Chuyên gia ngành y nói về đề xuất sắp xếp, sáp nhập bệnh viện của Bộ Y tế

Liên quan đến việc Bộ Y tế đề xuất phương án sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp trực thuộc, mới đây Bệnh viện Chỉnh hình - Phục hồi chức năng TPHCM (1A) và Bệnh viện Chỉnh hình - Phục hồi chức năng Cần Thơ (2 cơ sở dự kiến phải sáp nhập vào các đơn vị khác) đã lên tiếng.

Cụ thể, Bệnh viện 1A đề xuất được tiếp tục là đơn vị độc lập trực thuộc Bộ Y tế đến năm 2027, sau đó trở thành bệnh viện thực hành trực thuộc Trường Đại học Y Dược TPHCM. Trong khi phía Bệnh viện Chỉnh hình - Phục hồi chức năng Cần Thơ mong muốn có lộ trình chuyển nguyên trạng về địa phương giai đoạn 2028-2030.

Tại khu vực phía Bắc, đề xuất của Bộ Y tế về việc chuyển Bệnh viện E là cơ sở thuộc Bệnh viện Bạch Mai - hình thành mô hình chuỗi bệnh viện - cũng thu hút nhiều sự quan tâm, bày tỏ quan điểm của giới y khoa và dư luận.

Phóng viên Dân trí đã có cuộc trò chuyện với Phó giáo sư Đỗ Văn Dũng, nguyên Phó hiệu trưởng, thành viên Hội đồng Trường Đại học Y Dược TPHCM, để có thêm góc nhìn chuyên môn về vấn đề nêu trên.

Những điều kiện then chốt để việc sắp xếp, sáp nhập thành công

Vừa qua, Bộ Y tế đã đề xuất phương án sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp trực thuộc, với những cách thức khác nhau như sáp nhập, thành cơ sở thuộc đơn vị khác hoặc chuyển giao nguyên trạng về địa phương. Ông đánh giá thế nào về việc này?

- Chủ trương sắp xếp, sáp nhập các đơn vị y tế là cần thiết, phù hợp với xu hướng tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. Ở góc độ quản lý, để việc sáp nhập thành công, cần đảm bảo các điều kiện then chốt.

Thứ nhất, ổn định và tích hợp nhân sự. Đây là yếu tố quyết định sự thành bại của mọi cuộc sáp nhập.

Việc sắp xếp hay sáp nhập bệnh viện cần chú ý vấn đề tích hợp văn hóa tổ chức, thông qua xử lý triệt để xung đột văn hóa giữa các đơn vị cũ (văn hóa với người bệnh, văn hóa áp dụng tiến bộ y học). Cần xây dựng một văn hóa chất lượng thống nhất và lấy người bệnh làm trung tâm.

Bên cạnh đó, nhân sự phải được sắp xếp công bằng, đảm bảo ổn định về mặt việc làm, chức vụ, và quyền lợi cho nhân viên y tế có năng lực, tránh gây bất mãn và chảy máu chất xám.

Thứ hai, lựa chọn các đơn vị cần sáp nhập phù hợp, để cải thiện hiệu quả và chất lượng chuyên môn.

Các yếu tố phù hợp bao gồm: Quy mô tối ưu và chức năng hợp lý (để đơn vị mới phải đạt được lợi thế kinh tế, tập trung nguồn lực để phát triển chuyên môn sâu, nhưng đồng thời phải tránh trở thành "siêu bệnh viện" cồng kềnh, quá tải);

Tối đa hóa nguồn lực (bằng việc hợp nhất các thế mạnh chuyên môn, tận dụng tối đa cơ sở vật chất và trang thiết bị công nghệ, nâng cao hiệu suất chẩn đoán và điều trị).

Thứ ba, nền tảng pháp lý, quản trị và công nghệ.

Các quy định về sáp nhập đơn vị sự nghiệp công lập cần thực hiện nghiêm túc, bao gồm các thủ tục cấp lại hay điều chỉnh giấy phép hoạt động. Song song đó, phải xây dựng mô hình quản trị hiệu quả, linh hoạt và áp dụng công nghệ thông tin (IT) để tích hợp các hệ thống quản lý (HIS, EMR) của các bệnh viện cũ. Điều này giúp kiểm soát chất lượng và hiệu quả vận hành trong quy mô mới.

Đã có nhiều ý kiến bàn luận xoay quanh việc một số cơ sở y tế có truyền thống lâu đời, tự chủ tài chính và đầu ngành được đề xuất sáp nhập hay trở thành cơ sở của bệnh viện lớn hơn. Phó giáo sư nhìn nhận điều này thế nào?

- Các bệnh viện có năng lực chuyên môn cao, truyền thống lâu đời và tự chủ tài chính hiệu quả thông thường đã thiết lập được văn hóa tổ chức mạnh mẽ và bền vững. Nhân viên của họ thường tuân thủ tốt quy chế tổ chức, có thái độ tôn trọng, thân thiện với khách hàng, luôn tìm hiểu các tiến bộ y học mới để ứng dụng vào chăm sóc của bệnh nhân.

Các bệnh viện này cũng thường có hệ thống quản lý hiện đại, nên khi sáp nhập bệnh viện có quy mô nhỏ hơn, việc tích hợp văn hóa tổ chức giữa hai đơn vị cũ thường không có trở ngại.

Trở ngại chỉ xảy ra khi bệnh viện có năng lực chuyên môn phải sáp nhập với bệnh viện có quy mô lớn hơn nhưng còn yếu về việc quản lý lẫn chuyên môn, đồng thời quá trình sắp xếp nhân sự chưa công bằng.

Xu hướng của ngành y tế hiện đại

Trong đề xuất sắp xếp, tổ chức lại các bệnh viện trực thuộc của Bộ Y tế, dễ thấy có một số phương án chính. Đó là chuyển giao nguyên trạng về địa phương quản lý, chuyển thành bệnh viện thực hành theo mô hình “viện - trường”, hay sáp nhập vào bệnh viện đa khoa trung ương hoặc đơn vị có quy mô lớn.

Theo quan điểm của Phó giáo sư, cách nào phù hợp nhất với sự phát triển ngành y trong tình hình mới?

- Theo phân tích ở trên, việc phù hợp văn hóa tổ chức là yếu tố quyết định khi chọn cách sáp nhập. Nên chọn cách nào cũng có thể là hợp lý trong mỗi hoàn cảnh cụ thể.

Nếu bệnh viện chuyên khoa đã có truyền thống hợp tác với nhà trường, có bổ nhiệm giảng viên của trường trong cơ cấu lãnh đạo bệnh viện, đồng thời nhân viên y tế đã có văn hóa áp dụng tiến bộ y học trong chăm sóc bệnh nhân, tích cực trong công tác giảng dạy thực hành cho sinh viên, học viên, thì việc chuyển thành bệnh viện thực hành "viện - trường" là hoàn toàn hợp lý.

Đây cũng là một phương án phù hợp với xu hướng của ngành y tế hiện đại: chuyên môn hóa và tích hợp đào tạo/nghiên cứu.

Nếu bệnh viện đó chưa từng hợp tác với trường đại học nhưng lại có mối quan hệ hợp tác chuyên môn với bệnh viện đa khoa cùng địa phương, có cùng văn hóa quản lý và bệnh viện đa khoa chưa có chuyên khoa của đơn vị sáp nhập (hay khoa còn yếu), thì việc sáp nhập với bệnh viện đa khoa là hợp lý, sẽ tối ưu hóa chuỗi chăm sóc và cải thiện hiệu quả vận hành.

Còn nếu bệnh viện chuyên khoa hiện tại có những điểm mạnh nhất định, nhưng văn hóa làm việc chưa phù hợp với các đơn vị y tế khác tại địa phương, đồng thời sau khi sáp nhập gây chồng chéo về tổ chức hay quá tải, thì việc tạm giao cho chính quyền cấp tỉnh thành quản lý mà chưa sáp nhập cũng là lựa chọn phù hợp.

Xin cảm ơn những chia sẻ của Phó giáo sư!