Những chính sách mới giúp người lao động dễ mua nhà ở xã hội hơn

Đã bước sang năm thứ 8 sống và làm việc tại Hà Nội, anh Nguyễn Hữu Đức (30 tuổi) vẫn đau đáu giấc mơ có một căn nhà riêng. Hiện vợ chồng anh, cùng mẹ và con nhỏ đang sống trong căn phòng trọ 40m² có gác xép ở phường Yên Nghĩa, với giá thuê 6 triệu đồng mỗi tháng - một không gian vừa đủ để “chắp vá” sinh hoạt hằng ngày nhưng quá chật chội cho một gia đình bốn người.

Từ trước khi lập gia đình, anh Đức đã tìm hiểu thủ tục để mua nhà ở xã hội. Thế nhưng vướng mắc lớn nhất lại đến từ thu nhập của chính anh. Là công nhân tại một nhà máy sản xuất ở Hà Nội, lương của anh, bao gồm cả tăng ca, dao động 17-18 triệu đồng/tháng - vượt mức trần 15 triệu đồng/tháng theo quy định cũ, khiến anh không đủ điều kiện xét duyệt.

Theo ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc Bộ phận Nhà ở của CBRE TPHCM, trường hợp của anh Đức không hề cá biệt mà nằm trong nhóm khách hàng “kẹt giữa hai phân khúc”: Thu nhập vượt chuẩn để mua nhà ở xã hội, nhưng lại quá thấp để tiếp cận nhà ở thương mại, nơi giá bán đã vọt xa tầm với của phần lớn lao động trẻ tại đô thị lớn.

Nới trần thu nhập được phép đăng ký mua nhà

Ông Kiệt nhận định nhà ở xã hội từng được xem là một trong những trụ cột quan trọng của chính sách an sinh. Tuy nhiên, nhiều năm qua, hiệu quả triển khai lại chưa đạt kỳ vọng. Một nguyên nhân lớn đến từ việc giới hạn thu nhập của người mua bị đặt quá thấp, khiến phần lớn lao động đô thị - đối tượng có nhu cầu ở thực cao nhất - không thể tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi.

Để tháo gỡ bất cập này, Chính phủ mới ban hành Nghị định 261, sửa đổi nhiều quy định liên quan phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Theo đó, từ ngày 10/10, mức trần thu nhập để được xét mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội được nâng lên 20 triệu đồng/tháng đối với cá nhân, 40 triệu đồng/tháng đối với vợ chồng, và 30 triệu đồng/tháng với người độc thân đang nuôi con dưới tuổi thành niên.

Nhóm cá nhân ở đây bao gồm người thu nhập thấp tại đô thị, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người độc thân. Thu nhập được xác định dựa trên bảng lương, bảng công do cơ quan hoặc doanh nghiệp nơi người đó làm việc xác nhận.

Điểm đáng chú ý là UBND cấp tỉnh được trao quyền điều chỉnh hệ số thu nhập cho phù hợp thực tế từng địa phương, đồng thời có thể ban hành chính sách khuyến khích bổ sung đối với hộ gia đình có từ ba người phụ thuộc trở lên. Những điều chỉnh linh hoạt này được kỳ vọng mở rộng đáng kể phạm vi thụ hưởng.

Khi nghe thông tin, anh Đức mừng rỡ vì tổng thu nhập hai vợ chồng dưới 40 triệu đồng/tháng, đồng nghĩa với việc lần đầu tiên đủ điều kiện xét mua. Anh đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để nộp vào một số dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội. “Biết là khó, nhưng ít ra còn có cơ hội”, anh nói.

Theo ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, việc nâng trần thu nhập là bước điều chỉnh quan trọng, mở đường cho hàng nghìn gia đình trẻ tại các đô thị lớn tiếp cận nhà ở xã hội - phân khúc vốn được kỳ vọng nhưng nhiều năm qua bị “tắc” vì điều kiện quá chặt.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thế Điệp - Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội - cho rằng việc nâng chuẩn từ 15 triệu đồng lên 20 triệu đồng/tháng cho thấy sự thay đổi chính sách theo hướng thực tế hơn, tạo cơ hội cho người thu nhập trung bình hiện thực hóa “ước mơ” có một mái ấm tại các thành phố lớn.

Mở rộng đối tượng, giảm lãi suất cho vay

Nghị định 261 cũng giảm lãi suất cho vay ưu đãi với cá nhân mua nhà ở xã hội từ 6,6% xuống còn 5,4%. Với các khoản vay đã ký trước ngày 10/10 tại Ngân hàng Chính sách xã hội, người dân được điều chỉnh hợp đồng để áp dụng mức lãi suất mới cho cả dư nợ gốc và dư nợ quá hạn.

Các chuyên gia nhìn nhận, Nghị định 261 không chỉ hỗ trợ trực tiếp cho người dân đang vay vốn mua nhà, mà còn tạo cú hích lớn, hướng đến mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030.

Một điểm mới được nhiều chuyên gia đánh giá cao trong quy định là cho phép người lao động tự do (dù không có hợp đồng lao động) vẫn có thể đăng ký mua nhà ở xã hội nếu đáp ứng các điều kiện. Người thu nhập thấp ở đô thị không có hợp đồng lao động sẽ xin xác nhận ở công an cấp xã nơi thường trú hoặc tạm trú thay vì UBND cấp xã, phường như trước đây.

Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được đơn đề nghị xác nhận, cơ quan công an cấp xã nơi thường trú hoặc tạm trú hoặc nơi ở tại thời điểm đối tượng đề nghị xác nhận căn cứ thông tin cơ sở dữ liệu dân cư để thực hiện việc xác nhận điều kiện về thu nhập.

Không chỉ mở rộng đối tượng, các quy định về nhà ở xã hội còn đang đi theo hướng tập trung đúng đối tượng. Bộ Xây dựng đang dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng, trong đó đề xuất việc bán, cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội không đúng đối tượng bị phạt từ 120 đến 160 triệu đồng.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất phạt tiền từ 80 đến 120 triệu đồng nếu bên thuê, thuê mua nhà ở xã hội không sử dụng nhà ở phục vụ vào mục đích ở cho bản thân và thành viên trong gia đình; bên mua, thuê mua nhà ở xã hội bán lại nhà ở không đúng quy định; thu tiền ứng trước của người mua nhà ở xã hội không đúng quy định.

Thủ tướng: Không để dân phải "lòng vòng", mất thêm chi phí mua nhà ở xã hội

Tại phiên họp thứ ba của Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 3 mục tiêu quan trọng trong phát triển nhà ở xã hội.

Một là tháo gỡ khó khăn về thủ tục, quy trình, góp phần phát triển nhà ở xã hội, thị trường bất động sản công khai, minh bạch, bền vững vừa trước mắt vừa lâu dài.

Hai là để người dân được thụ hưởng, tiếp cận nhanh nhất, dễ nhất, rẻ nhất, thuận lợi nhất về nhà ở xã hội, không mất thời gian, công sức, không lòng vòng, mất thêm chi phí và đặc biệt không bị lừa đảo.

Ba là thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, phát triển thị trường bất động sản an toàn, lành mạnh, bền vững, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Đây cũng là một động lực của phát triển nhanh và bền vững.

Cũng theo Thủ tướng, phát triển nhà ở xã hội không chỉ là phát triển nhà cao tầng ở đô thị, mà có thể là nhà ở thấp tầng. "Ở bất kỳ nơi nào, miễn người dân thuộc nhóm đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội có nhu cầu đều được tiếp cận nhà ở xã hội bình đẳng, thuận lợi nhất”, lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh.