Người dân sống bám trụ bên con rạch ô nhiễm nhất TPHCM

Dọc theo rạch Xuyên Tâm hiện có khoảng 1.000 hộ dân đang sinh sống, đây được xem là một trong những con rạch bị ô nhiễm nặng nề của TPHCM. Nhiều người còn ví đây như là khu "ổ chuột ven sông" của thành phố.

Rạch Xuyên Tâm có chiều dài khoảng 6,2km, kéo dài từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật, chảy qua địa bàn 2 quận Bình Thạnh và Gò Vấp. Con rạch có 3 tuyến nhánh dài hơn 1,9km bao gồm: Cầu Sơn, Bình Triệu, Bình Lợi.

Vị trí rạch Xuyên Tâm xuyên qua nhiều quận ở TPHCM (Ảnh: Google Maps).

Rạch Xuyên Tâm đoạn qua địa bàn phường 15 (quận Bình Thạnh) là nơi có nhiều lao động ngoại tỉnh, hoàn cảnh khó khăn. Họ sống trong những căn nhà dựng lên chắp vá bằng gỗ và tôn.

"Ở đây nhiều hôm nước cạn, mùi hôi từ rạch bốc lên rất nồng nặc. Có hôm tôi phải mang cơm đi nơi khác ăn chứ ngồi ở nhà không tài nào nuốt trôi", bà Lê Thị Thanh (67 tuổi) cho biết.

Nhìn từ trên cao, có thể thấy rác thải được người dân xả trực tiếp xuống rạch. Đây là nguyên nhân chính khiến rạch Xuyên Tâm ngày càng bị ô nhiễm nặng.

Nhiều đoạn rạch bị người dân dựng nhà, lấn chiếm, làm thu hẹp dòng chảy. Rác cũng vì thế mà ứ đọng trong thời gian dài.

Gia đình 3 thế hệ của anh Lê Minh Dương (32 tuổi) sống trên con rạch với chiếc chòi dựng tạm chưa đầy 10m2. Nhiều hôm nước lớn, đồ đạc trong nhà bị cuốn trôi ra giữa dòng cùng với rác thải.

Bà Phạm Thị Thiêm (54 tuổi, mẹ của anh Dương) chuyển từ Long An lên sống ở ven rạch Xuyên Tâm gần 50 năm nay. Ban ngày bà Thiêm làm nghề thu mua ve chai, đêm đến bà bán bánh chuối ở chợ Bà Chiểu (quận Bình Thạnh) để kiếm thêm thu nhập.

"Mình lớn rồi thì không sao, chứ để tụi nhỏ lớn lên trong môi trường ô nhiễm như thế này đôi lúc tôi cũng lo lắm, cũng mong được chính quyền giải quyết, di dời để chúng tôi có một cuộc sống tốt hơn", bà Phạm Thị Thiêm (54 tuổi) nói.

Chuyển đến sống ven rạch Xuyên Tâm gần 30 năm nay, bà Dương Thị Hồng Loan (52 tuổi) cho biết, trước đây ven rạch còn thưa người sinh sống, không gian sống rất thoáng đảng, rác trên rạch cũng không nhiều như bây giờ.

Mùi hôi bốc lên từ rác thải tích tụ dưới gầm cầu, nhiều người khi đi ngang qua đây phải dùng tay bịt mũi.

"Ngày nào tôi cũng phải canh nước lớn để đẩy rác đi bớt, không chỉ là rác sinh hoạt của các hộ dân sống ven rạch xả xuống, nhiều người dân sống gần đây cũng hay đến vứt rác vào ban đêm", chị Vương Nữ Trúc Hà (30 tuổi) nói.

Con rạch đã bị ô nhiễm nặng, tôm cá không còn, gần như không còn ai mưu sinh từ dòng nước. Vào thời điểm nước lớn, rạch chỉ còn là đường đi lại bằng ghe, thuyền của một số người dân sống hai bên bờ.

Ông Phạm Thân (69 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh) đang thu gom rác thải dọc rạch Xuyên Tâm. Ông cho biết, vài năm trước, tình cờ xuống chân cầu nghỉ ngơi sau giờ làm thì thấy mọi người đi ngang vứt rác xuống khá nhiều. Từ đó, vào lúc rảnh rỗi, ông Thân đến đây thu gom, phân loại rác. Nhiều đồ dùng còn xài được, ông gom lại để dùng hoặc tặng cho người còn thiếu thốn.

"Đôi lúc con cái ở nhà hay cằn nhằn nói tôi lo chuyện bao đồng, nhưng đối với tôi, làm được việc có ích cho xã hội thì dù là việc lớn hay việc nhỏ tôi cũng sẽ làm. Con Rạch này vốn rất đẹp, nếu mỗi người ý thức một ít thì thành phố sẽ tươi đẹp hơn nhiều", ông Thân nói.

Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm có tổng vốn đầu tư hơn 9.600 tỷ đồng được HĐND TPHCM thông qua tại kỳ họp cuối năm 2022. Sau hơn một năm, UBND quận Bình Thạnh và Gò Vấp cho biết, việc di dời các trường hợp chịu ảnh hưởng của dự án đang đi đúng tiến độ.

Mục tiêu chung của dự án là cải tạo môi trường rạch Xuyên Tâm, khơi thông dòng nước kết hợp xây dựng đường giao thông mới dọc hai bên rạch, xây bờ kè, hệ thống thu gom rác thải, nước thải...