Nga có dùng siêu vũ khí để đáp trả chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine?

Chiến dịch táo bạo và liều lĩnh

Chiến dịch “Mạng nhện”, cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào các sân bay quân sự của Nga là một hành động táo bạo và liều lĩnh. Trên hết, đó là một chiến dịch được lên kế hoạch kỹ lưỡng hơn một năm rưỡi, giữ bí mật đến phút chót và được thực hiện trơn tru.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết có 117 máy bay không người lái được sử dụng trong chiến dịch.

Theo Cơ quan An ninh Ukraine (SBU), các máy bay không người lái đã được lực lượng đặc nhiệm của họ bí mật đưa vào Nga. Sau đó, có thể khi đã ở trên lãnh thổ Nga, máy bay không người lái được giấu bên trong các cabin gỗ di động vận chuyển bằng xe tải do chính các tài xế Nga điều khiển.

Ukraine không tiết lộ cụ thể làm cách nào họ đưa được các xe đến gần mục tiêu quân sự trọng yếu mà không bị phát hiện, nhưng các báo cáo từ truyền thông Nga cho thấy việc này khá đơn giản.

Hai kênh Telegram Nga là Baza và Astra đều đưa tin rằng các xe tải được mua bởi một người đàn ông Ukraine sống tại Nga, người này đơn giản chỉ thuê 4 tài xế để chở hàng đến nơi cần thiết.

Cả chính quyền Nga lẫn Ukraine đều chưa bình luận về các báo cáo này, nhưng hãng thông tấn nhà nước Nga RIA cho biết chính quyền vùng Irkutsk đang truy tìm một người bị tình nghi liên quan đến vụ tấn công. Người này được xác định là Artem Timofeev, 37 tuổi, mang quốc tịch Ukraine và mới chuyển đến Nga cách đây vài năm.

Theo SBU, các đặc vụ tham gia chiến dịch đã an toàn trở về Ukraine trước khi các cuộc tấn công bắt đầu. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết các đặc vụ này đã hoạt động tại nhiều vùng trên lãnh thổ Nga, trải dài trên 3 múi giờ.

Một nguồn tin cấp cao trong chương trình phát triển máy bay không người lái của Ukraine cho hay, các phi công điều khiển máy bay không người lái có thể không hề ở gần vị trí phóng.

“Họ có thể đã thiết lập một trạm kết nối Internet để phi công điều khiển từ xa, nhanh chóng phóng từng máy bay không người lái FPV nhằm vào từng mục tiêu một”, nguồn tin chia sẻ.

Nguồn tin này cho biết trạm liên lạc có thể chỉ là một chiếc điện thoại di động Nga vốn khó bị truy vết hơn các hệ thống như Starlink.

Một nguồn tin khác xác nhận cuộc tấn công được thực hiện thông qua mạng viễn thông của Nga. Khi các xe tải đã vào vị trí và máy bay không người lái sẵn sàng, mái cabin được mở ra và các máy bay không người lái bay thẳng đến mục tiêu.

Lỗ hổng phòng thủ của Nga

Các cuộc tấn công nhằm vào 4 sân bay quân sự sâu trong lãnh thổ Nga, trong đó xa nhất là căn cứ Belaya ở vùng Irkutsk, cách biên giới Ukraine gần 4.500km.

Các mục tiêu khác bao gồm căn cứ Olenya gần Murmansk ở Vòng Bắc Cực (cách Ukraine hơn 2.000km), căn cứ không quân Diaghilev ở tỉnh Ryazan (cách khoảng 520km), và căn cứ Ivanovo (cách 800km), nơi đồn trú của máy bay vận tải quân sự Nga.

Một hình ảnh trực quan do Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) chia sẻ cũng cho thấy một căn cứ khác ở vùng Amur phía đông là mục tiêu. Không rõ cuộc tấn công vào căn cứ này đã thất bại hay bị hủy bỏ.

Chính khoảng cách rất xa này có thể đã khiến Nga trở nên chủ quan trong việc bảo vệ các địa điểm trên.

Các máy bay chiến lược tại căn cứ Belaya thường đậu công khai trên đường băng, có thể thấy rõ qua ảnh vệ tinh công khai, thậm chí cả trên Google Maps. Moscow có lẽ đã tin rằng khoảng cách địa lý là đủ để giữ các máy bay an toàn trước các cuộc tấn công từ Ukraine.

Nga hiện vẫn chiếm ưu thế trên không so với Ukraine, và dù các đồng minh đã cung cấp cho Ukraine một số hệ thống tên lửa tầm xa như ATACMS (Mỹ) và Storm Shadow (Anh - Pháp), nhưng cả hai đều không có tầm bắn đủ xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga như vậy.

Ukraine trước đây đã sử dụng máy bay không người lái để tấn công các mục tiêu trong Nga, kể cả ở Moscow, nhưng tốc độ bay chậm khiến chúng dễ bị phòng không Nga bắn hạ.

Chính vì vậy, điểm táo bạo trong chiến dịch lần này là Ukraine không xuất kích máy bay không người lái từ biên giới, mà bí mật đưa chúng đến sát các căn cứ quân sự cần tấn công, rồi phóng đi từ đó.

Radar và hệ thống phòng không tại các căn cứ không quân bị tấn công của Nga không được chuẩn bị cho một cuộc tấn công thấp độ cao và bất ngờ như vậy.

Cách hiệu quả duy nhất để chống lại kiểu tấn công này là sử dụng súng máy hạng nặng, loại mà Nga đã dùng để chống lại máy bay không người lái trên Biển Đen.

Tuy nhiên, vũ khí này hoặc không có mặt, hoặc không được triển khai đủ nhanh tại các căn cứ bị tấn công 1/6, có khả năng do Nga không lường trước được kiểu tấn công như vậy.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận trong một tuyên bố rằng các cuộc tấn được phát động từ khu vực gần các căn cứ không quân.

Kiev đã đánh trúng nơi có thể tạo ra sự khác biệt, làm hư hại hoặc phá hủy các máy bay quân sự mà Moscow đã sử dụng để thực hiện các cuộc không kích gần như hàng ngày nhằm vào Ukraine.

SBU cho biết 41 máy bay của Nga đã bị tấn công, bao gồm cả máy bay ném bom chiến lược và máy bay trinh sát, mặc dù chưa rõ có bao nhiêu chiếc đã bị loại khỏi vòng chiến đấu hoàn toàn.

Justin Bronk, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Dịch vụ Hoàng gia Vương quốc Anh (RUSI) ở London, cho biết cuộc tấn công là "một thành công của lực lượng đặc nhiệm Ukraine".

“Nếu thậm chí chỉ một nửa trong số 41 chiếc máy bay bị hư hại hoặc phá hủy được xác nhận, điều đó sẽ gây ảnh hưởng đáng kể đến khả năng của lực lượng Không quân Tầm xa Nga trong việc duy trì các đợt bắn tên lửa hành trình quy mô lớn nhắm vào các thành phố và cơ sở hạ tầng Ukraine, đồng thời tiếp tục các cuộc tuần tra răn đe hạt nhân và phô trương sức mạnh” ông nhận định.

SBU cho biết vụ tấn công đã gây thiệt hại ước tính 7 tỷ USD và ảnh hưởng đến 34% số máy bay mang tên lửa hành trình chiến lược của Nga tại các căn cứ chính.

Ukraine nói rằng họ đã phá hủy nhiều máy bay ném bom chiến lược Tu-95 và Tu-22M3, cùng một chiếc máy bay trinh sát A-50 quý hiếm của Nga. Tuy nhiên, tuyên bố chưa được kiểm chứng.

Một nguồn tin nắm rõ sự việc cho biết có tổng cộng 27 chiếc Tu-95, 4 Tu-160, hai Tu-22M3 và ngoài ra một chiếc A-50 bị trúng hỏa lực.

Tu-22M3 là nền tảng tấn công tên lửa tầm xa của Nga, có thể thực hiện các cuộc tập kích từ xa ngoài tầm với của phòng không Ukraine.

Theo báo cáo “Military Balance 2025” của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), vào đầu năm nay, Nga có 55 chiếc Tu-22M3 và 57 chiếc Tu-95 trong biên chế.

Tu-95 gia nhập không quân Liên Xô từ thập niên 1950, và Nga đã cải tiến loại máy bay này để phóng tên lửa hành trình như Tu-22.

Chuyên gia Bronk cho biết việc thay thế một số máy bay này sẽ rất khó khăn với Nga vì chúng không còn được sản xuất trong nhiều thập niên qua.

Liệu Nga có dùng siêu vũ khí để đáp trả?

Chiến dịch "Mạng nhện" của Ukraine làm dấy lên lo ngại rằng xung đột Nga - Ukraine sẽ leo thang hơn nữa trước khi hai bên có thể tìm được giải pháp đàm phán.

Nga gần như chắc chắn sẽ đáp trả cuộc tấn công mới nhất của Ukraine. Philip O'Brien, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học St Andrews, nói: "Chúng tôi không biết phản ứng của Nga sẽ như thế nào, tuy nhiên chúng tôi nghĩ nó sẽ rất dữ dội”.

Ông Keir Giles của Tổ chức nghiên cứu Chatham House có trụ sở tại London, cũng nhận định: “Nga sẽ rất giận dữ”.

Các nhà phân tích đã dự đoán một số kịch bản đáp trả của Nga đối với làn sóng tấn công của Ukraine. Một trong những kịch bản đó là Moscow sẽ triển khai các “siêu vũ khí”, một thuật ngữ được Tổng thống Vladimir Putin lần đầu tiên giới thiệu vào tháng 3/2018 ám chỉ một loại hệ thống quân sự tiên tiến hoặc hạt nhân mới mà không hệ thống phòng thủ hiện tại nào có thể đánh chặn.

Đây là những vũ khí mà Nga chưa từng sử dụng trong suốt hơn 3 năm xung đột với Ukraine gồm: tên lửa siêu vượt âm Avangard, tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân 9M730 Burevestnik, tên lửa chống hạm siêu vượt âm sử dụng động cơ scramjet 3M22 Zircon, tên lửa đạn đạo siêu vượt âm phóng từ trên không Kh-47M2 Kinzhal, thiết bị không người lái dưới nước có khả năng mang vũ khí hạt nhân Poseidon, tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RS-28 Sarmat.

Trong khi đó, theo một số nhà quan sát, xác suất Nga đáp trả bằng hạt nhân là rất thấp.

Volodymyr Fesenko, người đứng đầu nhóm nghiên cứu Penta, dự đoán Nga sẽ đáp trả “Mạng nhện” bằng nhiều cuộc tấn công UAV và tên lửa lớn hơn vào các mục tiêu ở Ukraine.

"Tôi e rằng họ sẽ sử dụng Oreshnik một lần nữa", ông Fesenko nói, ám chỉ đến tên lửa đạn đạo tiên tiến nhất của Nga mới được công bố năm ngoái.

Theo giới chức Nga, Oreshnik là tên lửa siêu vượt âm tầm trung thế hệ mới. Tên lửa có tốc độ gấp 10 lần âm thanh, khiến nó gần như không thể đánh chặn. Đầu đạn của tên lửa đạt tới nhiệt độ 4.000 độ C, khiến nó có sức công phá cao. Bất cứ thứ gì trong vùng nổ đều bị phân hủy thành các hạt cơ bản, về cơ bản biến nó thành tro.

Oreshnik có thể nhắm mục tiêu vào cả những công trình được bảo vệ tốt, nằm sâu trong lòng đất, giúp nó trở nên hiệu quả trước các mục tiêu kiên cố như boongke. Mặc dù không phải là vũ khí hủy diệt hàng loạt nhưng Oreshnik vẫn có khả năng gây ra sự hủy diệt lớn mà không cần sử dụng năng lượng hạt nhân.

Thậm chí, trước chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine, Nga được dự đoán sẽ mở rộng cuộc tấn công vào mùa hè để mở rộng quyền kiểm soát lãnh thổ và đưa ra các điều kiện khắt khe hơn trên bàn đàm phán hòa bình với Ukraine.

Nhân dịp này, Nga cũng có thể thông qua chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump gây sức ép hơn nữa buộc Ukraine nhượng bộ.

Moscow tiếp tục đưa ra các điều kiện tối đa trên bàn đàm phán với Ukraine vì tin rằng họ đang có ưu thế trên chiến trường và thời gian đứng về phía họ trong một cuộc chiến tiêu hao.

Nga được cho là đang tích trữ một lượng lớn xe tăng chiến đấu và đạn dược.

Chris Cavoli, tư lệnh cấp cao của NATO, đã bày tỏ mối lo ngại trong những bình luận gần đây khi nói với Ủy ban Quân vụ Thượng viện rằng Nga đang thay thế quân đội, xe tăng và đạn dược với "tốc độ chưa từng có", và trên đà "xây dựng kho dự trữ lớn gấp 3 lần so với Mỹ và châu Âu cộng lại".

Theo Dailymail, Guardian