Chi tiết đặc biệt trong chiến dịch “Mạng nhện” nhắm vào loạt căn cứ Nga

Chiến dịch bí mật đến phút chót

Ngày 1/6, Ukraine tuyên bố tiến hành chiến dịch tấn công chưa từng có trong 3 năm xung đột, khi hàng loạt máy bay không người lái tấn công các căn cứ quân sự trong lãnh thổ Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố Kiev đã mất 18 tháng để chuẩn bị cho chiến dịch này.

Ivan Stupak, cựu sĩ quan của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU), cho biết, trước khi cuộc tấn công diễn ra, chỉ 5 người được biết thông tin về kế hoạch táo bạo nhằm phóng hỏa lực sâu hàng nghìn km vào lãnh thổ Nga.

Để chiến dịch “Mạng nhện” diễn ra thành công như kế hoạch dự tính của Ukraine, thông tin đã được bảo mật chặt chẽ. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đích thân giám sát chiến dịch, với kế hoạch chuẩn bị được chỉ đạo bởi Trung tướng Vasyl Malyuk, người đứng đầu SBU.

"Để thực hiện một chiến dịch đặc biệt phức tạp, mức độ bảo mật phải rất nghiêm ngặt", Frederik Mertens, nhà phân tích chiến lược của tổ chức nghiên cứu Hà Lan TNO cho biết.

"Không chỉ trong hàng ngũ của họ, mà đặc biệt là khi trao đổi về chiến dịch đó với những người khác. Điều này phải được tính toán dựa trên sự cần thiết của việc chia sẻ thông tin, cả về mặt quân sự và chính trị, nhưng càng ít người biết về chiến dịch càng tốt, vì khả năng rò rỉ thông tin tăng theo cấp số nhân với mỗi bên được tiết lộ thông tin”, chuyên gia Mertens nói thêm.

Vào ngày 1/6, hơn 100 máy bay không người lái của Ukraine đã tấn công các căn cứ không quân sâu bên trong lãnh thổ Nga, nhắm vào các máy bay ném bom tầm xa có khả năng mang vũ khí hạt nhân.

Quy mô của chiến dịch "Mạng nhện" đã trở nên rõ ràng ngay khi các cuộc tấn công bắt đầu. Các vụ nổ được báo cáo trên nhiều múi giờ trên khắp lãnh thổ Nga, tới cả phía bắc như Murmansk phía trên Vòng Bắc Cực và xa về phía đông như khu vực Amur, cách Ukraine hơn 8.000km.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận các cuộc tấn công đã xảy ra ở 5 khu vực của Nga - Murmansk, Irkutsk, Ivanovo, Ryazan và Amur - nhưng tuyên bố máy bay chỉ bị hư hại ở Murmansk và Irkutsk, trong khi ở các địa điểm khác, các cuộc tấn công đã bị đẩy lùi.

Trong những bức ảnh được công bố ngay sau cuộc tấn công, ông Vasyl Maliuk, lãnh đạo SBU, được nhìn thấy đang xem bản đồ vệ tinh các sân bay, trong đó các căn cứ tại những địa điểm ở Nga.

Sự bất ngờ của tài xế

Ông Maliuk cho biết máy bay không người lái đã được tuồn vào Nga bằng cách đặt chúng bên trong các cabin gỗ gắn trên thùng xe tải và được giấu bên dưới các nắp đậy có thể tháo rời được điều khiển từ xa.

Sau đó, những chiếc xe tải dường như được đưa đến các địa điểm gần căn cứ không quân của Nga. Điểm đặc biệt là những tài xế lái những chiếc xe này dường như không biết về hàng hóa mà họ đang chở. Sau đó, máy bay không người lái được phóng lên và nhắm vào mục tiêu.

Các video được công bố cho thấy máy bay không người lái bay từ nóc của xe tải. Một tài xế được hãng thông tấn Nga Ria Novosti phỏng vấn cho biết ông và những tài xế khác đã cố gắng dùng đá để tấn công các máy bay không người lái khi chúng bay ra khỏi xe.

"Chúng ở phía sau xe tải và chúng tôi ném đá để chúng không bay lên, để ngăn chặn chúng", tài xế nói.

Theo kênh Telegram Baza của Nga, những tài xế lái những chiếc xe tải mà máy bay không người lái cất cánh đều chia sẻ những thông tin giống nhau về việc họ đã được các doanh nhân đặt hàng để giao các cabin gỗ đến nhiều địa điểm khác nhau trên khắp lãnh thổ Nga.

Một số người trong số họ cho biết, họ còn nhận được hướng dẫn thêm qua điện thoại về nơi đỗ xe tải. Các tài xế đã vô cùng sửng sốt khi thấy máy bay không người lái bay ra khỏi xe.

Tổng thống Ukraine cho biết 117 máy bay không người lái đã được sử dụng trong cuộc tấn công táo bạo vào lãnh thổ Nga. Ông cũng cho biết một trong những địa điểm bị nhắm mục tiêu nằm ngay cạnh một trong những văn phòng của cơ quan an ninh FSB Nga.

Nga tuyên bố bắt giữ những người có liên quan đến vụ tấn công, mặc dù Tổng thống Zelensky khẳng định những người tham gia vào chiến dịch này "đã được rút khỏi lãnh thổ Nga và hiện tại họ đã an toàn".

Trong một bài đăng trên Telegram, chính quyền địa phương thành phố Ust-Kut ở vùng Irkutsk cho biết họ đang tìm kiếm một người đàn ông 37 tuổi gốc Ukraine có liên quan đến vụ tấn công bằng máy bay không người lái vào sân bay quân sự Belaya.

Máy bay không người lái điều khiển từ xa

Hình ảnh do SBU chia sẻ cho thấy hàng chục máy bay không người lái cỡ nhỏ màu đen được cất giấu gọn gàng trong các cabin gỗ bên trong một nhà kho, nơi các blogger quân sự Nga xác định là một địa điểm ở Chelyabinsk.

Tiến sĩ Steve Wright, chuyên gia về máy bay không người lái có trụ sở tại Anh, nói với BBC rằng máy bay không người lái được sử dụng để tấn công các máy bay ném bom của Nga là những chiếc máy bay 4 cánh quạt đơn giản mang theo tải trọng tương đối nặng.

Ông nhận định điểm đặc biệt của chiến dịch tấn công này là khả năng đưa các máy bay không người lái vào lãnh thổ Nga, sau đó phóng và điều khiển chúng từ xa. Ông cho rằng quá trình này được thực hiện thông qua một hệ thống kết nối được truyền qua vệ tinh hoặc internet.

Tổng thống Zelensky cho biết mỗi máy bay không người lái trong số 117 máy bay không người lái được phóng đều có người điều khiển riêng.

Tiến sĩ Wright cũng cho rằng có khả năng máy bay không người lái có thể bay bằng GPS, nhưng cũng có thể vượt qua các hệ thống gây nhiễu cục bộ của Nga bằng cách điều khiển máy bay không người lái từ xa.

Quy mô tấn công chưa từng có

Theo Ukraine, 41 máy bay ném bom chiến lược của Nga đã bị bắn trúng và "ít nhất" 13 chiếc bị phá hủy. Moscow chưa xác nhận bất kỳ tổn thất nào về máy bay, ngoài việc thông báo một số máy bay đã bị hư hại.

Các video được BBC xác minh cho thấy các máy bay bị hư hại tại căn cứ không quân Olenegorsk ở Murmansk và căn cứ không quân Belaya ở Irkutsk.

Các máy bay ném bom mang tên lửa chiến lược bị nhắm mục tiêu trong cuộc tấn công được cho là Tu-95, Tu-22 và Tu-160. Việc sửa chữa sẽ rất khó khăn và vì không có máy bay nào đang được sản xuất, nên việc thay thế chúng là không thể.

Hình ảnh vệ tinh radar do Capella Space chia sẻ cho thấy ít nhất 4 máy bay ném bom tầm xa của Nga bị hư hỏng nặng hoặc bị phá hủy tại căn cứ không quân Belaya. Điều này trùng khớp với cảnh quay bằng máy bay không người lái của Ukraine cũng cho thấy một cuộc tấn công vào máy bay ném bom Tu-95.

Máy bay ném bom Tu-95 được cho là đã tiến hành cuộc tấn công tên lửa Kh-101 quy mô lớn vào Ukraine tuần trước. Mỗi máy bay ném bom có ​​thể mang theo 8 tên lửa hành trình có điều khiển và mỗi tên lửa mang theo đầu đạn 400kg.

Máy bay do thám quân sự A-50 cũng được cho là đã bị nhắm mục tiêu. Đây là những máy bay quan trọng giúp Nga tăng cường khả năng đánh chặn tên lửa của Ukraine và thực hiện các cuộc tấn công.

Hiện không rõ Nga có bao nhiêu máy bay A-50, nhưng vào tháng 2/2024, giám đốc tình báo quân sự Kyrylo Budanov đã đưa ra con số là 8 chiếc, vì vậy bất kỳ tổn thất hoặc thiệt hại nào cũng có thể là một đòn giáng nghiêm trọng vào Moscow.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, SBU cho biết chiến dịch Mạng nhện của Ukraine đã khiến Nga thiệt hại 7 tỷ USD.