Gần 20 năm không nhà và hành trình cha cõng con qua những mùa nước lũ

(Dân trí) - Chị Ấm chẳng bao giờ nghĩ gần 20 năm phải lênh đênh không bến đậu theo con nước. Ban ngày, vợ chồng chị đặt lú cá, đến tờ mờ sáng lại rổ rá ra chợ bán buôn. Cứ thế 3 đứa con, Nguyễn Thị Bích Trâm (15 tuổi), Nguyễn Thanh Ngoan (13 tuổi), Nguyễn Thị Phương Nghi (3 tuổi) lần lượt đều chào đời trên mạn thuyền. 

Ngoan đi làm 3 tháng, tằn tiện chỉ dám tiêu 3 triệu đồng, còn lại về đưa chị Ấm 6 triệu. Nhận tiền con mà chị không biết nên khóc hay nên mừng, đâu ai muốn nó phải nghỉ học đi làm thế này đâu…

***

Hết lớp 6, Ngoan (13 tuổi) đã quá chán cảnh mùa nước lũ. Những hôm ấy, cha nó phải dậy sớm, địu chị em nó trên lưng, cõng vào bờ thật cẩn thận để nước không làm ướt bộ áo trắng. Đến đất liền, nó rửa tay chân rồi vội vàng đến trường THCS Thới Long (quận Ô Môn, TP Cần Thơ).

Một tối, Ngoan nằm trước mũi thuyền, nói với cha: "Con nghỉ học, con theo bác Hai Tưởng đi Sài Gòn". Cha nó im lặng, nuốt nước mắt vào trong.

Hôm sau, Ngoan bỏ đi Sài Gòn thật! Nó rời con thuyền vào một chiều nắng đỏ lửa, bỏ lại ba má bơ vơ giữa dòng sông Hậu. Nó nhận làm chân phục vụ cho một tiệm vàng bạc, chủ bao ăn bao ở, mỗi tháng sẽ gửi thêm 3 triệu đồng.

Sang tháng 7, công việc vắt kiệt sức, căn bệnh còi xương bẩm sinh khiến lồng ngực lõm vào của Ngoan đau tê tái những đêm trái gió trở trời. Gần cuối tháng, thằng bé xin ông chủ được nghỉ và đón xe trở về nhà.

"Ngoan đi 3 tháng, tằn tiện chỉ dám tiêu 3 triệu đồng, còn lại về đưa chị 6 triệu. Nhận tiền con mà chị không biết nên khóc hay nên mừng, đâu ai muốn nó phải nghỉ học đi làm thế này đâu…" - chị Ấm nghẹn ngào.

Năm 2004, chị Phạm Thị Ấm (41 tuổi) nên duyên vợ chồng với anh Nguyễn Thanh Tâm Em (43 tuổi) qua mai mối. Không mảnh đất cắm dùi, vợ chồng gom góp tài sản mua một chiếc thuyền rồi hành nghề bắt cá trên dòng sông Hậu (thuộc khu vực Cái Sơn, phường Thới Long, quận Ô Môn). Ấy vậy, chị Ấm chẳng bao giờ nghĩ gần 20 năm chị đã phải lênh đênh không bến đậu theo con nước.

Ban ngày, vợ chồng chị đặt lú cá, đến tờ mờ sáng chị Ấm lại rổ rá ra chợ bán buôn. Cứ thế 3 đứa con, Nguyễn Thị Bích Trâm (15 tuổi), Nguyễn Thanh Ngoan (13 tuổi), Nguyễn Thị Phương Nghi (3 tuổi) lần lượt đều chào đời trên mạn thuyền. 

Mãi một hôm chị Ấm đưa võng ru đứa con nhỏ trong thuyền, Bích Trâm chẳng may ngã xuống sông. Chị Ấm gào thét trong tuyệt vọng, anh Tâm Em phải lần mò mãi mới kịp kéo con bé lên bờ, nhưng một phần mặt Trâm đã trọng thương rất nặng do đập vào mạn thuyền.

"Hàng xóm xót quá mới khuyên anh đưa tụi nhỏ lên bờ để họ chăm sóc, ngủ nghỉ và đưa đi học. Vậy mà 3 đứa nhỏ đã sống quen ở sông nên đâu chịu…" - anh Tâm Em kể.

Từ đó, người hàng xóm thương tình bèn để vợ chồng anh cắm dùi giữ thuyền trên đất nhà mình, nuôi thêm bầy vịt kiếm đồng ra đồng vô. Muốn các con an toàn, cứ hễ đứa nào lên 3 tuổi, anh Tâm Em lại tành tành cho chúng bơi.

"Đứa sẹo ngay khóe mắt, đứa ngay dưới thân người, cẳng chân… toàn là do những lần té thuyền. Đến giờ, 3 đứa nhỏ nhà chị không nhớ hết bao nhiêu lần suýt chết đuối nếu cha chúng không cứu kịp" - chị Ấm kể.

Sang năm 2017, một người thương lái ghé nhà, mách với vợ chồng chị Ấm: "Ở bên kia cầu Mỹ Thuận có nhà máy thu mua cá lượng lớn. Anh chị mua đi bán lại, trừ công vận chuyển cũng lời 2.000 đồng/con…". Thấy có con đường kinh tế, vợ chồng chị vay 40 triệu sắm chiếc thuyền lớn rồi mua thêm hơn 300 triệu đồng tiền cá tra để bán sang tay.

Tối hôm đó, chị Ấm gửi con cho nhà bà nội, vợ chồng đi ngược con sông Hậu với khoang thuyền đầy cá và hy vọng: "Có một mái nhà trên đất liền".

"Đến gần sáng rồi mà công ty vẫn không mở cửa, cá trên bè chết dần. Chị gọi điện hỏi, bên kia không ai nghe, nhờ người quen liên lạc tiếp thì đã tắt máy. Lúc đó, mọi người mới hô hoán lên: Trời ơi! Tụi nó lừa vợ chồng mày rồi… Cả hai đứng trên thuyền mà chỉ biết khóc".

Cá chết, vợ chồng anh chị Ấm phải bán đổ bán tháo. Gia đình xót con cũng đành bán đứt mảnh đất của dòng họ để giúp trả nợ, phần còn lại chị Ấm vay đầu trên xóm dưới, anh Tâm Em ai thuê gì anh làm nấy, từ chất chà, lặn đất, vét mương… Nhưng 7 năm lãi mẹ đẻ lãi con, số nợ gần 200 triệu đồng vợ chồng anh chị vẫn chưa thể trả hết.

Qua Tết năm 2022, ông Trần Hồng Ân - Trưởng Khu vực Cái Sơn, phường Thới Long, cố gắng chuẩn bị thủ tục để giúp gia đình Tâm Em có sổ hộ cận nghèo nhằm hưởng chính sách Nhà nước. Thế nhưng vì gia đình chưa hoàn thiện giấy tờ nên rất khó xem xét. Thấy vậy, ông Lê Văn Bảy (61 tuổi) bèn đứng ra vận động hàng xóm xây cho họ một căn nhà đơn giản trên mặt đất.

Ông Bảy kể, cứ bà con khá giả thì góp 500.000 đồng, ít hơn là 100.000 - 200.000 đồng, không có tiền cũng cho gỗ, ván ép, bạt… Dăm ba hôm có ít tiền, vợ chồng Ấm lại dựng cái bếp, buồng, phòng khách. Đến đầu tháng 8 này, căn nhà đơn sơ mới được xem là hoàn thiện.

"Thấy vậy thôi chứ nó là ước mơ từ năm 23 tuổi của chị nên chỉ cần bao nhiêu đã quá mừng…" - chị Ấm cười.

Căn nhà trên đất liền chị Ấm ước mong cả đời cuối cùng được thực hiện bằng cách ấy. Nhưng đường đến trường cho 3 đứa con thì chị chưa dám nghĩ tới. 

Thằng Ngoan về nhà hơn 2 tuần, nó vẫn chưa quyết định sẽ ở hay đi Sài Gòn. Nhưng ở quê, nó sẽ theo cha đi chài lưới, lênh đênh trên sông. Nó bảo mình không tìm thấy tương lai trên trang vở.

Còn Bích Trâm (15 tuổi) nhất nhất vẫn muốn đến trường. Trong cuộc trò chuyện cùng chúng tôi, đứa trẻ không ngần ngại cầm xấp giấy khen, khoe thành tích học tập tốt để mong mỏi một ai đó giúp đỡ nó vào cấp 3, dù con bé biết là khó!

Hồi tháng trước, nó thủ thỉ với mẹ: "Nếu không đi học, con qua nhà cô Tư nhờ cổ dạy may. Mai mốt con đi xí nghiệp cũng đã có cái nghề…". Con bé cười bao nhiêu, lòng chị Ấm đau thắt bấy nhiêu. 

Ông Bùi Hoàng Nam - Giáo viên chủ nhiệm lớp 6A11 cho biết, Ngoan là một trong những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt của lớp. Em học không giỏi nhưng ngoan ngoãn, lễ phép, đi học đầy đủ. Với hoàn cảnh của Ngoan, nhà trường cũng đã hỗ trợ tập, đồng phục, sách giáo khoa…tiếp sức cho em đến trường. 

"Lúc đầu năm tôi có đến nhà học sinh để vận động các em đến trường, mới biết được hoàn cảnh của Ngoan. Do là học sinh mới chuyển cấp nên tôi sợ em mặc cảm vì hoàn cảnh có thể bỏ học. Hy vọng sẽ có tấm lòng hảo tâm giúp đỡ, nâng bước em đến trường, không dở dang con chữ", ông Nam chia sẻ. 

Trao đổi với phóng viên, ông Trần Hồng Ân (Trưởng Khu vực Cái Sơn, phường Thới Long) cho biết: Gia đình của Nguyễn Thanh Tâm Em thuộc diện khó khăn của địa phương. Nhiều năm nay, vợ chồng không có nhà, sống dưới ghe cùng 3 con nhỏ. Năm nay, nhờ vận động bà con mới cất được căn nhà nhưng cũng chỉ là che nắng che mưa. Đặc biệt vì hoàn cảnh khó khăn, 2 đứa trẻ có nguy cơ không được đến trường.

"Chúng tôi đang cố gắng để xem xét cho gia đình anh Tâm Em vào khung hộ nghèo, cận nghèo. Thế nhưng vì gia đình vẫn đăng ký chung tên sổ hộ khẩu phía bên nội nên vẫn khó khăn! Nếu không được, khu vực sẽ tìm cách để hỗ trợ gia đình hưởng các chính sách khác của Nhà nước…" - ông Ân nói thêm.

Nội dung: Huy Hậu - Bá Cường

Bài tiếp: Đường đến trường của những đứa trẻ miền Tây mất mát sau Covid-19