Thành phố Hải Phòng từng được hợp nhất từ 2 đơn vị nào?

Hợp nhất thành phố Hải Phòng cũ và tỉnh Kiến An

Theo Cổng thông tin điện tử thành phố Hải Phòng, sự hình thành và phát triển của Hải Phòng gắn liền với các chứng tích của người tiền sử ở di chỉ khảo cổ học Cái Bèo (Cát Bà) thuộc Văn hóa Hạ Long, cách ngày nay khoảng từ 4.000 đến 6.000 năm.

Ngoài ra, sự hình thành và phát triển của Hải Phòng còn gắn với sự hình thành của nền văn minh sông Hồng thuộc văn hóa Đông Sơn với các chứng tích của con người ở di chỉ khảo cổ học Tràng Kênh (Thủy Nguyên), Núi Voi (An Lão) cách ngày nay từ 2.000 năm đến hơn 3.000 năm; với truyền thuyết về tên tuổi của nữ tướng Lê Chân - người lập Trang An Biên vào đầu Công nguyên - cái nôi hình thành nên đô thị Hải Phòng ngày nay.

Là vùng đất đầu sóng, ngọn gió, "phên dậu" phía Đông của đất nước, Hải Phòng có vị thế chiến lược trong toàn bộ tiến trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Người Hải Phòng với tinh thần yêu nước nồng nàn, tính cách dũng cảm, kiên cường, năng động, sáng tạo, đã từng chứng kiến và tham gia vào nhiều trận quyết chiến chiến lược trong chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc.

Hải Phòng là vùng đất in đậm dấu ấn trong lịch sử chống giặc ngoại xâm phương Bắc với các chiến thắng trên sông Bạch Đằng: trận Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền, trận Bạch Đằng năm 981 của Lê Hoàn, trận Bạch Đằng năm 1288 của Trần Hưng Đạo. Thời nhà Mạc, vì đây là quê hương của nhà Mạc nên vùng này được chú ý xây dựng thành kinh đô thứ hai gọi là Dương Kinh.

Năm 1870-1873, Bùi Viện được vua Tự Đức giao phó, đã thực hiện việc xây dựng một bến cảng bên cửa sông Cấm mang tên Ninh Hải và một căn cứ phòng ngự bờ biển ở liền kề gọi là nha Hải Phòng sứ.

Khi Pháp đánh chiến Bắc Kỳ lần thứ nhất năm 1873-1874, tại cảng Ninh Hải này, nhà Nguyễn và Pháp lập nên một cơ quan thuế vụ chung, quản lý việc thương mại ở vùng này gọi là Hải Dương thương chính quan phòng.

Thành phố Hải Phòng ngày nay được Quốc hội quyết định thành lập vào ngày 27/10/1962, trên cơ sở hợp nhất thành phố Hải Phòng cũ và tỉnh Kiến An (Kiến An là tỉnh cũ ở Bắc Bộ Việt Nam, tồn tại từ tháng 1/1888 đến tháng 10/1962).

Địa phương giàu truyền thống cách mạng

Cuối thế kỷ thứ XIX, đầu thế kỷ thứ XX, với tư cách là "Cảng lớn của Bắc kỳ", đầu mối giao thông quan trọng trên đường hàng hải quốc tế và là một trung tâm công nghiệp, Hải Phòng đã trở thành một trong những cái nôi đánh dấu sự ra đời của giai cấp công nhân và phong trào công nhân Việt Nam đấu tranh chống lại sự áp bức dân tộc và giai cấp của thực dân Pháp.

Là một trong những địa phương đầu tiên của cả nước tiếp nhận và thể nghiệm Chủ nghĩa Mác - Lê nin do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc truyền bá vào trong nước, Hải Phòng có vai trò quan trọng trong quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam từ những năm 1925-1930.

Đầu tháng 4/1929 tổ chức cộng sản đầu tiên ở Hải Phòng được thành lập. Tháng 4/1930, Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam thành phố Hải Phòng được thành lập, là một trong ít những Đảng bộ ra đời đầu tiên ở trong nước.

Từ khi có Đảng lãnh đạo, phong trào công nhân và phong trào yêu nước của nhân dân Hải Phòng diễn ra sôi nổi hơn bao giờ hết. Hải Phòng là một trong những trung tâm của phong trào cách mạng cả nước trong các cao trào cách mạng 1930-1931, 1936-1939 và 1939-1945.

Trong cao trào kháng Nhật cứu nước, Hải Phòng - Kiến An là nơi phong trào Việt Minh phát triển mạnh. Ngày 12/7/1945, nhân dân Kim Sơn (Kiến Thụy) vùng lên lập Ủy ban giải phóng, kháng Nhật thắng lợi.

Tiếng trống Kim Sơn đã mở đầu cho quá trình khởi nghĩa từng phần, tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cách mạng Tháng Tám 1945 ở vùng duyên hải Bắc Bộ.

Theo lệnh tổng khởi nghĩa, chỉ trong vòng 10 ngày từ 15 đến 25/8/1945, chính quyền tay sai các cấp của địch ở Hải Phòng, Kiến An đã bị lực lượng cách mạng đập tan, chính quyền cách mạng được thiết lập.

Nhân dân Hải Phòng cùng với nhân dân cả nước nhất tề đứng lên đập tan xiềng xích nô lệ, giành độc lập tự do, xây dựng nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á.

Sự kiện giải phóng Hải Phòng

Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Song do dã tâm xâm lược, thực dân Pháp lại gây hấn, tiến hành cuộc chiến tranh mới, quyết tâm tiêu diệt nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á.

Ngày 20/11/1946, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ ở Hải Phòng. Đảng bộ, quân và dân Hải Phòng - Kiến An đã tiến hành thành công cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện ngay trong vùng địch tạm chiếm sâu, lập nhiều chiến công xuất sắc, làm nên truyền thống "đường 5 anh dũng", "đường 10 Quật khởi", Sở Dầu, Cát Bi rực lửa.

Những chiến công trên đã góp phần xứng đáng làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu", buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương.

Tuy nhiên, khác với các địa phương, ngay sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Đảng bộ, quân và dân Hải Phòng lại bước tiếp vào cuộc chiến đấu mới - đó là thời kỳ "300 ngày giải phóng quê hương".

Trong thời gian này, cuộc đấu tranh với địch trên các mặt trận kinh tế, chính trị diễn ra vô cùng gay go, quyết liệt. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân Hải Phòng đã đập tan ý đồ phá hoại thành phố Cảng, phá hoại Hiệp định Giơnevơ của thực dân Pháp và bọn tay sai, bảo vệ vững chắc thành phố.

Ngày 13/5/1955, bộ đội ta rầm rập tiến vào tiếp quản thành phố. Cả rừng cờ đỏ sao vàng chiến thắng kiêu hãnh tung bay trên bầu trời Hải Phòng, báo hiệu một trang sử mới bắt đầu.

Ngày 15/5/1955, những tên lính Pháp cuối cùng xuống tàu tại bến Nghiêng (thuộc quận Đồ Sơn ngày nay) rút khỏi Hải Phòng. Hải Phòng được giải phóng khỏi ách đô hộ của thực dân Pháp.

Từ ngày 13/5/1955 lịch sử ấy đến nay, Đảng bộ, quân và dân thành phố Hải Phòng đã liên tục chiến đấu, xây dựng, phát triển, có những đóng góp xứng đáng cùng toàn Đảng, quân và dân cả nước giành những thắng lợi vĩ đại, có ý nghĩa thời đại và lịch sử sâu sắc trong thế kỷ thứ XX và trong những năm đầu của thế kỷ thứ XXI.

Vươn mình

Sau ngày giải phóng, Hải Phòng gặp rất nhiều khó khăn do chiến tranh để lại. Công nghiệp và thương nghiệp bị thu hẹp, thậm chí đình đốn, vùng nông thôn Kiến An và ngoại thành Hải Phòng xơ xác, tiêu điều.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, với sức lao động dồi dào, trí thông minh sáng tạo, phát huy khả năng thế mạnh của địa phương, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân Hải Phòng đã đoàn kết, nhất trí, từng bước xây dựng thành phố, tạo nên những thay đổi cơ bản trên các mặt, văn hóa và đời sống của nhân dân nâng cao, đạt được những thành tựu quan trọng.

Năm 1955 chỉ có 8 xí nghiệp, thì đến năm 1975 thành phố Hải Phòng đã có trên 100 nhà máy lớn của Trung ương và địa phương, 250 hợp tác xã thủ công nghiệp, vận tải, đánh cá và xây dựng.

Những năm chống chiến tranh phá hoại và phong tỏa bằng không quân và hải quân với mức độ hủy diệt của đế quốc Mỹ, Hải Phòng vẫn xây dựng thêm 29 nhà máy, xí nghiệp quốc doanh.

Nhiều cơ sở sản xuất mới ở Hải Phòng được phục hồi, mở rộng như: mở rộng cảng, mở rộng nhà máy xi măng, xây dựng nhà máy đóng tàu Bạch Đằng, cơ khí Duyên Hải, thủy tinh, nhựa Thiếu niên tiền phong.

Đội ngũ lao động quốc doanh tăng gấp 33 lần so với năm 1955, trên 21 ngàn thợ thủ công. Cán bộ kỹ thuật, quản lý kinh tế có trình độ đại học trở lên tăng gần 300 lần. Giá trị tổng sản lượng công nghiệp năm 1965 tăng 2.158% so với năm 1955 là năm mới tiếp quản thành phố.

Giao thông vận tải đặc biệt phát triển với tốc độ nhanh về đường sắt, đường sông - biển, đường bộ có hàng trăm cây số đường mới, đường nông thôn. Cảng Hải Phòng mở rộng, tăng thêm kho hàng, cầu bến và trang thiết bị xếp dỡ.

Ngay năm đầu tiên sau giải phóng, Cảng Hải Phòng đã nạo vét gần 2 triệu m3 đất, tạo điều kiện cho hoạt động của Cảng trở lại bình thường.

Hàng năm bình quân có trên 400 tàu của các nước đến cảng Hải Phòng. Sản lượng xếp dỡ hàng hóa tăng gấp 15 lần so với thời kỳ mới giải phóng. Tàu Việt Nam trọng tải 5.000 tấn, 10.000 tấn từ cảng Hải Phòng đi nhiều nước trên thế giới.

Triển khai thực hiện Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị, Hải Phòng đã nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội và Chính phủ; sự hỗ trợ của các Ban, Bộ, ngành Trung ương và sự hợp tác, phối hợp của các địa phương trong vùng và cả nước, sự đồng lòng, quyết tâm của cả hệ thống chính trị từ thành phố đến cơ sở.

Nhờ đó, năm 2024, kinh tế - xã hội thành phố đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực. Có 17/19 chỉ tiêu chủ yếu về kinh tế - xã hội hoàn thành và vượt mức kế hoạch đề ra.

Trong đó nổi bật là, năm 2024 TP Hải Phòng có tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 11,01%, gấp 1,5 lần so với bình quân chung cả nước và đứng thứ 3/63 tỉnh, thành phố; là năm thứ 10 liên tiếp tăng trưởng ở mức hai con số.

Tổng thu ngân sách trên địa bàn năm 2024 đạt trên 118 nghìn tỷ đồng, đạt 120,9% dự toán Trung ương giao; đạt 110,8% dự toán HĐND thành phố giao; Thu hút FDI đạt gần 5 tỷ đô la Mỹ, đạt 250% kế hoạch Hội đồng nhân dân thành phố giao, xếp thứ 2 cả nước (sau Bắc Ninh 5,1 tỷ đô la Mỹ).

Tại Hải Phòng, kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được đầu tư, huy động nguồn lực phát triển theo hướng đồng bộ, hiện đại. Tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương này được đảm bảo, đời sống của nhân dân ngày càng được nâng cao, thành phố không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo quốc gia giai đoạn 2022-2025.

Năm 2025 là năm cuối của kỳ kế hoạch 2021-2025, là năm chuẩn bị các tiền đề cho kỷ nguyên phát triển mới của đất nước. Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư và Thủ tướng Chính phủ, Hải Phòng phấn đấu tăng trưởng gấp 1,5 lần bình quân chung cả nước, thành phố đã xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 như sau:

Tốc độ tăng trưởng GRDP đặt mục tiêu tiếp tục duy trì hai con số, đạt 12,5% theo đúng chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ. Điều này thể hiện quyết tâm rất cao của Hải Phòng cũng như sự đánh giá cao của Trung ương đối với vai trò là một cực tăng trưởng quan trọng của vùng và cả nước.

Hải Phòng đề ra kế hoạch thu ngân sách nhà nước năm 2025 trên địa bàn đạt trên 118 nghìn tỷ đồng; các chỉ tiêu khác về xã hội, môi trường tiếp tục phấn đấu ở mức cao.

Hiện nay thành phố Hải Phòng có 15 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm: 8 quận: Hồng Bàng, Lê Chân, Ngô Quyền, Kiến An, Hải An, Đồ Sơn, Dương Kinh và An Dương; 6 huyện: An Lão, Bạch Long Vĩ, Cát Hải, Kiến Thụy, Tiên Lãng, Vĩnh Bảo; 1 thành phố: Thành phố Thủy Nguyên.