Người dân TPHCM băn khoăn khi áp dụng phí thu gom rác theo khối lượng

UBND TPHCM đã ban hành Quyết định 67/2025/QĐ-UBND quy định mức giá thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Theo đó, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, dịch vụ, hộ gia đình và cá nhân sẽ phải chi trả chi phí này dựa trên khối lượng hoặc thể tích rác thải phát sinh hàng tháng.

Nhiều người dân ở TPHCM bày tỏ sự đồng tình với chủ trương này, tuy nhiên cũng không ít ý kiến băn khoăn về cách thức xác định khối lượng rác để tính tiền một cách công bằng và minh bạch.

Thu tiền rác theo 3 mức

Tại TP Thủ Đức và các quận, hộ gia đình hoặc chủ nguồn thải phát sinh lượng rác sinh hoạt không quá 126kg/tháng sẽ đóng 61.000 đồng tiền thu gom và 23.000 đồng tiền vận chuyển. Nếu lượng rác phát sinh nằm trong khoảng từ trên 126kg đến 250kg/tháng, mức phí tương ứng là 91.000 đồng cho thu gom và 34.000 đồng cho vận chuyển. Trường hợp phát sinh từ trên 250kg đến 420kg/tháng, chủ nguồn thải phải chi trả 163.000 đồng tiền thu gom và 60.000 đồng tiền vận chuyển. Với lượng rác vượt quá 420kg/tháng, mức giá được tính theo đơn vị khối lượng là 485,97 đồng/kg cho thu gom và 180,07 đồng/kg cho vận chuyển.

Đối với huyện Bình Chánh và Củ Chi, mức thu áp dụng thấp hơn so với khu vực nội thành. Cụ thể, các hộ gia đình phát sinh lượng rác không quá 126kg/tháng sẽ đóng 57.000 đồng tiền thu gom và 19.000 đồng tiền vận chuyển. Nếu phát sinh từ trên 126kg đến 250kg/tháng, mức phí là 85.000 đồng cho thu gom và 28.000 đồng cho vận chuyển. Trường hợp phát sinh từ trên 250kg đến 420kg/tháng, mức phí tương ứng là 152.000 đồng và 49.000 đồng. Với lượng rác trên 420kg/tháng, chi phí được tính theo kg với mức 452,91 đồng cho thu gom và 147,07 đồng cho vận chuyển.

Tại các huyện Hóc Môn, Nhà Bè và Cần Giờ, khung giá có sự điều chỉnh phù hợp với điều kiện địa phương. Cụ thể, với khối lượng rác không quá 126kg/tháng, hộ dân phải chi trả 57.000 đồng cho thu gom và 23.000 đồng cho vận chuyển. Nếu phát sinh từ trên 126kg đến 250kg, mức phí là 85.000 đồng và 34.000 đồng. Trường hợp lượng rác từ trên 250kg đến 420kg/tháng, mức phí lần lượt là 152.000 đồng và 60.000 đồng. Với lượng phát sinh vượt 420kg/tháng, giá dịch vụ được tính theo đơn giá 452,91 đồng/kg cho thu gom và 180,07 đồng/kg cho vận chuyển.

Hiện tại, thành phố chưa áp dụng thu phí xử lý rác đối với hộ gia đình, cá nhân và các chủ nguồn thải nhỏ. Tuy nhiên, đối với các chủ nguồn thải lớn, mức phí xử lý rác sẽ được tính thêm với mức đồng đều 420,45 đồng/kg, áp dụng tại tất cả các khu vực gồm TP Thủ Đức, các quận, huyện Hóc Môn, Nhà Bè, Cần Giờ, Củ Chi và Bình Chánh.

Toàn bộ mức giá trên chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng. Trong quá trình triển khai, thuế VAT đầu ra sẽ được tính theo quy định hiện hành.

Băn khoăn

Ông Trần Văn Toàn (41 tuổi, ngụ đường Phan Văn Hớn, phường Tân Thới Nhất, quận 12) chia sẻ, gia đình ông có 5 người nhưng chỉ có hai vợ chồng ở nhà thường xuyên, còn ba con đi học. Mỗi ngày, nhà ông chỉ phát sinh khoảng 1-2kg rác, tức khoảng 60kg mỗi tháng. Tuy nhiên, ông vẫn đang phải đóng 90.000 đồng tiền rác hàng tháng.

"Mức phí tôi đang đóng mỗi tháng thấy khá cao so với nhiều khu vực khác trong cùng quận 12", ông Toàn cho hay.

Ông dẫn chứng, người em của ông sống trên đường Tô Ký, phường Tân Chánh Hiệp (quận 12), có số nhân khẩu tương tự nhưng chỉ đóng 40.000 đồng mỗi tháng. Ông băn khoăn, nếu áp dụng mức phí mới theo khối lượng rác, liệu những loại rác thải rắn như trước đây không được thu gom có được xử lý chính thức hay vẫn phải chi thêm?

Chung nỗi lo, ông Nguyễn Văn Hùng (52 tuổi, ngụ đường Âu Cơ, quận 11) cho rằng việc tính phí dựa trên khối lượng rác khó khả thi nếu không có biện pháp đo lường chính xác. Gia đình ông thải lượng rác mỗi ngày không cố định, có hôm nhiều, có hôm ít, và không ai có thể ra canh để cân từng bao rác mỗi khi xe thu gom tới.

Ông Hùng cũng lo ngại tình trạng xả rác trộm có thể gia tăng. "Nếu tính tiền theo khối lượng, có thể xảy ra tình trạng người dân mang rác bỏ lén sang nhà khác hoặc xả vào nơi công cộng, đặc biệt là các loại rác nặng như đồ dùng cũ. Thành phố cần có chế tài mạnh, ai vi phạm thì phải bị xử phạt", ông Hùng nêu ý kiến.

Với những hộ kinh doanh nhỏ, sự thay đổi trong cách tính phí cũng gây nhiều băn khoăn. Chị Nguyễn Thu Phương (34 tuổi, ngụ đường Lạc Long Quân, quận Tân Bình), chủ một tiệm nước ép cho biết, lượng rác thải của gia đình chị phụ thuộc vào lượng khách mỗi ngày. "Có hôm khách đông, vỏ trái cây chất đầy, có hôm vắng thì rác rất ít. Nếu có tháng vượt 126kg rác, tháng thì không, thì không biết thành phố tính theo kiểu nào", người phụ nữ băn khoăn.

Chị Phương cho rằng phương án "ước lượng bằng mắt" là thiếu công bằng, vì mỗi nhân viên môi trường lại có đánh giá khác nhau. Họ không thể vác theo cân đo khối lượng rác mỗi ngày ở từng hộ dân và khu chung cư được, nên việc tính tiền dựa trên khối lượng rác khó đảm bảo khách quan.

Chủ quán nước cho biết, ba mẹ chị đang sống ở phường Cẩm Nam, TP Hội An (Quảng Nam). Thay vì thu tiền rác hàng tháng, chính quyền bán các loại túi rác phân loại với dung tích khác nhau. Túi 10 lít có giá gần 1.900 đồng, túi 15 lít giá 5.000 đồng, 20 lít 7.500 đồng, 30 lít 10.000 đồng và 40 lít giá 15.000 đồng. Mỗi túi rác có từng loại màu khác nhau, các hộ sẽ bỏ rác thải sinh hoạt và rác thải rắn riêng ra để cho nhân viên môi trường thu gom.

"Nhà nào xả rác nhiều thì mua nhiều túi. Ai xả ít thì mua ít. Cách này vừa minh bạch, vừa tạo công bằng. Đặc biệt, Hội An còn lắp camera khắp nơi. Ai xả rác không đúng chỗ hay đổ sang nhà khác là bị xử lý ngay. Nếu TPHCM làm được như vậy thì sẽ rất tốt", chị Phương đề xuất.

Chưa phân biệt khối lượng cụ thể

Trước băn khoăn của người dân về việc tính phí thu gom, vận chuyển rác dựa theo khối lượng, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho biết, từ ngày 1/6, mức giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt sẽ được áp dụng theo hình thức khoán theo hộ, chưa phân biệt khối lượng cụ thể.

Cụ thể, giá thu gom và vận chuyển rác đã được tính toán dựa trên lượng rác phát sinh bình quân đầu người theo quy chuẩn hiện hành, kết hợp với số nhân khẩu trung bình mỗi hộ gia đình. Như vậy, các hộ dân sẽ đóng cùng một mức giá theo từng khu vực, không cần cân đo rác thải hằng ngày.

Theo đó, tại TP Thủ Đức và các quận, mỗi hộ đóng 84.000 đồng/tháng; các huyện Hóc Môn, Nhà Bè và Cần Giờ là 80.000 đồng; riêng huyện Củ Chi và Bình Chánh là 76.000 đồng.

Tuy nhiên, khi thành phố triển khai chương trình phân loại rác tại nguồn theo Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, việc tính phí sẽ có thay đổi. Chính quyền địa phương sẽ tổ chức thống kê lại khối lượng rác thải sinh hoạt phát sinh thực tế (không bao gồm rác tái chế và rác nguy hại) để tính giá theo khối lượng.

Người dân cũng có thể lựa chọn phương án tiếp tục đóng mức giá như hiện tại, bằng cách tự đem bán hoặc cho rác tái chế cho người thu mua ve chai, thay vì thống kê lại lượng rác.

"Riêng với các chủ nguồn thải như cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất - kinh doanh, khu công nghiệp, cụm công nghiệp… chính quyền sẽ phối hợp cùng đơn vị thu gom để xác định cụ thể lượng rác phát sinh, từ đó áp dụng đơn giá theo Quyết định 67 của UBND TPHCM", vị này nói.