Độc lạ chàng trai Hà Nội "vẽ" tranh bằng rêu tươi bán tiền triệu

Ba năm trước, khi công việc bị đình trệ do Covid-19, Hoàng Tuấn Anh (25 tuổi, quận Đống Đa, Hà Nội) tìm đến thú chơi cây kiểng. Sau thời gian tìm hiểu trên các nền tảng mạng xã hội, anh biết đến nghệ thuật rêu - một lĩnh vực mới mẻ và trừu tượng nơi rêu là nhân vật chính tạo nên cái hồn của tác phẩm.

Tuấn Anh được xem là một trong những người đầu tiên tại Việt Nam tiên phong làm về rêu nghệ thuật. Anh tham khảo kiến thức từ các tài liệu nước ngoài, tham gia các hội nhóm trao đổi chuyên môn và học hỏi.

Phía sau Tuấn Anh là một bức tranh rêu bảo tồn lớn nhất đến hiện tại trong cửa hàng, có độ dài 2m mô tả khu rừng nhiệt đới với các mảng cao, thấp phân tầng, mất một tuần để hoàn thiện.

Tuấn Anh cho biết, cửa hàng có hai loại sản phẩm chính từ rêu.

Thứ nhất, các sản phẩm liên quan hệ sinh thái thực vật trên cạn được trồng trong những chiếc hộp, bể kính, hộp, chai, lọ,… hay còn được gọi là Terrarium, mức giá từ 1 - 5 triệu đồng. 

Rêu sống (Live Moss) thường được trồng cùng những loại cây ưa khô, chịu hạn tốt như xương rồng, sen đá (đối với Terrarium bể hở) hoặc những dòng cây nhiệt đới ưa ẩm như dương xỉ (đối với Terrarium bể kín).

Do rêu sống có thể phát triển, sinh sản và chết đi theo thời gian, nên người chơi cần có kiến thức nhất định để chăm sóc hệ sinh thái bên trong xanh tốt và khỏe mạnh.

Terrarium kín hoạt động như một nhà kính (Greenhouse). Vì là môi trường kín nên gần như những yếu tố như độ ẩm, không khí,… sẽ được bảo toàn ở bên trong, tạo nên một "hệ sinh thái" riêng biệt. Do đó, đây là môi trường lý tưởng để các loài thực vật nhiệt đới sinh sống và phát triển.

Trong khi đó, sản phẩm thứ hai, loại hình mới được phát triển trong năm nay, là tranh rêu nghệ thuật được "vẽ" nên từ rêu bảo tồn (The Rare Moss), có giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, thậm chí cả trăm triệu đồng tùy thuộc vào kích thước, độ khó và yêu cầu của khách hàng.

Theo Tuấn Anh, rêu bảo tồn là những lớp rêu sống đã được thông qua nhiều quá trình xử lý khác nhau để làm ngưng đọng các tế bào thực vật, khiến cho rêu giữ được hình dạng, màu sắc và độ đàn hồi mãi mãi, đồng thời không thể bị phân hủy. Đặc biệt, rêu bảo tồn không cần phải chăm sóc.

Các tác phẩm từ rêu bảo tồn (như tranh, kệ, đồ trang trí để bàn,...) thường phù hợp với những người không có thời gian chăm sóc, nhưng yêu thích những mảng xanh thực vật, hay đơn giản họ muốn có một tác phẩm điêu khắc nghệ thuật thực vật độc lạ trưng bày bên trong căn nhà của mình.

Tuấn Anh tiếp cận nhiều dòng rêu, cả nội địa lẫn quốc tế, nhưng tập trung sử dụng 20 loại chính khác nhau, chủ yếu những dòng rêu có hình dáng đẹp, khả năng sống tốt, chịu được điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Trong 4 mùa tại Việt Nam, mùa Thu và Xuân nhờ tính chất ẩm giúp rêu phát triển tốt. Tuy nhiên, vào mùa Hè và Đông, rêu bị khô, héo, sốc nhiệt, nên cần phương pháp để tươi mát như đầu tư máy lọc, máy phun sương.

"Tuy vậy, nhờ thời tiết của Việt Nam, rêu cũng thay đổi hình dạng theo từng mùa, từng mốc thời gian", Tuấn Anh cho biết thông thường sẽ phối hợp cùng các nhà vườn tìm dòng rêu tốt nhất, nếu không sẽ tự ươm với số lượng nhất định.

Một tác phẩm tranh rêu bảo tồn thường trải qua 4 bước.

Đầu tiên là xử lý rêu bằng cách loại bỏ sinh vật sống, bụi, cát, đất bám trên rêu tươi để chúng ở trạng thái đẹp và sạch sẽ nhất. 

Thứ hai, sau khi được xử lý sạch, rêu sẽ được bảo tồn. Đây là quá trình phức tạp, sử dụng các chất bảo tồn thực vật chuyên sâu để giữ độ tươi cho rêu.

Thứ ba, phơi rêu để các chất bảo tồn ngấm vào tế bào rêu, giúp không bị lão hóa.

Sau cùng, rêu bảo tồn sẵn sàng đi vào các thiết kế. Tuấn Anh tự do sáng tạo các tác phẩm như tranh treo tường, vật phẩm trang trí bàn làm việc, quầy bar, hộc bàn,…

Trung bình một tác phẩm mất 7 - 10 ngày để hoàn thiện, cần tối đa 2 người làm. Khó nhất là công đoạn phơi rêu, bởi phụ thuộc nhiều vào thời tiết, gió, độ ẩm, cần từ 5 - 7 ngày nếu điều kiện tốt, lâu nhất là một tháng. Quy trình này yêu cầu người thợ có kinh nghiệm, hiểu được bản chất sản phẩm.

Tuấn Anh mất hai năm để hiểu, trải nghiệm về rêu. Anh bắt đầu làm từ những sản phẩm nhỏ nhất để kiểm tra tính hiệu quả của rêu bảo tồn, không tránh khỏi những lần thất bại khiến bản thân thất vọng và sốt ruột.

Đến mùa hè năm 2022, anh chính thức công bố hai dòng sản phẩm ra thị trường, gồm các bình Terrarium sử dụng rêu sống và tác phẩm từ rêu bảo tồn, theo phong cách nghệ thuật hình khối và tối giản.

Tranh rêu bảo tồn có độ bền từ 5 năm đến vài chục năm. Trong trường hợp tranh bám bụi, bạc màu sau thời gian dài sử dụng, khách hàng có thể liên hệ cửa hàng để được bảo dưỡng, làm sạch.

Tuấn Anh chia sẻ, khách hàng lần đầu nghe về rêu nghệ thuật thường cảm thấy lạ lẫm và nghi hoặc, thậm chí có cái nhìn sai lệch và nghĩ bị lừa đảo, cho đến khi họ thực sự chạm vào mặt rêu.

Đến nay, anh đã có tệp khách hàng nhất định, trong độ tuổi 25 - 45, điều kiện kinh tế ổn định, có nhu cầu làm đẹp không gian sống hoặc ưa thích sự độc lạ.

Bên cạnh lượng đơn hàng ổn định từ các sản phẩm Terrarium, Tuấn Anh đã cung cấp hơn 30 tác phẩm về tranh rêu ra thị trường với đủ các kích cỡ, từ để bàn cho đến các sản phẩm có kích thước lớn.

Theo anh, vẻ đẹp của tác phẩm rêu nghệ thuật phụ thuộc vào trải nghiệm của riêng từng người. Có người sẽ nhìn chúng như một bức tranh nổi, có mảng cao, mảng thấp, tạo cảm giác chân thật, kích thích giác quan. Nhưng cũng có người tưởng tượng một khung cảnh tự nhiên, một khu rừng nhiệt đới, đem lại không gian xanh, hướng con người đến lối sống xanh.