"Không sao cả" hút 1 tỷ view và nguy cơ nhạc Việt sớm nở tối tàn vì TikTok?

Nhạc Việt liên tục tạo trend

7dnight (Ngô Tuấn Đạt) - thí sinh đội BigDaddy tại Rap Việt mùa 4 - dù không giành ngôi quán quân nhưng nam rapper vẫn tạo nên cơn sốt âm nhạc với ca khúc Không sao cả.

Điểm nhấn giúp Không sao cả lan truyền mạnh mẽ chính là phần hook (đoạn văn hay cụm từ sử dụng trong nhạc đại chúng) "gây nghiện".

Chỉ trong thời gian ngắn, đoạn nhạc "Gwenchana đing đíng đing đình đing" ở Không sao cả của 7dnight gây sốt tại nhiều quốc gia trên thế giới và đạt 1 tỷ view (lượt xem) trên TikTok, được các ngôi sao quốc tế "đu trend".

Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu một giai điệu đơn giản trong một ca khúc của nghệ sĩ Việt "bước ra" từ TikTok và trở thành hiện tượng toàn cầu.

Trước đó, đã có hàng loạt đoạn nhạc dài 30 giây - 40 giây từ các sản phẩm âm nhạc trong nước đã càn quét mạng xã hội trên thế giới nhờ sự lan tỏa mạnh mẽ của nền tảng này.

Hoàng Thùy Linh (trái) từng gây sốt mạng xã hội toàn cầu với ca khúc "See tình". Trước đó là "Hai phút hơn" của rapper Pháo  (Ảnh: Instagram nhân vật).

Trước Không sao cả, See tình - trích từ album Link (2022) của Hoàng Thùy Linh - từng tạo ra cơn sốt toàn cầu khi hàng loạt nghệ sĩ quốc tế hưởng ứng, cover vũ đạo. Điểm chung của những ca khúc lan tỏa trên TikTok là sự bùng nổ bất ngờ.

See tình trở thành hiện tượng nhờ một bản phối theo phong cách house thịnh hành cách đây 2 năm. See tình từng được truyền thông Trung Quốc gọi là "thần khúc" vì mức độ lan tỏa rộng rãi. Lượt xem video liên quan giai điệu và vũ điệu của bài hát vượt 4 tỷ.

Xa hơn nữa, Dễ đến dễ đi của Quang Hùng MasterD từng làm mưa làm gió tại Thái Lan, dù bản thân nam ca sĩ không chủ động lan truyền sản phẩm mà do một người dùng đã sáng tạo nội dung và chèn nhạc vào video.

5 năm qua, các sản phẩm âm nhạc của nghệ sĩ Việt Nam từng bước len lỏi tiếp cận khán giả quốc tế. Trước See tình, thị trường ghi nhận một số sản phẩm được khán giả quốc tế, đặc biệt là các nước Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản đón nhận như: Ngẫu hứng (Hoaprox), Ngây thơ (Tăng Duy Tân ft Phong Max), Hai phút hơn (KAIZ Remix ft Pháo).

Ca khúc Hai phút hơn của rapper Pháo từng gây sốt mạng xã hội và truyền thông tại nhiều quốc gia một thời. Thời điểm được Pháo sáng tác, bài hát này không quá nổi. Song, khi ca khúc được DJ Kaiz thực hiện bản phối mới theo phong cách Vinahouse, nó đã lan tỏa với quy mô toàn cầu.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cho rằng, sự lan tỏa, phổ biến của âm nhạc Việt trên TikTok nói riêng hay các nền tảng mạng xã hội nói chung đã chứng minh rằng, một ca khúc có thể không cần đến một chiến dịch marketing hoành tráng mà chỉ cần bắt đúng xu hướng, đúng dòng chảy của cộng đồng mạng, và thế là nó lan rộng một cách tự nhiên, như một thứ virus âm nhạc.

"Việc các ngôi sao thế giới cover (hát lại), phối lại hay sử dụng làm nhạc nền chẳng khác nào một sự công nhận ngầm rằng âm nhạc Việt Nam đã và đang hòa nhập một cách mạnh mẽ hơn bao giờ hết", ông Sơn nói.

"TikTok có thể biến những nghệ sĩ vô danh trở thành hiện tượng toàn cầu chỉ sau một đêm"

Các chuyên gia nhận định rằng, việc nhạc Việt gây sốt trên mạng xã hội và "vươn tầm thế giới" nhờ TikTok cũng giống như "con dao hai lưỡi".

Nói về mặt lợi, tích cực, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cho rằng, TikTok đang thay đổi cuộc chơi, biến những nghệ sĩ vô danh trở thành hiện tượng toàn cầu chỉ sau một đêm.

"Điều mà các nghệ sĩ trước đây phải mất hàng năm trời để xây dựng tên tuổi, giờ đây có thể đạt được chỉ trong vài tuần. Sức mạnh nằm ở tính lan tỏa mạnh mẽ, không biên giới và không cần một hãng đĩa lớn chống lưng.

Nó mang lại cơ hội cho những tài năng thực thụ, những giai điệu độc đáo được thế giới biết đến mà không cần phải chạy theo những tiêu chuẩn truyền thống của thị trường âm nhạc", ông Bùi Hoài Sơn chia sẻ với phóng viên Dân trí.

Đồng tình với quan điểm trên, chuyên gia truyền thông Hồng Quang Minh cũng nhận định, một bài hát có thể mất hàng năm để phổ biến theo cách truyền thống, nhưng với TikTok, chỉ cần vài ngày.

Theo chuyên gia này, Không sao cả trở thành chiến dịch tiêu biểu cho việc âm nhạc Việt có thể chạm đến cả tỷ lượt xem mà không cần công ty giải trí lớn.

"Không chỉ giúp ca khúc tiếp cận hàng triệu khán giả chỉ trong vài ngày, các bài hát, đoạn nhạc lan tỏa trên TikTok thường có "vòng đời" kéo dài nhờ những thử thách nhảy, bản lồng ghép vào video khác hay các video sáng tạo.

Nhờ đó, nghệ sĩ có thể tận dụng hiệu ứng này để gia tăng lượt streaming (phát trực tuyến hay nghe nhạc trực tuyến) trên Spotify, Apple Music… Đồng thời, mở ra nhiều cơ hội cho nghệ sĩ được hợp tác với các thương hiệu, làm show, quảng cáo… nhờ sức hút của mình", chuyên gia Hồng Quang Minh nói.

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long cũng bày tỏ, TikTok giúp các ca khúc dễ dàng tiếp cận công chúng toàn cầu hơn bao giờ hết.

Nhờ tính lan truyền mạnh mẽ, một bài hát có thể trở thành hiện tượng chỉ sau vài ngày, dù đến từ nghệ sĩ nổi tiếng hay người mới. Theo chuyên gia, điều này tạo ra cơ hội lớn cho các nhạc sĩ, ca sĩ tiếp cận khán giả mà không cần đầu tư quá nhiều vào quảng bá truyền thống.

TikTok cũng thúc đẩy sự sáng tạo, khi mỗi bài hát có thể được lồng ghép, biến tấu theo nhiều phong cách khác nhau, kéo dài tuổi thọ của ca khúc.

"Không sao cả" của 7dnight "oanh tạc" TikTok với những thành tích ấn tượng (Ảnh: Nhà sản xuất, Fanpage Nhạc nay chill phết). 

Nguy cơ nhạc Việt "sớm nở tối tàn"

TikTok đang là một công cụ mạnh mẽ giúp phát triển ngành công nghiệp âm nhạc trong thời đại số và mang lại những lợi ích nhất định. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra thách thức lớn về sự bền vững và giá trị nghệ thuật của các sản phẩm âm nhạc.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, chuyên gia Nguyễn Ngọc Long nêu ý kiến: "TikTok có thể giúp một bài hát bùng nổ nhanh chóng nhưng nếu chỉ chạy theo những xu hướng ngắn hạn, nghệ sĩ hay âm nhạc có nguy cơ rơi vào vòng xoáy "sớm nở tối tàn".

Chuyên gia này cho rằng, việc phụ thuộc quá nhiều vào TikTok sẽ mang đến nhiều vấn đề.

Thứ nhất, các bài hát nổi lên trên nền tảng này thường có xu hướng ngắn gọn, dễ "gây nghiện" nhưng đôi khi thiếu chiều sâu về mặt nghệ thuật.

Thứ hai, hiện tượng "nhạc TikTok" có thể khiến các nghệ sĩ tập trung sáng tác những ca khúc chỉ để phù hợp với nền tảng này, thay vì đầu tư vào những tác phẩm có giá trị lâu dài.

Cuối cùng, TikTok có thể làm lu mờ vai trò của album hay những sản phẩm âm nhạc có tính hoàn chỉnh, khi người nghe chỉ quan tâm đến một đoạn nhạc ngắn thay vì toàn bộ bài hát.

Chuyên gia truyền thông Hồng Quang Minh cũng chỉ ra, việc âm nhạc nổi lên từ TikTok đi kèm với không ít rủi ro. Các nghệ sĩ nổi lên nhờ TikTok thường khó có bài hit thứ hai. Theo chuyên gia này, không phải nghệ sĩ nào cũng có chiến lược dài hạn sau khi một ca khúc được lan tỏa. Nếu không tận dụng đúng cách, họ sẽ nhanh chóng bị lãng quên.

"Một số bài bị cắt xén thành trào lưu, khiến khán giả chỉ nhớ đoạn ngắn thay vì bản đầy đủ. Có trường hợp bài hát bị phối lại theo hướng tiêu cực hoặc gây tranh cãi", anh Hồng Quang Minh nhìn nhận.

Ở một khía cạnh khác, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, sự nổi lên quá nhanh cũng khiến nhiều nghệ sĩ rơi vào cái bẫy của sự ngắn hạn.

Một ca khúc lan tỏa trên TikTok thường dễ bị đóng khung vào một phân đoạn 15 giây - 30 giây bắt tai, thay vì được lắng nghe như một tác phẩm trọn vẹn.

Theo ông Sơn, rất nhiều bài hát nổi tiếng trên nền tảng này chỉ có một đoạn điệp khúc "gây nghiện" nhưng cả bài thì ít ai thực sự nghe hết. Điều này tạo ra một dạng "hit TikTok" - nhanh đến và cũng nhanh đi - trừ khi nghệ sĩ có chiến lược xây dựng sự nghiệp lâu dài sau đó.

"Hơn nữa, khi TikTok nắm quyền lực quá lớn trong việc định hình xu hướng, nó có thể vô tình khiến âm nhạc bị công thức hóa: Ai cũng cố tạo ra những bài hát dễ lan tỏa, dễ ghép thành trào lưu, thay vì đặt nặng chiều sâu hay sự sáng tạo nghệ thuật thực sự.

Và điều nguy hiểm là một ca khúc được yêu thích không còn vì chất lượng nghệ thuật, mà vì nó phù hợp với một trào lưu nào đó", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhận định.

Nhạc sĩ Dương Trường Giang cho hay: "Dòng nhạc này hướng đến nhóm công chúng thiếu kiên nhẫn, chỉ nghe những đoạn nhạc dễ nhớ thay vì thẩm thấu toàn bộ bài hát".

Theo các chuyên gia, để tận dụng hiệu quả nền tảng này, nghệ sĩ cần có chiến lược dài hạn, không chỉ dừng lại ở việc tạo ra xu hướng mà còn phải đảm bảo chất lượng âm nhạc thực sự vững chắc.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu: "Dù thế nào đi nữa, không thể phủ nhận rằng với Không sao cả hay See tình, âm nhạc Việt Nam đang có cơ hội lớn hơn bao giờ hết để bước ra thế giới theo cách riêng của nó.

Điều quan trọng là sau những khoảnh khắc lan tỏa đó, các nghệ sĩ sẽ làm gì tiếp theo để giữ lửa và khẳng định vị thế của mình, không chỉ trên TikTok, mà trên bản đồ âm nhạc thực sự".

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long chia sẻ, thay vì chỉ tập trung vào những đoạn hook dễ lan tỏa, nghệ sĩ có thể dùng TikTok để kể câu chuyện về quá trình sáng tác, chia sẻ hậu trường hoặc tạo thử thách âm nhạc để duy trì sự kết nối với người nghe lâu dài.

"Một sản phẩm âm nhạc có giá trị bền vững không chỉ dừng lại ở việc nổi tiếng trên TikTok mà cần được đầu tư về nội dung, chất lượng sản xuất và có chiến lược phát hành rõ ràng.

Nghệ sĩ nên tận dụng TikTok như một bước đệm để đưa khán giả đến với những sản phẩm hoàn chỉnh hơn như album, MV, hoặc các buổi biểu diễn trực tiếp.

Điều này không chỉ giúp xây dựng thương hiệu nghệ thuật vững chắc mà còn đảm bảo sự nghiệp lâu dài trong ngành công nghiệp âm nhạc đầy biến động", chuyên gia Nguyễn Ngọc Long nói.