Nông dân Trung Quốc kiếm bộn nhờ bán điện mặt trời

Các quốc gia đang hướng tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). Điều này cũng khiến nhiều loại tài sản và tài nguyên mới được sinh ra trên thế giới như khí CO2. Loại khí này là khí thải, nhưng ở dạng tín chỉ carbon thì khí này lại mang đến nguồn tiền đáng kể cho một cộng đồng hoặc cả một quốc gia.

Bên cạnh đó, còn một loại tài sản hấp dẫn không kém là năng lượng mặt trời. Những người dân ở một làng quê tại tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc đang kiếm được tiền nhờ bán điện hình thành từ năng lượng mặt trời và khoản thu đối với họ đôi khi còn hấp dẫn hơn cả tiền gửi ngân hàng.

Kiếm bộn nhờ bán điện mặt trời

Trên những mái nhà cũ kỹ tại ngôi làng nhỏ ở Trung Quốc là những tấm pin mặt trời hiện đại. Với người dân nơi đây, năng lượng mặt trời không chỉ để phơi khô nông sản mà còn có ý nghĩa hơn nhiều.

Vợ chồng bà Shi vốn có cuộc sống khá ổn định nhờ trồng ngô và ngũ cốc trong trang trại nhỏ. Nhưng từ năm 2021, họ quyết định đầu tư thêm vào điện mặt trời. Cả 2 ký hợp đồng lắp 40 tấm pin năng lượng mặt trời trên mái nhà để cấp điện cho lưới.

Không chỉ sản sinh điện đủ dùng cho gia đình, mà những tấm pin này còn tạo ra đủ điện để bà đem đi bán. Từ một hộ thuần nông chỉ trông chờ vào ruộng ngô, gia đình bà Shi Mei giờ kiếm được khoảng 10.000 USD (khoảng 255 triệu đồng) mỗi năm từ bán điện mặt trời mái nhà cho lưới điện của địa phương.

"Tôi kiếm tiền từ điện mặt trời còn nhiều hơn cả tiền lãi ngân hàng. Tháng nào cũng đều đặn có một khoản tiền thu về", bà Shi Mei chia sẻ với AP.

Thông qua một ứng dụng trên điện thoại, bà Shi có thể nhìn thấy lượng điện tạo ra và mình được trả bao nhiêu . "Mặt trời xuất hiện là sẽ kiếm được tiền", bà nói.

Gia đình nhà bà Shi là một ví dụ cho thấy cơn sốt điện mặt trời tại Trung Quốc.

Quốc gia này từ lâu đã thống trị toàn cầu về sản xuất pin mặt trời nhưng việc lắp đặt trên mái nhà vẫn chưa phổ biến. Tuy nhiên, việc này đã thay đổi mạnh mẽ trong vài năm qua khi chính phủ Trung Quốc tập trung giảm khí thải nhà kính và phát triển kinh tế xanh.

Trung Quốc đặt mục tiêu vào năm 2025, 20% năng lượng của họ sẽ đến từ năng lượng tái tạo. Chính vì vậy, Bắc Kinh cũng đã có những chính sách hỗ trợ hào phóng cho chính quyền địa phương và doanh nghiệp thúc đẩy xanh hóa. Điều này khiến việc sản xuất và lắp đặt pin năng lượng mặt trời đều tăng vọt. Hầu hết công suất điện mặt trời áp mái ở Trung Quốc được tạo ra trong 2 năm vừa qua.

Dù vậy, việc này khiến lưới điện nhiều khi quá tải. Một số thành phố trên khắp tỉnh Sơn Đông, bao gồm cả làng của bà Shi, bắt đầu tạm dừng lắp đặt trên mái nhà. Gia đình bà Shi may mắn vì đã tham gia sớm.

Các chuyên gia phân tích và các công ty năng lượng mặt trời cho rằng tương lai vẫn tươi sáng nếu Trung Quốc có thể nhanh chóng thích ứng với tình trạng dư cung.

"Trung Quốc có tiềm năng và cơ hội để ngành điện tiếp tục phát triển. Tôi hy vọng Sơn Đông sẽ trở thành cái tên đi đầu về năng lượng tái tạo tại Trung Quốc", bà Grace Gao, nhà hoạt động về môi trường và năng lượng tại Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace), nhấn mạnh với AP.

Lợi nhuận cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng

Giống như nhiều dự án cơ sở hạ tầng, Trung Quốc đang lắp đặt năng lượng mặt trời với tốc độ và quy mô chóng mặt.

Theo Cơ quan Năng lượng Trung Quốc, hoạt động lắp pin năng lượng mặt trời ở đây đang tăng vọt. Năm 2023, công suất pin mặt trời lắp đặt mới của Trung Quốc vào khoảng 216GW. Con số này tương đương hơn 50% cả thế giới năm ngoái, theo hãng nghiên cứu Wood Mackenzie.

Bà Grace Gao cho biết 1GW năng lượng mặt trời đủ để cung cấp cho khoảng 320.000 hộ gia đình Trung Quốc trong 1 năm. Năm ngoái, Sơn Đông lắp đặt thêm 14GW pin năng lượng mặt trời. Tỉnh này có khả năng sản xuất ra lượng điện nhiều hơn nhu cầu tiêu thụ tại một số thời điểm ban ngày.

Năm 2014, Trung Quốc bắt đầu công bố trợ cấp cho cả điện mặt trời mái nhà và điện mặt trời công nghiệp. Chính vì vậy, Sơn Đông, tỉnh vốn có ngành sản xuất phát triển, đã trở thành ứng viên hàng đầu.

Sơn Đông hiện là tỉnh đi đầu tại Trung Quốc về năng lượng tái tạo. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa rằng tỉnh này sẽ phải đối mặt với bài toán về tăng trưởng quá nhanh. "Các tỉnh khác cũng sẽ gặp rắc rối này, nếu điện mặt trời được tạo ra nhiều hơn", Peng Peng, Tổng thư ký Liên minh Cấp vốn và Đầu tư Năng lượng Trung Quốc, chia sẻ với AP.

Ông Wang Xingyong có công ty chuyên lắp đặt pin năng lượng mặt trời cho khách hàng, từ dân làng đến các nhà máy. Ông cho biết doanh số đã tăng gấp đôi mỗi năm kể từ 2016.

"Ban đầu, chúng tôi chỉ lắp cho một khách hàng, là nông dân, với giá 10.000-50.000 nhân dân tệ. Sau đó, chúng tôi kiếm được các dự án trị giá hàng trăm nghìn hoặc hàng triệu nhân dân tệ", ông Wang Xingyong chia sẻ.

Ông cho biết ban đầu, ý tưởng này khó được chấp nhận vì ít người tin rằng họ sẽ thật sự nhận được tiền. Nhưng dần dần, Wang tự mình bỏ tiền mua thiết bị và thuyết phục được gia đình và bạn bè tham gia.

Dân làng cũng làm theo khi thấy kết quả và không bỏ lỡ cơ hội kinh doanh này. Họ mua pin mặt trời lắp trên mái nhà và được trả tiền khi bán điện cho lưới điện.

Mô hình đó giúp đôi bên cùng có lợi, khi địa phương giảm phát thải còn hộ gia đình có thêm nguồn thu. Nhưng ông Wang cũng chỉ ra một vấn đề đó là trạm biến áp không đủ khả năng hấp thụ tất cả nguồn điện thừa từ các hộ gia đình.

"Chúng tôi muốn đầu tư thêm vào các trạm để gia đình nào cũng có thể tham gia mô hình này. Vì ai cũng muốn được đóng góp", ông Wang Xingyong nói với Fast company.

Dù vậy, những người nông dân không mấy quan tâm đến mục tiêu giảm phát thải của chính phủ. Những người như bà Shi chỉ thấy lợi nhuận từ việc này còn cao hơn gửi tiết kiệm ở ngân hàng. Nhờ hợp đồng từ năm 2021, gia đình nhà bà Shi vẫn kiếm được tiền mặc dù làng đã ngừng cho phép lắp mới.

Cường quốc điện mặt trời

Các hãng pin, hãng xe điện và công ty điện tại Trung Quốc đều đang "chạy đua" tạo ra các loại pin tiên tiến hơn giúp lưu trữ điện từ các tấm pin mặt trời. Chính quyền tỉnh Sơn Đông cũng đang thực hiện một chương trình thí điểm với pin lithium để trữ năng lượng giờ cao điểm, sau đó cấp cho lưới điện của tỉnh khi cần.

Bên cạnh đó, vẫn còn một vấn đề khác cần giải quyết là đưa ra cách định giá điện trên thị trường giao ngay. Hiện tại, Trung Quốc vẫn dùng giá điện do cơ quan quản lý quy định, được cập nhật sau khi nghiên cứu chuyên sâu.

Giới phân tích cho rằng nếu không linh hoạt về giá, Trung Quốc sẽ khó thuyết phục khách hàng chuyển sang dùng điện giờ thấp điểm. Năm ngoái, các cơ quan quản lý ở Sơn Đông đã hạ giá để khuyến khích người dân sử dụng điện khi nguồn điện dồi dào mà mức sử dụng thấp.

Chính phủ Trung Quốc cũng đang có kế hoạch cải thiện lưới điện. Hồi tháng 2, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), đã kêu gọi các tỉnh tập trung tăng tính linh hoạt của lưới điện. Họ muốn trang bị thêm cho các nhà máy điện than để linh hoạt nguồn cấp.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đang có ý định cải thiện lưới điện của mình bằng việc tăng cường tính linh hoạt của lưới điện. Các cơ quan hữu trách cũng muốn có một lưới điện thông minh có thể nhanh chóng quyết định thời điểm tốt nhất để phân phối điện năng được tạo ra.

"Tất cả quốc gia trên thế giới sử dụng năng lượng tái tạo đều gặp các vấn đề như vậy. Họ đang tìm các giải pháp thông minh hoặc thử tích hợp AI để có lưới điện hiệu quả và năng suất nhất. Trung Quốc cũng sẽ đối mặt với tình huống đó", ông David Fishman, Giám đốc cấp cao tại công ty tư vấn Lantau Group, nhận định với Fast company.

Hiện tại, vẫn chưa có dấu hiệu hoạt động xây dựng năng lượng mặt trời ở Trung Quốc sẽ dừng lại. Tại Sơn Đông, ông Wang rất lạc quan về triển vọng nghề nghiệp. Mặc dù các dự án mới với dân làng đang chững lại nhưng Wang vẫn còn một lượng lớn các khách hàng doanh nghiệp.

Ông Wang cho rằng khi ngành xe điện tại Trung Quốc đang bùng nổ, Trung Quốc sẽ cần xây dựng các trạm sạc có kết hợp pin năng lượng mặt trời. "Tôi tin tưởng tương lai sẽ ngày càng tươi sáng hơn", ông nói.