Công nghệ mở lối cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu thực thi ESG

Trong bối cảnh yêu cầu về phát triển bền vững ngày càng trở thành tiêu chuẩn bắt buộc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) không còn là khái niệm mang tính tuyên ngôn mà đã trở thành “tấm hộ chiếu xanh” giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế.

Đặc biệt, với sản xuất và xuất khẩu - các lĩnh vực chịu áp lực lớn về tiêu chuẩn môi trường và lao động thì việc ứng dụng khoa học công nghệ đang được xem là chìa khóa để các bên vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, vừa đáp ứng những yêu cầu khắt khe từ đối tác và người tiêu dùng toàn cầu.

Bà Trần Thị Thanh Tâm, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (VCCI), khẳng định, ESG và chuyển đổi xanh đã trở thành thước đo mới của năng lực cạnh tranh và uy tín quốc tế. Với các doanh nghiệp nhóm ngành sản xuất, việc thích ứng tiêu chuẩn xanh là nhiệm vụ cấp thiết để duy trì vị thế xuất khẩu.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 9 tháng qua đạt 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó nông sản đạt 28,51 tỷ USD, sản phẩm chăn nuôi 447,5 triệu USD, thủy sản 8,12 tỷ USD, đồ gỗ và lâm sản 13,41 tỷ USD.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho biết, ngành chế biến thực phẩm Việt Nam năm 2024 đạt quy mô 79,3 tỷ USD, tăng trưởng 7,4% - minh chứng cho tiềm năng lớn và cũng là áp lực lớn khi hội nhập các chuẩn xanh toàn cầu.

Công nghệ - đòn bẩy giúp doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu thực thi ESG hiệu quả

Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh (REE) là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc gắn kết khoa học công nghệ với thực thi các tiêu chí ESG. Trong năm qua, doanh nghiệp đã đầu tư vào việc nâng cao nhận thức về ESG trong toàn bộ hệ thống thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu và tham gia diễn đàn chia sẻ tiêu chuẩn ESG. Bên cạnh đó doanh nghiệp đẩy mạnh các sáng kiến phát triển bền vững; triển khai phần mềm để số hóa quy trình làm việc... 

Kết quả là doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, giảm chi phí, tối ưu hóa lưu trữ, tăng tính minh bạch và bảo mật đồng thời hạn chế in ấn, tiết kiêmk giấy và vật tư văn phòng góp phần giảm phát thải carbon. Toàn bộ hồ sơ được xử lý và phê duyệt trực tuyến, dễ dàng truy cập ở mọi nơi, giúp nâng cao hiệu quả quản trị và hỗ trợ làm việc từ xa...

Cùng hướng đi, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú - “vua tôm” của Việt Nam cũng xác định công nghệ là một trong 3 trụ cột chiến lược trong phát triển trung và dài hạn. Doanh nghiệp cho hay đã ứng dụng mạnh mẽ số hóa và tự động hóa trong vùng nuôi và nhà máy chế biến, từ truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ IoT, thu thập dữ liệu và phân tích bằng trí tuệ nhân tạo (AI), đến sử dụng robot trong khâu chế biến và công nghệ để kiểm soát chất lượng sản phẩm...

Nhờ ứng dụng công nghệ toàn diện, doanh nghiệp này không chỉ nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất tới 50%, mà còn tiến gần hơn tới mô hình kinh tế tuần hoàn và kinh tế xanh, hoàn thiện chuỗi khép kín từ con giống đến xuất khẩu. Doanh nghiệp đặt mục tiêu tăng thị phần tôm sú lên 50%, củng cố vị thế dẫn đầu ngành thủy sản toàn cầu và hiện thực hóa chiến lược phát triển bền vững.

Là doanh nghiệp sản xuất điện - điện tử tiên phong trong việc áp dụng công nghệ xanh và tiết kiệm năng lượng, bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch Công ty cổ phần Công nghệ Thế hệ mới Hanel PT - cho biết trong quá trình thực hiện các mục tiêu ESG, doanh nghiệp luôn coi khoa học công nghệ là công cụ cốt lõi để tối ưu hoạt động sản xuất, nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu tác động đến môi trường.

"Chúng tôi triển khai đồng bộ các hệ thống quản lý thông minh như ERP, Warehouse Management Systems, MES và truy xuất nguồn gốc, giúp tối ưu hóa toàn bộ nguồn lực, quản lý nguyên liệu và sản phẩm đầu ra, đồng thời nâng cao năng suất và chất lượng. Hệ thống IoT và tự động hóa dây chuyền sản xuất được áp dụng để kiểm soát năng lượng tiêu thụ, giảm lãng phí và cải thiện hiệu quả vận hành", bà Trang nói.

Theo vị lãnh đạo, các giải pháp này giúp doanh nghiệp vừa đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, vừa đảm bảo hoạt động bền vững, thân thiện môi trường, đúng với triết lý ESG và văn hóa doanh nghiệp “tử tế - chia sẻ - phát triển bền vững”.

Ứng dụng công nghệ đối với doanh nghiệp sản xuất là nhu cầu tất yếu

PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), cho biết ngành đồ uống mỗi năm đóng góp trên 60.000 tỷ đồng vào ngân sách quốc gia và tạo ra hàng triệu việc làm trong toàn chuỗi giá trị, từ nông nghiệp, sản xuất, logistics đến bán lẻ, ngành đồ uống và các doanh nghiệp.

Đáng chú ý, ngành đồ uống hiện phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là các xu hướng tiêu dùng mới, các yêu cầu về xanh hóa, kinh tế tuần hoàn. Ông Việt cho rằng trong bối cảnh kinh tế và thị trường tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng, ngành đồ uống Việt Nam cần thích ứng linh hoạt, đẩy mạnh chuyển đổi xanh, đổi mới công nghệ, đồng thời tiếp tục phát huy vai trò đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế và ngân sách Nhà nước.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA, cho rằng, trong bối cảnh ngành đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ với yêu cầu ngày càng cao về an toàn thực phẩm, sức khỏe và tính bền vững, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất trở thành xu thế tất yếu, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với xu thế mới của thị trường.

Thách thức với doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu

Theo bà Trần Thị Thu Trang, thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu khi tích hợp ESG vào chiến lược phát triển là thay đổi nhận thức từ ban lãnh đạo đến toàn bộ đội ngũ nhân sự. Thực hành ESG không phải là nhiệm vụ ngắn hạn mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện và liên tục, đòi hỏi sự đồng thuận từ cấp cao nhất đến từng vị trí vận hành.

"Do đó, bước khởi đầu quan trọng là đào tạo, nâng cao nhận thức cho lãnh đạo và nhân viên về tầm quan trọng chiến lược của ESG trong phát triển doanh nghiệp", bà nhìn nhận.

Một khó khăn khác mà vị lãnh đạo cho biết là chi phí đầu tư ban đầu lớn. Việc thực thi ESG yêu cầu nguồn lực đáng kể cho các hạng mục như hệ thống quản lý thông minh, tự động hóa, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải. Chi phí này có thể làm giảm lợi nhuận ngắn hạn nhưng lại tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững dài hạn.

"Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn phải điều chỉnh văn hóa vận hành, đảm bảo nhân sự tuân thủ tiêu chuẩn ESG và sử dụng hiệu quả các nền tảng số trong thu thập, phân tích, báo cáo dữ liệu về sản xuất, năng lượng và phát thải", bà Trang nói.

Bà Trang nhấn mạnh, sự kết hợp đồng bộ giữa ESG - chuyển đổi số - chuyển đổi xanh được xem là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, gia tăng năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ thị trường quốc tế.

Vị lãnh đạo cho biết doanh nghiệp xác định việc nâng cao tỷ lệ tự động hóa trong các công đoạn sản xuất là trọng tâm chiến lược, hướng tới mô hình nhà máy “dark factory” - nơi các quy trình vận hành gần như hoàn toàn tự động, giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công và tối ưu hóa hiệu suất.

"Ứng dụng công nghệ số, bao gồm hệ thống quản trị thông minh, ERP, MES, IoT, giúp doanh nghiệp giám sát toàn bộ chuỗi sản xuất, từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng, nâng cao năng lực quản trị, giảm lãng phí và tăng hiệu quả vận hành", bà nói.

Chuyển đổi kép vừa số hóa, vừa xanh hóa được doanh nghiệp triển khai đồng thời. Trong đó, chuyển đổi xanh được đặt lên hàng đầu với mục tiêu giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và hướng tới đạt net zero vào năm 2030. Doanh nghiệp dự kiến nâng tỷ lệ sử dụng điện năng lượng mặt trời lên trên 50%, đồng thời phủ xanh, tối ưu hóa nguồn lực năng lượng và tài nguyên trong toàn bộ hệ thống sản xuất.

"Mỗi sáng kiến chuyển đổi số và xanh hóa đều gắn chặt với chiến lược ESG, giúp cân bằng giữa hiệu quả kinh doanh, trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường. Doanh nghiệp cũng tập trung vào nâng cao năng lực nhân sự, đào tạo đội ngũ vận hành, quản lý và kỹ thuật số để đảm bảo mọi người hiểu rõ mục tiêu bền vững và tích cực tham gia. Chiến lược này không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế mà còn tạo chuẩn mực về sản xuất bền vững, lan tỏa giá trị tích cực đến cộng đồng doanh nghiệp trong nước", bà nói.