phong và 5 chiến sỹ pháo binh.