Năm 1992, Chris Freund lần đầu đến Việt Nam để du lịch bụi. Ban đầu, Chris hình dung mọi người sẽ không thích người Mỹ. Dù thế, ngay khi đặt chân đến dải đất hình chữ S, Chris cảm thấy bị choáng ngợp bởi sự thân thiện, cởi mở và hiếu khách của người Việt.

Chris quay lại Việt Nam năm 1995 làm việc cho một tổ chức tài chính quốc tế. Sau đó, chàng trai trẻ phải chuyển đến Singapore khi công ty đóng cửa văn phòng ở TPHCM. Trong thâm tâm, anh vẫn muốn trở lại Việt Nam, tạo lập một doanh nghiệp của riêng mình.

Khi cơ hội đến, Chris Freund không chần chừ. Năm 2001, Mekong Capital ra đời khi Chris 29 tuổi. Sau 20 năm, quỹ đầu tư này trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu trong lĩnh vực đầu tư vào các công ty tư nhân chưa niêm yết tại Việt Nam.

Đầu năm 2021, tròn hai thập niên có mặt tại Việt Nam, Mekong Capital ra mắt quỹ MEF IV với quy mô gần 250 triệu USD. Nhưng đúng chỉ vài tháng sau, làn sóng thứ 4 của đợt dịch Covid-19 bùng phát khiến nền kinh tế nói chung và nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam chao đảo. 

Nhưng với Chris Freund và đội ngũ của mình, đại dịch không làm lay chuyển niềm tin của ông vào thị trường Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp đã được quỹ rót vốn nói riêng. "Thật sự không có nhiều thay đổi vì triết lý đầu tư của chúng tôi không quá tập trung vào những gì xảy ra với kinh tế vĩ mô", doanh nhân người Mỹ chia sẻ. 

Thay vào đó, quỹ vẫn tiếp tục tìm kiếm những công ty có tầm nhìn lớn, những nhà sáng lập muốn xây dựng một đội ngũ quản lý mạnh để đạt được tầm nhìn đó. Đây là tôn chỉ "đầu tư lấy tầm nhìn làm định hướng (Vision Driven Investing - VDI)" mà Mekong đã theo đuổi từ hơn một thập niên trước.

Từ đầu năm 2021, Mekong Capital công bố rót vốn vào 6 doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam. 2021 trở thành một trong những năm đầu tư sôi động nhất trong hai thập niên hoạt động của quỹ ngay giữa lúc đại dịch Covid-19 tác động lớn với nền kinh tế.

Ngay từ năm ngoái, khi dịch bệnh bùng phát lần đầu, Chris cho biết những công ty quỹ đã rót vốn hầu hết vẫn kinh doanh tốt dù không ít người bi quan về tình hình chung. 

"Về doanh thu, các công ty kinh doanh trong ngành ẩm thực và giáo dục của chúng tôi không tránh khỏi bị ảnh hưởng. Nhưng cũng có rất nhiều cơ hội mở ra. Có những vị trí mặt bằng đắc địa hiện nay đang trống giúp chúng tôi có thể mở thêm chi nhánh ở những vị trí ngoài tầm với trước đây. Hiện tại, các công ty của chúng tôi đã lấy được thêm vài vị trí giúp họ có thể đạt được mục tiêu dài hạn. Vẫn còn nhiều điều tốt đẹp nếu nhìn sang các doanh nghiệp khác", Chris chia sẻ.

Với Tổng Giám đốc Mekong Capital, đại dịch Covid-19 lại mang đến những suy ngẫm về môi trường, thiên nhiên. Ông cho rằng dịch bệnh lần này mới là một hiệu ứng nhỏ từ những hành động gây hại của con người với hành tinh.

Chris cho rằng sẽ còn nhiều đại dịch xảy ra trong tương lai hơn. Cùng với đó, sẽ có thêm nhiều đất nông nghiệp bị nhấn chìm do nước biển dâng. Hạn hán, lũ lụt, các hình thái thời tiết cực đoan sẽ xuất hiện nhiều hơn, nhiều loài sẽ tuyệt chủng hơn. Khi mức độ đa dạng sinh học tiếp tục giảm, con người càng xa cách với thiên nhiên, chất lượng sống của các thế hệ sau sẽ càng đi xuống.

"Việt Nam có thể giải quyết vấn đề này. Việt Nam đã thể hiện sự cam kết với các mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hiệp Quốc và đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc đạt được chúng. Việt Nam cũng nổi lên như một hình mẫu về sự bền vững cho các nước đang phát triển, là một quốc gia tiên phong trong hợp tác quốc tế", Chris khẳng định.

Ông dự đoán sau cuộc khủng hoảng Covid-19, các tổ chức toàn cầu sẽ có vai trò lớn hơn trên thế giới với các mục tiêu chung như y tế thế giới, hòa bình, bình đẳng giới, đảo ngược sự nóng lên của Trái Đất, bảo vệ môi trường bền vững. "Việt Nam có vai trò quan trọng trong mỗi vấn đề trên", Tổng giám đốc Mekong Capital nhấn mạnh.

Sau hàng chục năm sống và làm việc ở Việt Nam, có vợ và hai con gái là người Việt, Chris nhận thấy truyền thống của người Việt là đoàn kết, cùng nhau giải quyết những vấn đề chung, thay vì đổ lỗi cho kẻ thù. Theo ông, đây là phong cách lãnh đạo đang thiếu vắng trầm trọng trên toàn cầu.

Nhìn về triển vọng trong năm 2022, Chris cho rằng dù ở giai đoạn môi trường chung đang tăng trưởng hay co lại, những công ty thành công nhất vẫn luôn là các doanh nghiệp có mục tiêu rõ ràng và chiến lược để đạt được điều đó. Những công ty phản ứng nhanh với các tình huống thay đổi trên thị trường, giải quyết vấn đề trực tiếp dựa trên thực tế và dữ liệu, xây dựng, duy trì đội ngũ quản lý, văn hóa mạnh sẽ luôn giành thị phần, vượt lên khỏi bất kỳ cuộc khủng hoảng nào.

Với riêng Mekong Capital, cam kết của quỹ với các công ty đầu tư vẫn luôn là gia tăng giá trị thông qua cách tiếp cận bản thể học, giúp các công ty tự khám phá bối cảnh và cách nhìn nhận của họ để có những sự chuyển hóa cần thiết, mang lại kết quả đột phá. Chris cho hay mục tiêu quan trọng nhất là giúp các công ty trong danh mục đạt được tầm nhìn riêng của mình. Ông tự tin mô hình VDI không phụ thuộc bất kỳ chu kỳ kinh tế nào.

Đây là con đường đã dẫn đến thành công của một trong những thương vụ được nhắc đến nhiều nhất trong lịch sử đầu tư tư nhân tại Việt Nam. Mekong Capital đạt tỷ suất sinh lời 57 lần trong 10 năm đầu tư vào Thế Giới Di Động. Ngoài ra, còn nhiều thương vụ đầu tư trong 20 năm qua khiến Chris tự hào không kém như PNJ hay Traphaco, VAS, Masan.

Nhưng cũng chính không ít những cái tên nói trên làm Chris tiếc nuối. Ông tâm sự cảm thấy nhiều áp lực về việc phải thoái vốn sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009.  

Do đó, vào cuối năm 2010, quỹ đã hoàn tất thoái vốn khỏi Masan Consumer, thu về lợi nhuận gấp 2 lần sau 18 tháng đầu tư, một mức sinh lời tốt. Nhưng chỉ 6 tháng sau, KKR đầu tư vào Masan Consumer với mức định giá gấp đôi giá Mekong thoái vốn rồi chính họ cũng đạt lợi nhuận thêm gấp 2 lần. Nếu giữ lại khoản đầu tư tại Masan Consumer và bán cho KKR, Mekong có thể đã đạt mức lợi nhuận cao gấp 8 lần. Tương tự, vào cuối năm 2016, quỹ đầu tư này hoàn tất việc bán toàn bộ cổ phần tại PNJ. Giá cổ phiếu PNJ sau đó tăng gấp 3 lần trong vòng 2 năm tiếp theo.

Còn hiện tại, Chris và cộng sự tại công ty tập trung 100% vào việc đồng hành cùng 14 công ty trong danh mục đầu tư để giúp họ phát triển nhanh nhất. Với ông, những công ty áp dụng VDI cũng là những người đi nhanh nhất. Hai ví dụ rõ ràng nhất là F88 và Pharmacity. Một số cái tên khác theo Chris cũng đang làm tốt là YOLA và Nhất Tín.

"Trong 20 năm qua, vấn đề đầu tiên quyết định một khoản đầu tư thành công hay thất bại là cam kết xây dựng đội ngũ quản lý mạnh cho công ty của nhà sáng lập. Câu hỏi đặt ra là họ có cam kết chuyển hóa công ty và chính bản thân, học hỏi những cách thức lãnh đạo, giao tiếp mới hay không. Chúng tôi tìm kiếm các doanh nghiệp cởi mở. Một số người nghĩ rằng họ đã có tất cả câu trả lời cho mọi vấn đề, hoặc không hứng thú với việc chuyển hóa, sẽ không phù hợp với chúng tôi", Chris chia sẻ ngắn gọn về bí quyết tìm ra các kỳ lân vốn hóa tỷ USD ngay từ thời điểm quy mô doanh nghiệp còn bé.

Tròn hai thập niên Mekong Capital ra đời, Chris khẳng định Việt Nam luôn là điểm đến đầu tư đầy triển vọng, ổn định và hấp dẫn. Người Việt Nam thân thiện và cởi mở. Tầng lớp trung lưu tiếp tục gia tăng, trở thành một trong những động lực phát triển của nền kinh tế và tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển không ngừng của đất nước. "Chúng tôi mong đợi Việt Nam trong tương lai sẽ nổi lên như một đất nước không ngừng nâng chuẩn ngành đầu tư cổ phần tư nhân và đóng góp tạo giá trị gia tăng cho các công ty được đầu tư lên một tầm cao mới", Tổng giám đốc Mekong Capital kỳ vọng.