“Tọa độ lửa” nơi 16 thanh niên xung phong nằm lại sau trận bom định mệnh
(Dân trí) - Bến phà Long Đại từng là "tọa độ lửa" khốc liệt trên tuyến đường Trường Sơn. Nơi đây đã chứng kiến sự hy sinh bi tráng của 16 thanh niên xung phong khi làm nhiệm vụ giữ vững mạch máu giao thông.
Long Đại là địa danh thuộc xã Trường Ninh, tỉnh Quảng Trị. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phà Long Đại là điểm vượt sông chiến lược trên tuyến đường Trường Sơn.
Quân đội Mỹ từng trút xuống Long Đại hàng ngàn tấn bom, nhằm cắt đứt tuyến giao thông huyết mạch, bóp nghẹt con đường chi viện cho chiến trường miền Nam.
Giai đoạn 1965-1972, Bến phà Long Đại (bao gồm cả bến 1 và 2, cách nhau 100m) không lúc nào ngớt tiếng bom, đạn.
Với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, quân và dân ta vẫn kiên cường bám trụ, anh dũng chiến đấu với khẩu hiệu: “Tất cả vì tiền tuyến, vì miền Nam ruột thịt!”, “Mỗi chuyến phà thông là một chiến công góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước!” (Ảnh: Tư liệu).
Bến phà II Long Đại là nơi chứng kiến sự hy sinh bi tráng của 16 liệt sỹ thanh niên xung phong (TNXP) thuộc Đại đội C130, Tiểu đoàn 2, Sư đoàn 571, Đoàn 559, Binh đoàn 12 Trường Sơn.
Ngày 19/9/1972, khi Đại đội C130 làm nhiệm vụ ở Bến phà II Long Đại, máy bay Mỹ bất ngờ ném bom, khiến 15 chiến sĩ hy sinh và nhiều người bị thương. Bốn ngày sau, không quân Mỹ tiếp tục đánh phá, thêm một chiến sĩ khác ngã xuống.
Chỉ sau 2 trận bom, Đại đội C130 mất 16 TNXP (7 nữ, 9 nam), đều quê huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình cũ (nay là tỉnh Hưng Yên).
Ngày 19/9, tỉnh Quảng Trị khánh thành công trình tôn tạo Khu tưởng niệm nơi 16 TNXP hy sinh tháng 9/1972, tại Bến phà Long Đại. Khu tưởng niệm gồm các hạng mục: đài tưởng niệm, nhà bia tưởng niệm, nhà khánh tiết, nhà trưng bày tư liệu hiện vật, bến thuyền...
Đặc biệt, đài tưởng niệm được thiết kế mô phỏng hình bó lúa với 16 cây (tượng trưng cho 16 TNXP), cao 16m, các chi tiết được thi công, hoàn thiện một cách tỉ mỉ, chỉn chu bằng chất liệu thép chịu lực, sơn epoxy và liên kết chắc chắn.
Bến phà II Long Đại - nơi hy sinh của 16 TNXP đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Trong ảnh, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trao Bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia “Bến phà II Long Đại - nơi hy sinh của 16 TNXP, tháng 9/1972” cho lãnh đạo tỉnh Quảng Trị.
Một mảnh phà từng sử dụng trên sông Long Đại được lưu giữ tại nhà trưng bày, thuộc Khu tưởng niệm 16 TNXP hy sinh tháng 9/1972.
Một số kỷ vật của các chiến sĩ từng chiến đấu, anh dũng hy sinh ở Bến phà Long Đại.
Di tích bến phà II Long Đại hôm nay trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng, được đông đảo cựu chiến binh, người dân và du khách ghé thăm, dâng hương tri ân.
Bà Nguyễn Thị Bữu (78 tuổi, trú tại thành phố Hà Nội), một người con của xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị), rời quê ra công tác và sinh sống ở Hà Nội từ năm 1980.
Trở lại Quảng Trị, đến dâng hương tri ân các anh hùng, liệt sỹ ở Bến phà II Long Đại, ký ức tuổi thơ nơi vùng quê bom đạn ùa về khiến bà Bữu rưng rưng xúc động. Bà nhớ lại những năm chiến tranh, phà Long Đại là trọng điểm đánh phá, bom rơi đạn nổ suốt ngày đêm, nhiều bạn bè, người thân của bà đã ngã xuống trên chính mảnh đất này.
Người dân thả hoa xuống dòng sông Long Đại, tri ân các liệt sỹ đã anh dũng ngã xuống vì nền độc lập dân tộc.
Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, nhấn mạnh Bến phà Long Đại cùng với Thành cổ Quảng Trị, Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Nghĩa trang Trường Sơn, Nghĩa trang Đường 9… trở thành những biểu tượng bất diệt.
Nếu Thành cổ Quảng Trị ghi dấu 81 ngày đêm đỏ lửa, Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải là chứng tích chia cắt đau thương và khát vọng thống nhất, Bến phà Long Đại lại là minh chứng bi tráng cho ý chí kiên cường của thanh niên Việt Nam, sẵn sàng “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” để giữ vững huyết mạch giao thông chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam.
Theo ông Nam, Bến phà Long Đại không chỉ là nơi tri ân những giá trị thiêng liêng của quá khứ, mà còn là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
