Đặc khu duy nhất ở TPHCM thuận lợi khi vận hành mô hình chính quyền mới
(Dân trí) - Từ ngày 1/7, huyện đảo Côn Đảo giữ nguyên trạng và chuyển thành đặc khu Côn Đảo. Việc chuyển đổi này rất thuận lợi vì tổ chức bộ máy của huyện đảo Côn Đảo trước đây gần giống như đặc khu hiện nay.
Côn Đảo là hòn đảo còn hoang sơ, có đủ tiềm năng phát triển du lịch nghỉ dưỡng (Ảnh: Nam Anh).
Thuận lợi đặc biệt khi vận hành mô hình mới
Báo cáo tuần làm việc cuối cùng tại TPHCM, bà Nguyễn Thị Hoa, chuyên viên chính Vụ Kế hoạch - Tài chính Bộ Nội vụ, cho biết tổ công chức tăng cường của Bộ Nội vụ tại thành phố đã cùng đoàn công tác Sở Nội vụ đến khảo sát việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp tại đặc khu Côn Đảo.
Đoàn công tác đến khảo sát tại UBND đặc khu Côn Đảo (Ảnh: CTV).
Đại diện UBND đặc khu Côn Đảo cho biết việc triển khai mô hình chính quyền đặc khu tại Côn Đảo có những điều kiện thuận lợi nhất định.
Trước ngày 1/7, Côn Đảo là đơn vị hành chính cấp huyện nhưng áp dụng mô hình tinh gọn, dưới cấp huyện là các khu dân cư, không có xã, phường, thị trấn. Côn Đảo là một trong hai địa phương trên cả nước có kinh nghiệm thực tiễn trong vận hành mô hình này.
Việc chuyển đổi của Côn Đảo rất thuận lợi, chỉ phải tổ chức lại các phòng chuyên môn (Ảnh: Lý Huyền).
Do đó, khi cả nước chuyển sang vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Côn Đảo đã có nền tảng tổ chức, bộ máy và quy trình công tác tương đối giống mô hình chính quyền cấp xã hiện nay để kế thừa và phát huy.
Quá trình chuyển giao tổ chức, nhân sự và cơ sở vật chất được giữ nguyên trạng, không gây xáo trộn lớn.
Hệ thống trụ sở, trang thiết bị làm việc của các cơ quan chuyên môn cơ bản ổn định, đáp ứng yêu cầu vận hành ngay sau khi sắp xếp.
Đoàn công tác làm việc với UBND đặc khu Côn Đảo (Ảnh: CTV).
Giảm mạnh biên chế - áp lực lớn trong thực hiện nhiệm vụ hành chính
Tuy có nền tảng thuận lợi, song việc vận hành mô hình chính quyền đặc khu tại Côn Đảo vẫn xuất hiện nhiều khó khăn.
Thứ nhất là về tổ chức bộ máy và biên chế. Trước sắp xếp, Côn Đảo là đơn vị hành chính cấp huyện có 9 phòng chuyên môn, Văn phòng HĐND - UBND và Bộ phận một cửa. Sau sắp xếp, UBND đặc khu chỉ còn 2 phòng chuyên môn, Văn phòng HĐND - UBND và Trung tâm Phục vụ hành chính công.
Như vậy, nhiệm vụ của Côn Đảo trước và sau sắp xếp gần như giống nhau, thậm chí một số lĩnh vực còn được phân cấp, ủy quyền nhiều hơn so với cấp huyện cũ nhưng biên chế giảm mạnh.
Lãnh đạo TPHCM rất quan tâm đến sự phát triển của Côn Đảo, nhiều lần trực tiếp đến làm việc tại đây (Ảnh: Lý Huyền).
Trước ngày 1/7, UBND huyện Côn Đảo được giao 71 biên chế. Đến nay, UBND đặc khu Côn Đảo có 44 người trên tổng số 50 biên chế được giao. Nếu thực hiện khung biên chế theo Công văn số 09/CV-BCĐ ngày 30/5/2025 thì biên chế của Côn Đảo chỉ là 32.
Theo UBND đặc khu Côn Đảo, thực tế hiện nay tại các phòng rất áp lực trong thực hiện nhiệm vụ được giao vì thiếu nhân sự.
Ngoài các nhiệm vụ chuyên môn cần giải quyết, Côn Đảo còn có nhiều đặc thù riêng, như: Là vị trí tiền tiêu về an ninh - quốc phòng; có Vườn quốc gia với hệ sinh thái biển và rừng đa dạng, cần được bảo vệ nghiêm ngặt; là một quần đảo nằm cách xa đất liền, việc đi lại, vận chuyển, tiếp cận các dịch vụ và kết nối với các cơ quan cấp trên gặp khó khăn vì chỉ có thể đến đây bằng tàu cao tốc hoặc đường hàng không…
Bên cạnh đó, Côn Đảo có Nghĩa trang Hàng Dương và một số di tích khác, là địa điểm hàng năm Trung ương, các Bộ ngành, Thành phố và các địa phương khác lựa chọn là địa điểm tổ chức hoạt động về nguồn, tưởng nhớ, tri ân…
Những đặc thù trên khiến chính quyền Côn Đảo có thêm nhiều hoạt động tiếp đón, hỗ trợ các ban ngành, địa phương; phối hợp với lực lượng bảo vệ biển đảo; bảo vệ rừng đặc dụng…
Những loài động vật biển quý hiếm tại Vườn quốc gia Côn Đảo
Thứ hai là về công tác tài chính. Trước khi thực hiện mô hình đặc khu, Côn Đảo có 9 phòng chuyên môn và Văn phòng, mỗi phòng đều phân công 1 kế toán phụ trách theo dõi, hạch toán, lập dự toán và quyết toán riêng cho từng lĩnh vực. Tuy nhiên, sau khi tinh gọn bộ máy, chỉ còn duy nhất 1 kế toán chịu trách nhiệm toàn bộ công tác tài chính, kế toán của 10 đơn vị trước đây.
Theo UBND đặc khu Côn Đảo, điều này khiến khối lượng công việc lớn, vượt quá khả năng xử lý của một cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh các lĩnh vực chi tiêu, thanh quyết toán ngày càng mở rộng và phức tạp.
Đề xuất mô hình đặc thù cho đặc khu
Trước những khó khăn trên, UBND đặc khu Côn Đảo kiến nghị Trung ương nghiên cứu tính chất đặc thù của đặc khu Côn Đảo để có sắp xếp cơ cấu tổ chức bộ máy và bố trí số lượng biên chế cho đặc khu nhằm đảm bảo cơ chế, nguồn lực phát triển thành đặc khu kinh tế - quốc phòng, du lịch xanh, sạch, đẹp và bền vững tầm cỡ quốc tế.
Cụ thể, Côn Đảo đề xuất sắp xếp lại 2 phòng chuyên môn (Phòng Kinh tế và Phòng Văn hóa - Xã hội) thành 4 phòng. Phòng Văn hóa - Xã hội tách thành 1 phòng quản lý lĩnh vực nội vụ, lao động - thương binh xã hội, dân tộc, tôn giáo và 1 phòng quản lý lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch, giáo dục, y tế, khoa học công nghệ. Phòng Kinh tế tách thành 1 phòng quản lý lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng và 1 phòng quản lý các lĩnh vực còn lại.
Côn Đảo mong muốn có cơ chế đặc thù để đảm bảo nguồn lực phát triển thành đặc khu kinh tế - quốc phòng, du lịch xanh, sạch, đẹp và bền vững tầm cỡ quốc tế (Ảnh minh họa: Nam Anh).
Về nhân sự, Côn Đảo đề xuất được duy trì số lượng 65-70 biên chế công chức, tương đương thời điểm trước khi sắp xếp tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp để đảm bảo hoạt động hành chính.
Trong Văn phòng HĐND&UBND, đặc khu Côn Đảo đề xuất cho phép tăng cường biên chế hoặc thành lập bộ phận đối ngoại - khánh tiết (3-5 biên chế hoặc 5 hợp đồng lao động theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP).
Ngoài ra, để giữ chân, khuyến khích cán bộ gắn bó lâu dài tại Côn Đảo, UBDN đặc khu kiến nghị tiếp tục duy trì các chính sách ưu đãi đã có trước đây cho cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang tại Côn Đảo theo các quyết định và cơ chế riêng của Chính phủ, Bộ Nội vụ, của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũ và Nghị quyết 98/2023/QH15.
Hoạt động bảo tồn rùa biển do Vườn quốc gia Côn Đảo tổ chức thu hút rất đông du khách tham gia, nâng cao trách nhiệm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của cộng đồng (Ảnh: CTV).
Đồng thời, UBDN đặc khu kiến nghị nghiên cứu các chế độ chính sách khuyến khích thêm như hỗ trợ nhà ở xã hội, cho vay ưu đãi, hoặc trợ giá nhà ở cho cán bộ cam kết công tác 5-10 năm tại đảo; xem xét chế độ công tác phí, đi lại, và phụ cấp thu hút phù hợp điều kiện địa lý đặc biệt của Côn Đảo, đảm bảo đời sống ổn định và động lực cống hiến cho đội ngũ…
Tại buổi làm việc, tổ công tác ghi nhận những phản ánh, kiến nghị của UBND đặc khu Côn Đảo, tổng hợp và báo cáo về lãnh đạo Bộ Nội vụ, cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.
Đề xuất tái lập hạt kiểm lâm thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo
Cũng trong đợt khảo sát tại Côn Đảo, tổ công tác có buổi làm việc với Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo.
Đoàn công tác làm việc với Vườn quốc gia Côn Đảo (Ảnh: CTV).
Tại đây, ông Nguyễn Khắc Pho, Giám đốc Vườn quốc gia Côn Đảo, cho biết hoạt động bảo tồn tài nguyên thiên nhiên rừng biển của đơn vị đang gặp khó khăn.
Nguyên nhân là sau khi giải thể Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia Côn Đảo trực thuộc Ban quản lý Vườn để thành lập Hạt Kiểm lâm Côn Đảo trực thuộc Chi cục Kiểm lâm tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (nay là Chi cục Kiểm lâm TPHCM) thì phát sinh nhiều hạn chế.
Thứ nhất là phân tán đầu mối quản lý, thiếu sự thống nhất trong chỉ đạo, điều hành, làm giảm tính chủ động trong xử lý các vụ việc liên quan đến quản lý, bảo vệ rừng – biển.
Thứ hai là khi phát hiện các vụ vi phạm hành chính về lâm nghiệp hoặc xâm phạm khu bảo tồn biển, lực lượng của Vườn phải chờ phối hợp với Hạt Kiểm lâm Côn Đảo để lập biên bản và ra quyết định xử lý, khiến quá trình xử lý chậm, không kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm hoặc bảo toàn tang vật.
Thứ ba là ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ rừng, khu bảo tồn biển và đa dạng sinh học; chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trên cùng địa bàn.
Thứ tư là gặp khó khăn trong điều phối nhân lực, phương tiện và kinh phí, vì không cùng hệ thống quản lý nên việc huy động lực lượng hỗ trợ giữa hai bên gặp nhiều hạn chế.
Hiện Vườn quốc gia Côn đảo còn thiếu nhiều nhân sự (Ảnh: CTV).
Đặc biệt, do giải thể Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia Côn Đảo nên đơn vị thiếu nhân sự thường xuyên bám trụ 24/24 tại các trạm, chốt trên các đảo nhỏ. Toàn đơn vị hiện có 52 người, thiếu 14 người so với chỉ tiêu biên chế được giao.
Từ những khó khăn trên, ông Pho cho biết đã đề xuất UBND TPHCM xem xét thành lập Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng trực thuộc Ban Quản lý Vườn, kế thừa tổ chức, nhân sự của Hạt Kiểm lâm Côn Đảo. Mô hình này trước đây đã thực hiện và hoạt động hiệu quả trong 32 năm.
