4 giải pháp phát huy vai trò của khoa học, công nghệ trong quản lý nhà nước

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào công tác quản lý nhà nước

Bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của chuyển đổi số toàn diện, cách mạng công nghiệp 4.0 và phát triển bền vững, vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, là nền tảng cho phát triển quốc gia.

Thời gian qua, Bộ Nội vụ đã triển khai nhiều nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp Bộ, cấp Nhà nước, chương trình trọng điểm với nội dung tập trung vào những vấn đề lớn, cấp thiết như tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, công vụ, công chức, chính quyền địa phương, chính sách xã hội, tổ chức phi chính phủ, cải cách hành chính, đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập, lao động, việc làm, người có công, bình đẳng giới, tiền lương, bảo hiểm xã hội, lao động đặc thù, văn thư lưu trữ, thi đua - khen thưởng...

Các kết quả nghiên cứu đã cung cấp luận cứ, cơ sở khoa học quan trọng cho việc hoạch định nhiều chủ trương, chính sách, thể chế trong lĩnh vực Nội vụ.

Trong bối cảnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ngày càng được quan tâm, chú trọng, việc phát huy vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong công tác quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, cần sự chỉ đạo quyết liệt, tầm nhìn chiến lược và giải pháp đồng bộ từ thể chế, nguồn lực đến tổ chức thực thi.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 71/NQ-CP, ngày 01/4/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Thực hiện chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; để thực hiện có hiệu quả phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trên các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ trong kỷ nguyên phát triển mới, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định số 416/QĐ-BNV ngày 26/4/2025 Ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết 71/NQ-CP.

Những văn bản này tạo hành lang pháp lý, cơ sở chính trị vững chắc để Bộ Nội vụ đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào công tác quản lý nhà nước, chuyển từ mô hình quản lý truyền thống sang quản trị hiện đại, kiến tạo phát triển.

Nền tảng hỗ trợ Bộ Nội vụ thực hiện cải cách hành chính

Thứ nhất, khoa học và công nghệ là một trong các cơ sở, căn cứ để Bộ Nội vụ đưa ra các đề xuất, tham mưu ban hành thể chế, chính sách phù hợp bối cảnh mới. Một trong những nội dung cốt lõi của quản lý nhà nước là xây dựng và hoàn thiện thể chế.

Trong thời gian qua, trên cơ sở kết quả nghiên cứu khoa học và thực tiễn quản lý, Bộ Nội vụ đã chủ động tham mưu cho Đảng, Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng, góp phần hoàn thiện thể chế về tổ chức bộ máy nhà nước, công vụ, chính quyền địa phương, cải cách hành chính, phát triển Chính phủ số và quản trị quốc gia hiện đại; quản trị, phát triển thị trường lao động, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tạo việc làm bền vững, chăm lo đời sống người có công.

Tiêu biểu có thể kể đến việc tham mưu xây dựng, trình ban hành các Luật như: Luật Việc làm số 74/2025/QH15, Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 của Quốc hội, Pháp lệnh Ưu đãi người có công với Cách mạng số 02/2020/UBTVQH14, Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng số 69/2020/QH14, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức (sửa đổi, bổ sung), Luật Thi đua, khen thưởng (năm 2022), Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở (năm 2022), cùng với đó là nhiều nghị định quan trọng.

Các văn bản nêu trên đều được xây dựng trên nền tảng các luận cứ khoa học, kết quả tổng kết thực tiễn và phân tích bối cảnh, xu hướng quản trị công hiện đại, cho thấy vai trò to lớn của khoa học và công nghệ trong việc kiến tạo thể chế phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong giai đoạn từ năm 2021-2025, Bộ Nội vụ đã triển khai rất nhiều các đề tài khoa học về khoa học tổ chức từ nghiên cứu khoa học cơ bản đến các nghiên cứu khoa học ứng dụng.

Thứ hai, trong bối cảnh kỷ nguyên mới của đất nước, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của ngành Nội vụ đã có nhiều hỗ trợ nâng cao hiệu quả thông tin thị trường lao động, tăng cường cải cách hành chính và xây dựng Chính phủ số...

Các kết quả nghiên cứu cũng đóng góp rất lớn cho việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số toàn diện lĩnh vực lao động, người có công và xã hội, đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành thực hiện nhiệm vụ của Bộ, ngành.

Việc ứng dụng khoa học và công nghệ trong theo dõi, đánh giá cải cách hành chính cấp tỉnh, xây dựng hệ thống dữ liệu cải cách hành chính, phân tích dữ liệu lớn (big data) trong đánh giá năng lực cán bộ, công chức là nhiệm vụ cấp thiết, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả điều hành, giảm chi phí vận hành bộ máy và tăng cường tính minh bạch.

Một trong những thành tựu nổi bật là việc xây dựng và vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, công chức, viên chức. Đến năm 2024, cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, công chức, viên chức đã cập nhật thông tin của trên 2,5 triệu người và các bộ, ngành Trung ương, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tuyển dụng, bổ nhiệm và đào tạo công chức, viên chức

Song song đó, Bộ Nội vụ đã phát triển nhiều phần mềm nghiệp vụ hỗ trợ đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức theo vị trí việc làm, xây dựng hệ thống báo cáo thống kê điện tử toàn ngành Nội vụ, ứng dụng công nghệ điện toán đám mây, chữ ký số và nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu phục vụ ra quyết định.

Ngoài ra, Bộ đã và đang triển khai thí điểm hệ thống đánh giá chất lượng phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước, cho phép người dân, tổ chức phản hồi trực tiếp mức độ hài lòng thông qua ứng dụng số hoặc Cổng Dịch vụ công quốc gia. Theo Bộ Nội vụ (năm 2024), mức độ hài lòng trung bình đối với dịch vụ hành chính công tại các sở nội vụ địa phương đạt trên 89%, cho thấy chuyển đổi số đang mang lại hiệu quả tích cực.

Tất cả những kết quả nêu trên cho thấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là nền tảng quan trọng hỗ trợ Bộ Nội vụ thực hiện cải cách hành chính, xây dựng nền công vụ hiện đại, quản trị, phát triển thị trường lao động, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tạo việc làm bền vững, chăm lo đời sống người có công.

4 giải pháp quan trọng

Bước sang giai đoạn phát triển mới, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã và đang trở thành trụ cột quan trọng của tăng trưởng nhanh và bền vững, là yếu tố cốt lõi nâng cao năng lực quản trị quốc gia, hiện đại hóa nền hành chính công.

Đặc biệt, việc Quốc hội chính thức thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1/10/2025, đã mở ra một hành lang pháp lý mới, hiện đại và thông thoáng hơn.

Do vậy, nhằm tăng cường, thúc đẩy, phát huy vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ công tác quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ trong kỷ nguyên mới cần tập trung một số nội dung cụ thể, như sau:

Một là, đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức trong toàn ngành

Thực hiện nghiêm túc Quyết định số 416/QĐ-BNV, Bộ Nội vụ cần tạo chuyển biến rõ rệt trong nhận thức, xác định KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là “trục chính” trong phát triển ngành. Cần coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và đánh giá kết quả công tác của từng đơn vị, từng cán bộ.

Tăng cường đầu tư nguồn lực, cơ chế cho lĩnh vực khoa học và công nghệ ngành Nội vụ, đưa ra những nghiên cứu phục vụ quản lý nhà nước xây dựng chính sách ngành Nội vụ gắn với phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên phát triển mới.

Hai là, xây dựng và hoàn thiện thể chế khoa học và công nghệ ngành Nội vụ

Khẩn trương rà soát, sửa đổi và ban hành các quy định về hoạt động nghiên cứu khoa học phù hợp với thực tiễn mới; có chính sách ưu tiên cho các đề tài gắn với ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số. Cần bảo đảm thể chế phát triển khoa học và công nghệ không là rào cản mà là động lực thúc đẩy sáng tạo trong quản lý.

Ba là, tăng cường gắn kết nghiên cứu với ứng dụng

Thiết lập cơ chế kiểm tra, đánh giá việc sử dụng kết quả nghiên cứu khoa học. Tăng cường đặt hàng các nhiệm vụ nghiên cứu từ yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước. Kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài ngành nhằm tận dụng tri thức đa ngành.

Khoa học và công nghệ chính là động lực then chốt để Bộ Nội vụ chuyển mình, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa quản lý nhà nước trong kỷ nguyên số. Thực hiện nghiêm túc các định hướng lớn từ Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 71/NQ-CP và Quyết định 416/QĐ-BNV sẽ tạo xung lực mạnh mẽ, đổi mới tư duy, phương thức làm việc và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Đã đến lúc Bộ Nội vụ cần thúc đẩy một “cuộc cách mạng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo” trong chính nội bộ mình, góp phần vào sự phát triển của Chính phủ số, quốc gia số.

Bốn là, phát triển đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ và chuyển đổi số

Xây dựng chính sách phát triển nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao trong Bộ, trọng dụng chuyên gia về khoa học quản lý, công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu. Tạo điều kiện để cán bộ tham gia đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu trong và ngoài nước về công nghệ, quản trị hiện đại.

TS Nguyễn Văn Hồi - Thứ trưởng Bộ Nội vụ

Tài liệu tham khảo: Báo cáo tổng kết hoạt động khoa học và công nghệ giai đoạn 2020-2024; Khoa học tổ chức và vai trò trong cải cách tổ chức nhà nước, Tạp chí Quản lý Nhà nước; Khoa học tổ chức và ứng dụng trong cải cách hành chính ở Việt Nam, Tạp chí Cải cách Hành chính; Khoa học tổ chức với nâng cao hiệu quả bộ máy hành chính; Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 ban hành chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW; Quyết định số 416/QĐ-BNV ngày 26/4/2025 ban hành Kế hoạch triển khai phát triển KH&CN ngành Nội vụ.