Tay trắng lên núi, người miền Tây dựng làng chài, đổi vận ở lòng hồ Sê San

Từ năm 2010, 29 hộ dân từ các tỉnh miền Tây đã tìm đến lòng hồ Sê San, thuộc thôn 7, xã Ia Tơi, tỉnh Quảng Ngãi (trước đây là xã Ia Tơi, tỉnh Kon Tum cũ) để mưu sinh. Không có hộ khẩu hay đất sản xuất, họ đã dựng nên những căn nhà nổi tạm bợ, lênh đênh giữa lòng hồ thủy điện Sê San 4, nơi giáp ranh giữa hai tỉnh Gia Lai và Quảng Ngãi.

Nhờ tận dụng nguồn lợi thủy sản phong phú từ lòng hồ, những người dân miền Tây này đã cùng nhau xây dựng một làng chài độc đáo trên Cao nguyên, thu hút đông đảo du khách tham quan.

Những ngày đầu đặt chân lên vùng lòng hồ, các hộ dân đã dựng nhà bè nổi để sinh sống, kết hợp nuôi trồng và đánh bắt thủy sản trên hồ Sê San.

Năm 2017, nhận thấy cuộc sống bấp bênh của người dân làng chài, UBND tỉnh Kon Tum cũ đã chấp thuận chủ trương nhập hộ khẩu cho 29 hộ dân sinh sống trên hồ Sê San.

Tỉnh Kon Tum cũ cũng xây dựng khu tái định cư, cấp cho mỗi hộ 400m2 đất ở và 50 triệu đồng để xây dựng nhà bên bờ sông Sê San, giúp người dân ổn định cuộc sống và sản xuất. Con em làng chài cũng được tạo điều kiện đến trường, tiếp cận các chính sách an sinh xã hội và bảo hiểm y tế...

Không chỉ cấp đất, chính quyền xã Ia Tơi còn hỗ trợ phát triển kinh tế, tạo sinh kế bền vững. Mô hình nuôi trồng thủy sản kết hợp du lịch đã giúp bà con làng chài Sê San thay đổi cuộc sống.

Ông Nguyễn Văn Triều (SN 1975, quê An Giang) chia sẻ, những năm đầu sống trên lòng hồ Sê San, không có hộ khẩu, giấy tờ khiến ông luôn thấp thỏm lo âu. Từ khi được cấp hộ khẩu, có đất, nhà và con cái được đến trường, người dân đã phấn khởi, yên tâm làm ăn.

Ngoài đánh bắt thủy sản, mỗi hộ dân còn nuôi 5-10 lồng cá, mang lại thu nhập 200-300 triệu đồng/năm. Từ những người tay trắng, sống lênh đênh, nay tất cả người dân đều có nhà cửa khang trang.

Anh Nguyễn Thành Nhân (SN 1982, quê Châu Đốc, An Giang) kể: "Hành trang của tôi khi lên lòng hồ Sê San chỉ vỏn vẹn vài trăm nghìn đồng và chiếc máy nổ để chạy thuyền. Dự định ban đầu là tiếp tục nghề chài lưới trên sông, khi cuộc sống dần ổn định sẽ nuôi cá lồng".

Nhờ sự hỗ trợ của địa phương, đời sống bà con làng chài đã khởi sắc. Hiện gia đình anh Nhân nuôi 7 lồng bè với cá lăng, cá chình, cá rô phi… Ngoài nguồn thu từ đánh bắt tự nhiên, mỗi năm, gia đình anh còn xuất bán khoảng chục tấn cá thương phẩm.

Tận dụng kinh nghiệm sông nước từ miền Tây, nhiều hộ dân nơi đây đã thuần dưỡng và nuôi thành công cá lăng đuôi đỏ, loại cá có giá trị kinh tế cao với giá 250.000-300.000 đồng/kg.

Trên lòng hồ Sê San có rất nhiều loại thủy sản, nổi bật là cá cơm.

Sau khi đánh bắt, cá cơm được người dân phơi khô để bán hoặc chế biến thành nhiều loại đặc sản như bánh tráng cá cơm, cá cơm rim... Cá thành phẩm có giá 150.000 đồng/kg, còn bánh tráng cá cơm giá 50.000 đồng/10 chiếc.

Để bắt cá cơm, 16-17h hàng ngày, người dân bắt đầu đặt đèn để bẫy cá và rạng sáng quay lại thu hoạch. Trên dòng Sê San còn có nguồn thủy sản giá trị cao như cá lăng, sọc dưa, thát lát… Mỗi đêm, đàn ông trong làng ngược dòng Sê San, đến vùng nước sâu để câu những loại "thủy quái" này, mang lại thu nhập hàng triệu đồng.

Dù đã có nhà trên bờ, nhưng hầu hết người dân vẫn lênh đênh giữa lòng hồ Sê San để mưu sinh, với công việc chính là đánh bắt thủy hải sản và nuôi cá lồng bè.

Những năm gần đây, du khách tìm đến làng chài trên lòng hồ Sê San ngày càng đông. Đến đây, du khách được trải nghiệm các hoạt động như câu cá, chèo thuyền, xem người dân đánh bắt cá cơm truyền thống và thưởng thức các món ăn đậm chất miền Tây trên vùng Cao Nguyên.

Từ mô hình nuôi cá lồng bè, nhiều hộ dân còn mở thêm nhà hàng thủy sản, tổ chức các tour trải nghiệm, cung cấp dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi cho du khách.

Với hơn 2.000 lượt khách mỗi năm, làng chài Sê San dần trở thành điểm du lịch sinh thái cộng đồng tiềm năng của xã Ia Tơi.

Làng chài sông Sê San thuộc xã Ia Tơi, tỉnh Quảng Ngãi (Ảnh: Google Maps).