Huyền thoại ballet Nga: "Vở Hồ thiên nga ở Việt Nam trọn vẹn, chỉ 2 tiếng"

Với mong muốn nâng tầm trải nghiệm văn hóa cho người Việt, Nhà hát Ballet Quốc gia Mát-xcơ-va (Russian State Ballet) mang đến vở diễn ballet Hồ thiên nga kinh điển. Vở diễn dưới sự chỉ đạo của NSND Liên Xô - Giám đốc Nghệ thuật Vyacheslav Gordeev - cùng các vũ công xuất sắc.

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên tại Hà Nội, huyền thoại ballet Nga lần đầu chia sẻ về cảm xúc của ông trong lần đầu mang Hồ thiên nga đến Việt Nam và những điểm mới của vở diễn lần này.

Tự hào và xúc động khi lần đầu mang "Hồ thiên nga" đến Việt Nam

Mối quan hệ đặc biệt nhất là về văn hóa giữa Liên Xô trước đây, Liên bang Nga ngày nay với Việt Nam đã có lịch sử lâu dài và in sâu trong ký ức của nhiều thế hệ người Việt Nam qua nhiều lĩnh vực văn học nghệ thuật. Xin ông cho biết, tại sao lần này đoàn lại lựa chọn tác phẩm "Hồ thiên nga" để trình diễn nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước?

- Mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên bang Nga, cũng như Liên Xô trước đây, là một hành trình lịch sử lâu đời và trải qua nhiều thử thách, gắn bó chặt chẽ. Chúng tôi biết rằng, Việt Nam đã trải qua những năm tháng khó khăn, đã chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc. Và trước đây, Liên Xô, nay là Liên bang Nga cũng đã đồng hành, chia sẻ tinh thần đoàn kết với Việt Nam trong suốt thời gian đó.

Năm nay là một năm đặc biệt, đánh dấu những cột mốc quan trọng. Ở Nga, chúng tôi kỷ niệm 85 năm chiến thắng trong cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, và đồng thời, chúng ta kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Liên bang Nga.

Đây là thời điểm đặc biệt để tôn vinh sự gắn kết giữa hai dân tộc, không chỉ về mặt chính trị mà còn qua các giá trị văn hóa và nghệ thuật.

Khi đến Việt Nam lần này, chúng tôi lựa chọn vở múa Hồ thiên nga bởi đây là một tác phẩm kinh điển, được sáng tác bởi nhà soạn nhạc vĩ đại Pyotr Ilyich Tchaikovsky, và đã trở thành biểu tượng của nghệ thuật ballet Nga trên toàn thế giới.

Chúng tôi mong muốn khán giả Việt Nam có thể thưởng thức những giá trị nghệ thuật đích thực, một biểu tượng của ngành ballet Nga.

Chúng tôi cũng mong muốn phát triển và gìn giữ những giá trị của nhà hát múa ballet của chúng tôi, đã có lịch sử 300 năm, và truyền lại cho các thế hệ sau này.

Theo ông, văn hóa đóng vai trò như thế nào trong việc tăng cường mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên bang Nga, đặc biệt khi so sánh với các lĩnh vực hợp tác kinh tế?

- Chúng ta thường nói về hợp tác kinh tế, giao thương nhưng văn hóa cũng là một yếu tố vô cùng quan trọng. Chúng ta nói đến sự trao đổi, giao thoa văn hóa bởi văn hóa chính là linh hồn của một đất nước.

Thông qua nghệ thuật, có thể khám phá lịch sử, cảm xúc và giá trị cốt lõi của một đất nước. Ballet, với tư cách là một loại hình nghệ thuật không biên giới, có khả năng vượt qua rào cản ngôn ngữ, truyền tải thông điệp trực tiếp đến trái tim khán giả.

Khi khán giả Việt Nam thưởng thức Hồ thiên nga họ không chỉ chiêm ngưỡng vẻ đẹp của vũ đạo mà còn cảm nhận được tinh thần và tâm hồn của văn hóa Nga.

Giao thoa văn hóa đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng sự tin cậy và tình hữu nghị lâu dài. Nghệ thuật ballet với lịch sử lâu đời và sức hấp dẫn toàn cầu, là một phương tiện lý tưởng để kết nối 2 dân tộc.

Tôi tin rằng, những buổi biểu diễn như thế này sẽ giúp khán giả Việt Nam hiểu thêm về di sản nghệ thuật Nga, đồng thời tạo cơ hội để Nga khám phá sâu hơn về văn hóa Việt Nam, từ đó củng cố mối quan hệ song phương trên nền tảng của sự tôn trọng và sẻ chia.

Sự giao thoa văn hóa, hiểu biết lẫn nhau về văn hóa là điều rất quan trọng trong việc phát triển, làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa hai quốc gia.

Cảm xúc của ông thế nào trong lần đầu tiên mang vở "Hồ thiên nga" đến với khán giả Việt Nam?

- Đây là lần đầu tiên đoàn chúng tôi đến Việt Nam để biểu diễn vở Hồ thiên nga. Tôi thực sự xúc động khi được mang Hồ thiên nga đến một đất nước giàu truyền thống văn hóa như thế này.

Việt Nam với bề dày lịch sử và lòng hiếu khách, đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng chúng tôi. Nhà hát Hồ Gươm - nơi chúng tôi biểu diễn - là một không gian hiện đại với hệ thống âm thanh, ánh sáng đều phù hợp, tạo điều kiện lý tưởng để các nghệ sĩ trình diễn hết mình.

Hồ thiên nga không chỉ là một vở ballet nổi tiếng, mà còn là biểu tượng của sự tinh tế và hoàn mỹ trong nghệ thuật Nga. Được đứng trên sân khấu Việt Nam, trình diễn cho khán giả Việt Nam, là niềm tự hào lớn lao. Chúng tôi tự hào về nơi chúng tôi đến.

Trước đây ở Việt Nam, thường giới thiệu các trích đoạn của tác phẩm "Hồ thiên nga" nhưng ở sự kiện lần này, sẽ là lần hiếm hoi để khán giả Việt Nam thưởng thức một cách trọn vẹn 4 màn. Xin ông chia sẻ thêm về điều đặc biệt này?

- Trong quá khứ, khi nhịp sống còn chậm rãi, các vở ballet dài thường được chia thành nhiều buổi diễn để khán giả có thể thưởng thức từng phần. Tuy nhiên, trong thời đại hiện nay, khi cuộc sống trở nên nhanh hơn, chúng tôi nhận thấy cần điều chỉnh để phù hợp với thói quen và mong muốn của khán giả.

Với vở Hồ thiên nga lần này, tôi đã rút ngắn một số phần không thiết yếu, nối liền các phân đoạn chính để tạo ra một phiên bản trọn vẹn nhưng gọn gàng, dài khoảng 2 tiếng thay vì 3-5 tiếng như trước đây.

Việc này đòi hỏi các nghệ sĩ phải thay trang phục và chuẩn bị nhanh hơn, nhưng mang lại trải nghiệm liền mạch và thích thú hơn cho khán giả.

Tôi muốn đảm bảo rằng khán giả Việt Nam có thể thưởng thức đầy đủ tinh thần và nội dung của Hồ thiên nga trong một buổi diễn, đồng thời vẫn có thời gian cho các hoạt động cá nhân sau đó. Đây là cách đổi mới để tôn trọng cả truyền thống của vở diễn và nhịp sống hiện đại, mang lại sự hài lòng tối đa cho khán giả.

Nếu thành công, tôi hy vọng sẽ còn lần 2, lần 3 và chúng tôi hoàn toàn sẵn sàng và hạnh phúc cho những buổi biểu diễn tiếp theo đó.

Vở ballet kinh điển "Hồ thiên nga" lần đầu tiên trình diễn tại Việt Nam với sự tham gia của 45 nghệ sĩ thuộc Nhà hát Ballet Quốc gia Mát-xcơ-va. 

"Nếu phía Việt Nam mời tôi làm đối tác, tôi sẵn sàng"

Đoàn đã chuẩn bị như thế nào cho buổi biểu diễn tại Việt Nam, và quy mô đoàn ra sao?

- Lần này, đoàn chúng tôi có 45 nghệ sĩ, tất cả đều là những người có kinh nghiệm và đam mê với nghệ thuật ballet.

Chúng tôi đã tập luyện kỹ lưỡng tại Nhà hát Hồ Gươm để làm quen với sân khấu và điều chỉnh các yếu tố kỹ thuật như ánh sáng và âm thanh. Mặc dù gặp một số vấn đề nhỏ trong quá trình chuẩn bị, chúng tôi đã nhanh chóng khắc phục để đảm bảo mọi thứ sẵn sàng cho buổi biểu diễn.

Việc đưa đoàn ballet đến Việt Nam là một dự án không chỉ mang ý nghĩa nghệ thuật mà còn gắn liền với sự hợp tác văn hóa và ngoại giao. Chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Đại sứ quán Nga tại Việt Nam, Tập đoàn Vingroup và nhiều đơn vị khác đã hỗ trợ trong suốt quá trình chuẩn bị và biểu diễn. Nhà hát Hồ Gươm, với cơ sở vật chất hiện đại, đã cung cấp một không gian lý tưởng để nghệ sĩ trình diễn.

Sự hỗ trợ về đi lại, ăn ở, và tổ chức từ các đối tác đã giúp đoàn tập trung hoàn toàn vào việc mang đến một buổi diễn chất lượng cao.

Sự hợp tác này không chỉ đảm bảo thành công cho buổi biểu diễn lần này mà còn mở ra triển vọng cho nhiều dự án giao lưu văn hóa trong tương lai, góp phần thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa Nga và Việt Nam.

Các nghệ sĩ trong hậu trường tập luyện chuẩn bị cho 2 đêm trình diễn vào 11, 12/4 tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội.  

Ông có tham vọng đưa ballet trở thành một môn nghệ thuật đại chúng, hay muốn giữ nó trong không gian cổ điển của nhà hát?

- Ballet - trong một số giai đoạn lịch sử - từng được xem là nghệ thuật dành cho tầng lớp quý tộc, tương tự như opera.

Tuy nhiên, tôi xin chia sẻ thật rằng đối với Nga, đặc biệt là thời Liên Xô trước đây, ballet là môn nghệ thuật dành cho nhân dân. Bất kỳ ai, từ người lao động bình thường đến trí thức, đều có thể đến nhà hát để thưởng thức ballet.

Chúng tôi tự hào rằng ballet Nga đã trở thành một phần của đời sống văn hóa, không chỉ trong nước mà còn trên toàn thế giới.

Cuộc sống hiện đại với nhịp độ nhanh cũng tác động đến nghệ thuật, ballet cũng có những sự thay đổi. Bên cạnh ballet cổ điển vẫn giữ nguyên những giá trị truyền thống, ballet hiện đại cũng phát triển mạnh mẽ, mang đến nhiều vở diễn đa dạng, phục vụ nhiều đối tượng khán giả hơn.

Tôi tin rằng ballet ngày nay đang ngày càng phát triển và chúng tôi hướng đến mục tiêu mang đến những điều tốt đẹp nhất cho nghệ thuật và cho người dân. Khi ballet nhận được sự quan tâm của đông đảo công chúng và phát triển theo xu hướng hiện đại, chúng tôi luôn ủng hộ và mong muốn mang đến nghệ thuật tốt nhất cho tất cả mọi người, bất kể họ đến từ đâu hay thuộc tầng lớp nào.

Ông có nghĩ đến việc hợp tác đào tạo và hỗ trợ phát triển bộ môn ballet tại Việt Nam trong tương lai không?

- Khi tôi biết Việt Nam sẽ xây dựng một nhà hát múa ballet hiện đại, tôi đã nghĩ đến việc hợp tác. Để xây dựng một nền ballet vững mạnh, cần có nghệ sĩ, nhà quản lý và những giảng viên giỏi trong hệ thống đào tạo.

Chúng ta cần đào tạo các em nhỏ từ khi còn bé, trang bị cho các bạn thanh thiếu niên những kiến thức cơ bản về ballet. Ở Nga, chúng tôi có trường Gitis, một trong những trường đào tạo múa ballet hàng đầu.

Để phát triển và giữ gìn nghệ thuật ballet, cần có sự kế thừa giữa các thế hệ.

Những người được đào tạo bài bản sẽ trở thành những nhà giáo, truyền đạt kinh nghiệm cho thế hệ sau. Chỉ khi có một hệ thống đào tạo như vậy, chúng ta mới có thể phát triển và giữ vững bộ môn này.

Tôi cho rằng nếu phía Việt Nam mời tôi làm đối tác, tôi hoàn toàn sẵn sàng, bởi vì ballet Nga là một trong những nền ballet hay và đẹp nhất thế giới.

Để Việt Nam có thể phát triển bộ môn này, cần có một hình mẫu tốt, và tôi tin rằng ballet Nga có thể là một trong những hình mẫu đó. Tôi sẵn sàng hợp tác nếu nhận được đề xuất từ phía Việt Nam.

Xin cảm ơn ông về buổi trò chuyện!

Ảnh: Nguyễn Hà Nam