40 bức thư tình trong bom đạn của người lính công binh và nữ lái xe Trường Sơn

Người lính công binh và nữ lái xe Trường Sơn gặp gỡ rồi yêu nhau giữa những tháng ngày chiến tranh ác liệt. Sáu năm đợi chờ trong bom đạn, họ may mắn gặp lại và nên duyên vợ chồng.

Mùa xuân năm 1968,

"Ánh em thân yêu!

Mối tình của chúng ta đã được tròn hai xuân rồi nhỉ? Tình yêu của chúng ta đẹp thật, đẹp như mùa xuân vậy. Thế mà giờ đây chúng ta sắp phải xa nhau. Vì nhiệm vụ công tác nên anh không được sống gần em nữa.

Xa em, xa người vợ chưa cưới của anh, người mà bóng dáng anh đã ấp ủ sớm chiều.

Xa mảnh đất thân yêu, nơi mà lần đầu chúng ta đặt chân tới và cùng nhau xây đắp nên mối tình trăm năm không hề phai nhạt.

…

Siết chặt tay em,

Hôn em thật nhiều.

Anh yêu.

Trần Thắng".

Đó là bức thư chàng trai Hà Nội 20 tuổi Trần Công Thắng gửi mối tình đầu là cô gái thanh niên xung phong Nguyễn Thị Nguyệt Ánh, trước khi anh lên đường vào chiến trường Quảng Trị năm 1968.

Ngày đó, chiến đấu ở Trường Sơn, ông Thắng làm công binh, đảm bảo thông suốt Tây Trường Sơn, còn bà Ánh lái xe vận tải Đông Trường Sơn. Tưởng gần nhau, nhưng cả hai không một lần chạm mặt.

Sau 8 năm yêu và chờ đợi giữa bom đạn ác liệt, cặp đôi ngỡ "lạc mất nhau", đã gặp lại và nên duyên vợ chồng.

Bức thư tình năm đó, được chép lại trong cuốn nhật ký "Tình yêu và chiến tranh" gồm 164 trang do chính ông Thắng viết, được trưng bày tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, là minh chứng cho câu chuyện tình yêu vượt qua thử thách chiến tranh.

Ông Thắng và bà Nguyệt Ánh khi còn trẻ

Gặp gỡ và yêu nhau

Năm 1965, giặc Mỹ leo thang chiến tranh miền Bắc, rải bom bắn phá nhiều nơi. Tỉnh đoàn kêu gọi thanh niên đăng ký gia nhập lực lượng thanh niên xung phong. Cô gái 17 tuổi Nguyễn Thị Nguyệt Ánh, quê Kim Động, Hưng Yên cùng người bạn đồng hương đăng ký nhập ngũ.

Đầu tháng 9/1965, Nguyệt Ánh chuẩn bị hành trang chỉ vỏn vẹn hai bộ quần áo, một vài đồ dùng cá nhân, lên xã tập trung quân. Đội nữ thanh niên xung phong được biên chế vào Đại đội 9 thuộc Tổng đội TNXP 59 đóng quân tại công trường 130 Yên Bái, nhận nhiệm vụ xây dựng sân bay dã chiến.

Cùng năm, ở Hà Nội, chàng trai Trần Công Thắng, tuổi 18 rời ghế nhà trường, tham gia tuyển chọn công nhân Nhà máy y cụ. Nghe theo tiếng gọi Tổ Quốc, ông xung phong đi bộ đội. Ngày đó, nhà máy tuyển chọn 10 công nhân nhiệt huyết nhất, lên đường vào mùa Xuân 1966. Sau 3 tháng huấn luyện, các tân binh di chuyển lên Yên Bái, phối hợp cùng các lực lượng khác xây dựng sân bay dã chiến.

Hai đơn vị của anh công binh Trần Công Thắng và nữ thanh niên xung phong Nguyễn Thị Nguyệt Ánh, chỉ cách nhau 500m.

Cuối năm 1966, Trung đoàn 251 công binh tổ chức hội diễn nghệ thuật quần chúng. Ông Thắng tuy hát không hay, nhưng là cây văn nghệ của đơn vị, nằm trong tốp ca nam. Trong lúc chờ biểu diễn, thấy các nữ thanh niên xung phong lấp ló ngoài hội trường, ông đến hỏi chuyện làm quen.

Từ giây phút gặp gỡ đầu tiên, ông ấn tượng đặc biệt với cô gái cao nổi bật 1m68, đôi mắt sáng lấp lánh Nguyệt Ánh. Cả hai hẹn nếu cuối tuần không phải sinh hoạt, sẽ gặp nhau tâm sự.

Sau một vài lần gặp gỡ, hai người dần cảm mến nhau. Hơn một năm, ông Thắng mạnh dạn mở lời yêu. Bức thư hồi đáp của người con gái, chính thức mở ra chuyện tình đẹp, dung dị giữa hai người lính.

Hai năm đóng quân ở Yên Bái, mỗi cuối tuần, họ đều hẹn gặp nhau trong lán trại, ngồi cách xa, nói dăm ba câu, chỉ biết nhìn nhau để nguôi ngoai nỗi nhớ. Mỗi lần người yêu ra khỏi lán, bà Ánh đứng bên trong nhìn ra, không dám đi theo, chỉ vẫy tay từ biệt da diết.

"Lần đầu yêu, tôi không biết nói những lời bay bổng. Câu chuyện chỉ xoay quanh gia đình, hỏi thăm sức khỏe, nhưng tình yêu khắc khoải và đầy nhớ mong", ông Thắng nói.

Chàng lính công binh nhớ mãi một ngày mưa, con đường ngập tràn bùn đất, người yêu xắn quần đến đầu gối sang đơn vị thăm mình. Đồng đội trông thấy Nguyệt Ánh từ xa, hét lớn: "Ôi Thắng ơi, người yêu đến chơi kìa". Nhìn người con gái mình yêu bùn đầy bàn chân, ông buồn cười, nhận xét "sao mà ngộ nghĩnh thế".

Dù mỗi tuần gặp nhau 1-2 lần, ông Thắng thấy vẫn chưa đủ. Đêm thanh vắng, nỗi nhớ nhung càng mãnh liệt, người lính lấy giấy poluya ra viết thư, giãi bày cảm xúc, nhờ đồng đội cầm sang đơn vị nữ thanh niên xung phong.

Trong hơn hai năm, ông Thắng đã gửi 40 bức thư tình, đầu thư luôn là "Ánh, em thương yêu", và kết thúc "Hôn em thật nhiều".

Ngày chia tay

 Tháng 3/1968, đơn vị ông Thắng chuyển gấp vào chiến trường Quảng Trị. Trước khi lên đường, ông hẹn gặp người yêu ở rừng cọ. Dưới gốc cây, cặp tình nhân ngậm ngùi, mắt ngấn lệ, run run cầm tay nhau. Trên đầu, máy bay Mỹ đánh phá, thả pháo sáng, bà sợ, đứng nép chặt vào người ông. 

Nữ thanh niên xung phong nghẹn ngào dúi vào tay người lính công binh một chiếc khăn quàng cổ, một chiếc bấm móng tay và một chiếc bật lửa, làm tín vật tình yêu với lời dặn: "Anh đi, anh cố gắng quay về".

Còn ông Thắng, gửi lại người yêu cuốn sổ lưu bút, bên trong có bức thư mà ông liều gọi bà là "người vợ chưa cưới của anh". Sau này nghĩ lại, ông Thắng nói rằng vào chiến trường ác liệt nhất, không biết sống chết thế nào, cứ giãi bày hết lòng mình. Cũng nhờ vì liều, mới có được vợ.

Mùa xuân năm 1968,

"Ánh em thân yêu!

…

Xa em, xa người vợ chưa cưới của anh, người mà bóng dáng anh đã ấp ủ sớm chiều. Xa mảnh đất thân yêu, nơi mà lần đầu chúng ta đặt chân tới và cùng nhau xây đắp nên mối tình trăm năm không hề phai nhạt. 

Xa em, anh viết mấy dòng lưu niệm để nhớ mãi những kỷ niệm sâu sắc trong cuộc sống đã qua và triển vọng của cuộc sống tương lai đã hẹn. 

Xa em, tâm hồn và dòng máu nóng của anh luôn gửi gắm vào trái tim và tâm hồn em. Anh không bao giờ quên em. Tiền tài và nhan sắc không thể nào quyến rũ được lòng anh, anh sẽ mãi mãi là của em. 

Anh mong rằng với nghị lực của tuổi trẻ và lòng thủy chung của em, em sẽ vượt qua được mọi gian khổ và thử thách, luôn giữ trong lòng mình, giữ trọn lời thề ước xưa kia. Chúng ta sẽ cùng nhau vững bước đến ngày mai tươi sáng và hạnh phúc. 

Anh chúc em luôn vui, khỏe, trẻ mãi, nỗ lực đạt được nhiều thành tích trong học tập và công tác để xứng đáng là người vợ chưa cưới của anh. 

Chúc em mau chóng thực hiện được ước mơ cao đẹp nhất của mình. Anh nhất định sẽ trở về, cùng em chung sống cuộc đời hạnh phúc nhất. 

Siết chặt tay em, 

Hôn em thật nhiều, 

Anh yêu. 

Trần Thắng 

Xuân 1968".

30 phút sau, đơn vị thổi còi ra lệnh lên xe. Từ giây phút đó, hai người chia tay không hẹn ngày tái ngộ. Trên đường hành quân, người lính trẻ tiếc mãi hai năm bên nhau, mà chưa có một nụ hôn gửi trao người yêu.

Vài tháng sau khi ông Thắng vào chiến trường, bà Ánh không ở lại hậu phương mà xin tham gia đội nữ lái xe Trường Sơn. Từ những miền quê khác nhau, 40 nữ thanh niên xung phong tuổi từ 18-20 đã gặp nhau trong khóa huấn luyện cấp tốc 45 ngày tại trường lái 255 (nay là trường Trung cấp Kỹ thuật xe - máy Sơn Tây).

Đầu tháng 5/1968, trung đội nữ lái xe đầu tiên do Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn thành lập, vừa làm nhiệm vụ vận tải tuyến hậu phương, vừa động viên tinh thần lái xe, bộ đội trên đường Trường Sơn, đóng quân tại huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Ban đầu cứ hai người lái chung một xe để kèm nhau, sau quen dần, mỗi người tự đảm đương một chiếc. 

Nhận tin người yêu vào đội lái xe nữ, ông Thắng ngỡ ngàng, bởi nhiều lái xe nam còn do dự, chùn bước và bỏ cuộc. Ông tự hỏi, người con gái chân yếu tay mềm, sợ cả pháo sáng, liệu có vượt qua được gian khổ và bom đạn Trường Sơn ác liệt.

Thế rồi, năm tháng trôi qua, sức chịu đựng của bà Ánh và đồng đội đã chiến thắng bất kỳ bom đạn nào, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Họ trở thành những huyền thoại cho đến bây giờ.

Cùng một chiến trường Trường Sơn, người bên Đông, kẻ bên Tây. Đơn vị ông Thắng hoạt động chủ yếu ở sâu trên đất Lào, nhiệm vụ lái máy ủi, san đường, lấp hố bom, đảm bảo giao thông không đứt mạch.

Mỗi lần làm nhiệm vụ, thấy ô tô chở đạn dược, lương thực đến điểm tập kết, anh bộ đội đều hướng ánh mắt tìm kiếm bóng dáng người yêu. Nhưng suốt 6 năm, họ chưa một lần chạm mặt. Những lần đồng đội ra Bắc công tác hoặc qua trung đội nữ lái xe, ông Thắng đều gửi lời hỏi thăm bà Ánh.

"Có lúc, tôi cứ tưởng hai người gần nhau lắm rồi, nhưng cuối cùng không thể", bà Ánh nhớ lại.

Chiến tranh càng ác liệt, đội công binh càng đi sâu vào trọng điểm, còn đơn vị nữ lái xe dần rút về hậu phương, khiến khoảng cách giữa hai người yêu nhau lại thêm xa cách.

Ông Thắng giữ thói quen viết thư cho người yêu, gửi gắm nỗi nhớ nhung, kể về những gian khó nơi trận chiến.

Những bức thư được gửi qua đường giao liên, không kỳ vọng đến tay bà Ánh. Có những chuyến đi, người vận chuyển hi sinh do bị bom đánh dọc đường, bức thư đến với người nhận đã bị cháy sém.

Mỗi lần trước khi gửi thư, ông Thắng đều chép lại nội dung vào cuốn lưu bút. Nếu người yêu không nhận được, thì sau này còn sống gặp lại nhau, bà sẽ phần nào hiểu được tấm lòng chung thủy của ông.

Một ngày, khi ông Thắng ra mặt đường san lấp hố bom, một trận bom khác đánh sập hầm. Chiếc ba lô bên trong chứa những kỷ vật tình yêu cùng bức ảnh chân dung người yêu, đều bị phá hủy.

"Những tín vật đó đã thay tôi chết, mất kỷ vật nhưng may mắn vẫn giữ được mạng sống", ông Thắng nhớ lại, rồi tự hỏi cuộc chiến bao giờ kết thúc, và tình yêu liệu bền vững không?

Đầu năm 1972, trung đội nữ lái xe Trường Sơn được điều về Trường đào tại lái xe D255, thuộc Cục quản lý xe máy. 40 cô gái trở thành giáo viên đào tạo 2 khóa học viên gồm 300 nữ lái xe. Đội quân này tiếp tục phục vụ tại các kho xe, kho hàng, bệnh viện quân đội thay cho các lái xe nam ra trận.

Cùng năm, đồng đội ông Thắng dự đoán sắp có một trận đánh lớn. Nỗi nhớ nhà, nhớ người yêu khắc khoải, ông viết một lá thư dài gần 10 trang giấy cho người yêu. Chiến tranh ác liệt, nhưng cả ông và bà đều sống bằng niềm tin và hy vọng sẽ được gần bên nhau. Ông cũng khuyên người yêu nếu có điều kiện nên tìm một đối tượng khác. Bởi chiến tranh còn kéo dài, mà tuổi thanh xuân của người con gái thì có hạn. 

"Ngày 1/1/1972 

Em yêu thương!

4 năm trường xa cách, song ở em, mặc dù vậy, vẫn nuôi 1 sự tin tưởng tuyệt đối, luôn nhen lên trong lòng mình một ngọn lửa tình yêu nồng đượm để sưởi ấm trái tim thơ trong chờ đợi xa xôi đối với anh. 

Nhiều lúc anh rất khổ tâm và oán trách cho tình yêu 2 đứa mình sao éo le vậy nhỉ? 1 năm, 2 năm, rồi 3 năm, lại gần 4 năm rồi còn gì, không một giờ gặp mặt. 

Mỗi lần Xuân tới, anh lại giật mình nghĩ tới một nỗi khủng khiếp về sự mất mát của tuổi đời trôi đi mà bao ước vọng thì chỉ thấy xa vời vợi. Riêng anh, anh có thể chịu đựng được tất cả (…) bởi vì anh có tình yêu của em động viên thúc giục tháng ngày. 

Còn em? Ôi, thật là một nỗi lo âu to lớn trong lòng anh. Chính vì yêu em, thương em, mà anh không thể thờ ơ nghĩ tới 1 điều xa hơn nữa cho em. Đó là tuổi đời của người con gái. 

Em yêu ơi, chính vì lẽ đó mà anh trằn trọc bao đêm không ngủ. Anh nghĩ nhiều về em và dường như chỉ nghĩ về tương lai cho em tất cả, anh không mong có 1 sự ích kỷ và cũng chẳng bao giờ muốn xa em. Song anh phải nói 1 lần nữa mới đủ, vì rất yêu em mà anh phải lo tới điều đó. 

… 

Anh vẫn tự hỏi không biết Ánh sẽ hiểu anh như thế nào? Có thực thấu nỗi lòng thương quý của anh không hay còn nghĩ về anh thế này thế khác. Thú thực với em, trái tim anh vẫn thắm nét hình ảnh của em duy nhất. Sống ở nơi chiến trường khói lửa trong những phút quyết liệt nhất, anh vẫn thầm gọi tên em. Cái tên hết sức gợi cảm mà anh vẫn tự hào là chỉ mình anh có… Ánh vẫn là cái tên đem lại cho anh niềm vui duy nhất. 

Thú thực anh không thể ràng buộc em trong một hoàn cảnh xa cách mãi như thế này. Em phải tìm lấy một hạnh phúc xứng đáng với em hơn, vì tất nhiên tuổi đời không cho phép em chờ anh mãi được. (...) Bởi vậy, anh khuyên em hãy đừng vì anh mà lãng phí tuổi xuân, hãy tìm hạnh phúc tương lai trong hiện tại để cho anh được tự hào là người đã nâng bước em đi trong ước vọng của riêng mình. 

Hôm nay một ngày đầu của năm mới, Xuân 72 lại tới rồi, mỗi một mùa xuân đến mang theo bao hy vọng cho mọi người. Riêng anh, nó còn mang sự hy vọng to lớn của anh đối với em nữa. Ngày gặp em chưa thể nào biết được, mong ước rằng chúng mình sẽ được gặp nhau, trong một ngày không xa tại quê hương yêu dấu. 

Em mãi mãi vẫn là hình ảnh đẹp nhất trong ký ức của anh. 

Anh".

Gặp lại

Hai năm sau, trong lần công tác ra Bắc, ông Thắng về thăm nhà, hay tin bà Ánh đang ở Hà Nội, đóng quân tại sân bay Bạch Mai tập diễu binh mừng ngày thống nhất. Ông vội mượn xe của bố, đạp một mạch vào sân bay, xin cảnh vệ được gặp chiến sĩ Nguyễn Thị Nguyệt Ánh. 

"Ánh ơi, Ánh ơi, Trung úy Phương đã về", các nữ đồng đội hét lớn. Đơn vị bà Ánh đều biết ông Thắng, nét mặt giống diễn viên Thế Anh trong bộ phim Nổi gió, nên đặt biệt danh cho ông là "Trung úy Phương".

Sau 6 năm xa cách, gặp lại cô thanh niên xung phong ngày nào, ngỡ tưởng ôm lấy nhau mà thủ thỉ, nhưng cũng như lần chia tay, hai người nhìn nhau không nói lời nào, mắt nhòa lệ.

Ông Thắng hỏi: "Em còn yêu anh không?". 

"Nếu như không yêu, em còn chờ đợi anh đến bây giờ làm gì?", bà Ánh đáp.

Hóa ra, những lần có dịp về quê, bà vẫn thường xuyên ghé Hà Nội, hỏi thăm sức khỏe gia đình người yêu. 

Hôm sau, anh bộ đội xin đơn vị chở người yêu về quê hỏi cưới. Đám cưới của họ được tổ chức giản dị vào một ngày hè tháng 7/1974, không hoa, không ảnh, chỉ có tiệc trà và bánh kẹo. Cô dâu chú rể đều diện áo sơ mi trắng và quần bộ đội.

Một thời gian, hai vợ chồng mặc quân phục, ra tiệm ảnh Nắng Xuân trên phố Hàng Bài, chụp một bức ảnh lưu niệm, được khen có tướng phu thê. Tháng 8 năm ấy, ông Thắng vào Quảng Trị, tiếp tục chiến đấu.

Sau ngày đất nước thống nhất, bà Ánh phục viên, cuộc sống khó khăn khi bà lần lượt sinh con, một trai một gái. Năm 1977, bà vào Quảng Trị, xin đơn vị cho ông Thắng được chuyển vùng ra Hà Nội, tạo điều kiện gần vợ con. 

Bà Ánh sau đó xin vào Bộ Tài chính, được giao lái xe cho các Thứ trưởng. Hơn 10 năm, do sức khỏe yếu, bà chuyển về làm hành chính cho đoàn xe của Bộ rồi nghỉ hưu năm 2003. Ông Thắng cũng nghỉ hưu cùng năm đó. 

Điều kiện gia đình khó khăn, lại đông con cháu, chia nhau căn nhà 14m2, hai vợ chồng trong một lần dọn nhà, tìm thấy chiếc hòm đạn dài 10m bên trong cất 40 bức thư tình thời chiến. Họ đọc cho nhau nghe lần cuối cùng, hồi tưởng lại những năm tháng chiến tranh và tình yêu son sắt, rồi quyết định đốt sạch.

"Tình yêu của chúng tôi không chỉ là tình cảm nam - nữ, mà còn tình đồng chí, đồng đội. Là thứ tình yêu sẽ theo chúng tôi mãi mãi, không chỉ trên những bức thư", ông Thắng nói.

Thời bình, trong căn nhà nhỏ trên đường Ngọc Thụy, quận Long Biên, Hà Nội, hai cựu chiến binh nhớ lại thời mưa bom bão đạn, gọi chuyện tình 56 năm của mình là duyên số. Nếu một trong hai người thay lòng đổi dạ, thì cả một hành trình dài đi qua chiến tranh, sẽ không có kết cục đẹp.

Dù trong cuộc sống thường nhật không tránh khỏi mâu thuẫn, cả hai cố gắng nhường nhịn, trân trọng đối phượng, không to tiếng hay nặng lời với nhau.

Họ sống bình thản, vô tư, chưa bao giờ nghĩ mình già dù đã 74 - 76 tuổi. Những lúc rảnh rỗi, cặp vợ chồng già mở dàn karaoke, hát cho nhau nghe, cảm tưởng "trẻ mãi không già".

"Hạnh phúc nhất là khi hai người yêu nhau, đợi chờ nhau, cuối cùng đến được với nhau, với tình cảm keo sơn lâu dài như thế, cố tình quên cũng không được", ông Thắng nói, quay sang nhìn rồi khẽ nắm đôi bàn tay vợ - mối tình đầu cũng là cuối cùng.

Nội dung: Viên Minh

Ảnh: Mạnh Quân