Cơn sốt xe điện tại Trung Quốc và cú sốc của các "ông hoàng" xe hơi

Nếu các nhà sản xuất ô tô lớn trên toàn cầu nghĩ rằng họ có thể mở rộng sự thống trị sang kỷ nguyên xe điện tại Trung Quốc, thì có lẽ họ đã nhầm.

Theo Reuters, những "ông hoàng" trong thời đại xe hơi động cơ đốt trong như General Motors và Volkswagen đang bị tụt hậu so với các đối thủ địa phương trong một thị trường xe điện đang bùng nổ ở Trung Quốc. Đất nước này đang "mạnh tay" đầu tư với tham vọng phát triển các dòng xe điện và xe tự lái của riêng họ.

Trung Quốc hiện có hơn 800 nhà sản xuất ô tô, trong đó có hơn 300 nhà sản xuất ô tô điện. Nước này cũng đã đầu tư khoảng 50 tỷ USD vào ngành công nghiệp này với hy vọng sự thống trị trên thị trường xe điện sẽ trở thành ngọn cờ tiên phong cho ngành công nghiệp xe hơi trong tương lai. Để khuyến khích sử dụng ô tô điện, nước này cũng đã triển khai chương trình trợ giá xe điện. Kể từ khi áp dụng vào năm 2009, chương trình này đã hỗ trợ cho người tiêu dùng Trung Quốc khoảng hơn 100 tỷ nhân dân tệ. Đến cuối năm nay, chương trình này sẽ kết thúc, song Bộ Công nghiệp và Thông tin Trung Quốc đang có kế hoạch kéo dài chương trình trợ giá này thêm vài năm nữa. Theo Reuters, thuế tiêu thụ xe điện có thể sẽ được hạ từ 10% xuống 5%.

Bùng nổ thị trường xe điện

Đối với Tianna Cheng, nhân viên văn phòng ở Bắc Kinh, điều khiến cô băn khoăn trước khi mua chiếc xe điện Xpeng crossover trị giá 180.000 nhân dân tệ (27.000 USD) là nên mua của hãng nào, BYD hay của Nio, chứ không phải là của một hãng xe nước ngoài nào khác.

"Nếu tôi mua một chiếc xe chạy xăng, có thể tôi sẽ cân nhắc đến các thương hiệu nước ngoài. Nhưng tôi lại muốn một chiếc xe điện và ngoài Tesla ra, tôi thấy có rất ít thương hiệu nước ngoài ứng dụng các công nghệ thông minh phù hợp với tôi", cô gái 29 tuổi nói với Reuters khi đang lái xe từ công sở về nhà.

Thật vậy, nhu cầu của những khách hàng như Cheng đang thúc đẩy doanh số xe điện tăng vọt ở Trung Quốc - thị trường ô tô lớn nhất thế giới với trị giá khoảng 500 tỷ USD.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội sản xuất ô tô Trung Quốc, trong quý I, số lượng xe năng lượng mới (gồm xe điện và xe hybrids) đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, lên 1,49 triệu chiếc.

Ô tô sử dụng công nghệ sạch đang chiếm khoảng 23% thị trường ô tô khách của Trung Quốc, dù doanh số ô tô nói chung tại thị trường này năm ngoái giảm 12%. Điều đó cho thấy, nhu cầu đối với dòng xe chạy bằng xăng đang sụt giảm.

Cũng theo dữ liệu từ hiệp hội này, không có thương hiệu nước ngoài nào nằm trong top 10 nhà sản xuất ô tô hàng đầu trong phân khúc xe năng lượng mới (NEV) năm nay, ngoại trừ hãng tiên phong về xe điện của Mỹ - Tesla - đứng ở vị trí thứ 3. Các vị trí còn lại đều là các thương hiệu xe điện của Trung Quốc, từ BYD, Wuling đến Chery và Xpeng.

Riêng trong năm nay, nhà sản xuất xe điện hàng đầu Trung Quốc BYD đã bán được khoảng 390.000 chiếc tại thị trường nước này, gấp hơn 3 lần so với số xe mà Tesla đã bán tại đây. Trong khi đó, liên doanh giữa Volkswagen - nhà sản xuất ô tô truyền thống hàng đầu thế giới - với FAW Group đứng ở vị trí thứ 15 về doanh số bán xe điện.

Sự đảo ngược thú vị

Cheng cho rằng các dòng xe điện cao cấp của nước ngoài, dù là chiếc Buick Velite 7 hay dòng xe điện ID series của Volkswagen, không có những tiện nghi như cô mong muốn: đó là một chiếc xe điện có thể mang lại sự thoải mái như trải nghiệm một chiếc điện thoại thông minh trên chính chiếc xe của mình.

"Các hãng xe điện nước ngoài khác xa với cuộc sống và phong cách sống của chúng tôi", Cheng nói và cho biết cô đang sử dụng trợ lý kỹ thuật số giúp cô kết nối với các ứng dụng như Alipay, Taobao và làm mọi thứ từ việc mở cửa sổ đến bật nhạc trên chính chiếc xe của mình.

Đó là một sự đảo ngược thú vị. Bởi từ những năm 1990, các thương hiệu ô tô toàn cầu đã thống trị thị trường ô tô Trung Quốc. Trong những năm gần đây, các hãng xe nước ngoài thường chiếm 60-70% thị phần bán xe du lịch tại nước này. Trong 4 tháng đầu năm nay, họ chiếm 52% thị phần, nhưng riêng tháng 4 chỉ còn 43%.

Đề cập đến mức độ thách thức mà các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang đối mặt, CEO của hãng Nissan Nhật Bản Makoto Uchida cho rằng một số thương hiệu xe hơi nước này có thể sẽ "biến mất" khỏi thị trường Trung Quốc trong 3-5 năm tới.

"Các thương hiệu ô tô nội địa Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh", ông Uchida nói và thêm rằng chất lượng của xe điện Trung Quốc đã được cải thiện nhanh chóng, tiến bộ vượt bậc chỉ trong vài tháng.

"Có rất nhiều thay đổi ở Trung Quốc và chúng ta cần phải theo dõi tình hình một cách cẩn thận", CEO Nissan nói và nhấn mạnh các nhà sản xuất ô tô phải nhanh nhạy trong thiết kế, phát triển và tung ra các mẫu xe mới. "Nếu chậm chân, chúng ta sẽ bị tụt hậu", ông nói.

Cuộc đua công nghệ cao

Bill Russo, cựu giám đốc điều hành của Chrysler, người hiện đang phụ trách công ty tư vấn ô tô có trụ sở tại Thượng Hải, cho rằng các thương hiệu ô tô toàn cầu cần nhanh chóng xoay chuyển tình hình này vì họ kiểm soát chưa đến 20% thị phần của thị trường ô tô tăng trưởng duy nhất của Trung Quốc.

"Các thương hiệu ô tô Trung Quốc đang chiến thắng trong cuộc đua ô tô điện", ông nói và cho rằng người tiêu dùng đang chuyển sang sử dụng những chiếc xe được tích hợp như một chiếc điện thoại thông minh 4 bánh. Đây dường như là xu hướng không thể đảo ngược và các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang khó có thể theo kịp.

"Tôi nghĩ rằng đó là một sự đột phá theo hướng công nghệ cao", ông nói và đề cập đến nhu cầu của người tiêu dùng trong việc trải nghiệm dịch vụ kỹ thuật số lấy người dùng làm trung tâm, tập trung vào giao diện, kết nối và các ứng dụng. Trong khi đó, theo ông, các nhà sản xuất ô tô truyền thống rất khó để có thể theo kịp.

Trong hơn 2 thập kỷ qua, Volkswagen Group với các thương hiệu xe đình đám như Volkswagen, Audi, Bentley, Lamborghini, Porsche và Skoda cùng General Motors với các thương hiệu như Buick, Chevrolet và Cadillac được coi là những "ông hoàng" của thị trường ô tô thế giới.

Hai tập đoàn ô tô toàn cầu này chiếm lần lượt 13% và 12% thị phần ô tô tại Trung Quốc trong năm ngoái, theo LMC Automotive - công ty nghiên cứu về thị trường ô tô có trụ sở tại Anh.

Trong đó, gã khổng lồ General Motors (GM) ở Detroit (Mỹ) cũng có 44% cổ phần trong liên doanh ô tô SAIC-GM-Wuling Auto (SGMW) tại Trung Quốc nên doanh số của liên doanh này cũng được tính cho GM dù SGMW không sản xuất các xe thương hiệu Mỹ mà chỉ sản xuất xe mang thương hiệu Wuling và Baojun. Theo nguồn tin trong lĩnh vực kinh doanh ô tô tại Trung Quốc, hiện GM đang tập trung để giành lại lớp khách hàng trẻ ở các thành phố lớn mà chưa mặn mà với các mẫu xe của hãng này thời gian qua.

Tập đoàn này cũng công bố chi hơn 35 tỷ USD cho các dự án xe điện trên toàn cầu, bao gồm hơn 30 mẫu xe điện mới, trong đó hơn 20 mẫu sẽ ra mắt tại thị trường Trung Quốc. Bắt đầu từ năm nay, hãng sẽ ra mắt mẫu xe SUV Cadillac Lyriq chạy hoàn toàn bằng điện.

Trước đó, Buick, một trong những thương hiệu lâu đời nhất thuộc sở hữu của GM, cũng tuyên bố sẽ ra mắt mẫu xe điện SUV mới và một chiếc crossover nhỏ hơn và thể thao hơn vào đầu năm nay.

Doanh số của Buick tại thị trường Trung Quốc đã giảm 32% trong 5 năm qua, xuống còn 828.600 xe trong năm 2021, trong khi Chevrolet cũng giảm hơn một nửa xuống còn 269.000 xe, theo số liệu của LMC Automotive.

Nói với Reuters, GM cho biết họ đang hướng đến mục tiêu nâng công suất sản xuất lên 1 triệu chiếc xe điện mỗi năm tại Trung Quốc vào năm 2025. Hãng cho rằng nhu cầu đối với mẫu xe điện gia đình Velite của Buick và mẫu xe điện Menlo của Chevrolet đều tăng đáng kể trong năm 2021 và trong 3 tháng đầu năm nay.

Hãng ô tô Mỹ cho biết họ đang triển khai các công nghệ thông minh bao gồm hỗ trợ lái rảnh tay trên đường cao tốc, an ninh mạng và cập nhật phần mềm qua mạng không dây.

Kỳ vọng lấy lại vị thế 

Nếu "ông lớn" xe hơi Mỹ chi 35 tỷ USD cho dự án xe điện thì Volkswagen cũng mạnh tay không kém khi chi khoảng 55 tỷ USD để phát triển xe điện trên toàn cầu đến năm 2026. Đầu năm ngoái, hãng xe của Đức cũng đã chính thức trình làng mẫu xe điện ID thế hệ mới tại thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, doanh số năm ngoái của dòng xe này không đạt mục tiêu đề ra là bán được từ 80.000 đến 100.000 chiếc. Volkswagen đặt mục tiêu năm nay bán được 160.000 - 200.000 chiếc, dù đến tháng 4, hãng mới chỉ bán được 33.300 chiếc.

Tuy nhiên, theo nguồn tin của Reuters, mối quan tâm chính của các thương hiệu xe nước ngoài là thị trường Mỹ và châu Âu nên các mẫu xe điện của họ được thiết kế thiên về hiệu suất và độ bền hơn.

Đề cập đến tốc độ Autobahn (đường cao tốc không giới hạn tốc độ), nguồn tin thân cận với GM, người nắm rõ kế hoạch sản phẩm và quy trình phát triển sản phẩm của hãng này cho biết: "Tại hầu hết các thành phố lớn ở Trung Quốc, giao thông tắc nghẽn đến mức người dân thậm chí không thể lái xe trên 60 km/h trong hầu hết các ngày".

Tương tự, Volkswagen cũng cho biết nhu cầu xe điện ở Trung Quốc thiên về "xe thông minh" hơn, vì vậy, hãng đang đầu tư vào hoạt động R&D (nghiên cứu và phát triển) ở địa phương, đặc biệt là về phần mềm ứng dụng trên xe.

"Chiếc lược của chúng tôi là làm sao để đạt được các mục tiêu đầy tham vọng tại Trung Quốc. Đó là trở thành người dẫn đầu thị trường trong phân khúc xe điện vào năm 2030, từ đó đảm bảo Volkswagen tiếp tục duy trì vị trí số 1 tại Trung Quốc trong tương lai", hãng xe Đức cho biết.

Tuy nhiên, thách thức đối với các thương hiệu toàn cầu ở thị trường tỷ dân này là phải tìm ra công thức để thu phục người tiêu dùng dư giả ở các thành phố lớn như Cheng ở Bắc Kinh hay Li Huayuan, một kỹ sư dân dụng đến từ Thượng Hải.

Năm ngoái Li đã bỏ qua các thương hiệu xe hơi Nhật Bản và Đức để mua một chiếc xe điện dòng sedan của hãng BYD với giá 290.000 nhân dân tệ, bao gồm cả bảo hiểm (tương đương 43.279 USD). "Đối với tôi chỉ có Tesla là nổi bật khi nhắc đến các thương hiệu xe của Mỹ. Các thương hiệu khác dường như không có sức hút đối với tôi", Li nói khi đang đỗ chiếc xe điện BYD tại thành phố Miên Dương ở tỉnh Tứ Xuyên, nơi anh đến làm việc cho một dự án.

Nội dung: Nhật Linh
Theo Reuters